Jaarboek Thomas Instituut 2006 - Thomas Instituut te Utrecht

84 Rum TE VELDE
morele opvattingen en waarderingen niet te veel uit de pas lopen met
die van mensen, als iemand met wie we ons persoonlijk kunnen
verstaan. Maar daarmee dreigt God tegelijk buiten de realiteit terecht
te komen, in een wat machteloze onschuldige ruimte van goede
bedoelingen.
Het is niet mijn bedoeling om hier uitsluitend het heersende
onbehagen in een persoonlijke God te beschrijven en te analyseren.
Wel is belangrijk te verhelderen hoe dit onbehagen wortelt in de
crisis van de idee van persoon als zijnswijze van het menselijk
individu (in de zin van geestelijke zelfstandigheid). Maar uiteindelijk
kunnen we er niet omheen de vraag te stellen of God persoon is,
langs welke weg dit zinvol bevestigd kan worden en wat dit dan
precies betekent. Dit laatste wil ik doen aan de hand van Thomas van
Aquino. Maar wil zijn metafysische manier van denken binnen de
coritext van de huidige discussie aankomen en daarbinnen iets te
zeggen hebben, moet er eerst een voorbereidende analyse plaats
vinden. Daartoe zal ik eerst nader ingaan op de positie van Kuitert en
laten zien hoe er bij hem, na de kritische ontmanteling van een
persoonachtig theïstisch Godsbeeld, de categorie van persoon op een
bepaalde manier, hoe aarzelend ook, weer terugkeert in het menselijk
ontwerp van transcendentie. Vervolgens wil ik de positie van De
Dijn bespreken die in een belangwekkend artikel de opvatting
verdedigt van 'persoon' als een symbolische karakterisering. Aan
deze opvatting kleven bepaalde problematische kanten, die het
mogelijk maken ruimte te vinden voor een meer klassiek
persoonsbegrip en het betoog van Thomas ter sprake te brengen.
Waar het centraalom draait is de vraag of de categorie van persoon
een ontologische zin en fundament heeft of dat men uitsluitend
binnen een antropologisch-ethisch betekeniskader van 'personen'
kan spreken.
2. Religieuze verbeelding en het 'buiten'
Een antropologisch perspectief op religie en religieuze
voorstellingen laat het niet toe metafysisch te bevestigen dat God
persoon is, hooguit dat mensen zich gewoonlijk God als een persoon
of een persoonachtig wezen voorstellen. Maar dit antropologische
perspectief lijkt bij Kuitert meer te zijn dan een methodische reductie
tot hoe mensen zich feitelijk in de religieuze tradities God
voorstellen. Het impliceert bij hem tevens een afscheid van een