Jaarboek Thomas Instituut 2006 - Thomas Instituut te Utrecht

TRANSCENDENTALE NOTIES VAN WERKELIJKHEID 115
hoe de transcendentia onderscheiden worden van zijnde, aangezien
zij geen synonieme namen zijn, zoals bijvoorbeeld 'tunica' en
'vestis' synoniemen zijn." Ten tweede moet bezien worden wat de
transcendentia toevoegen aan zijnde. En ten derde is een onderzoek
nodig naar de orde die deze begrippen onderling bezitten.i"
Ter verklaring van het eerste punt stelt Javelli drie thesen
(conclusiones) op, waarvan de eerste luidt: Transcendentia
onderscheiden zich niet op reële wijze van zijnde. Alle metafysici
stemmen met deze these in, die met twee argumenten bewezen kan
worden."
Eerste argument. Als zijnde reëel geprediceerd zou worden
van de transcendentia, dan zou het daarvan niet op zowel abstracte
als concrete wijze geprediceerd kunnen worden. Als 'goed'
bijvoorbeeld reëelonderscheiden was van 'zijnde', dan zou 'zijnde'
alleen in concreto van 'goed' geprediceerd kunnen worden (iets wat
goed is, is een zijnde), maar niet in abstracto (iets wat goed is, is
zowel een zijnde als een zijndheid). Javelli verheldert zijn bedoeling
met het voorbeeld van een accident, dat als reëelonderscheiden van
een subject wel in concreto maar niet in abstracto van dat subject
geprediceerd kan worden. Men kan wel zeggen dat Plato wit is, maar
niet dat hij witheid is. Aangezien iets wat goed is, zijnde is en
zijndheid, staat het vast dat zijnde zowel in abstracto als in concreto
van de transcendentia geprediceerd kan worden. Dus worden de
transcendentia niet reëelonderscheiden van zijnde."
35 ThomasvanAquino,In IV Metaphysieam, lectio2,nr. 549.
36 De transe., 462b: "Quartadivisioentis est in quinquetranscendentia,de
quibus considerabimustria. Primoquomododistinguanturab ente, cumnon
sint synonyma. Secundo quid addant super ens. Tertio quem ordinem
habeantinterse."
37 De transe., 462b: "Pro evidentiaprimi, pono tres conclusiones.Prima
conclusio, Transcendentia non distinguuntur realiter ab ente. In hac
conclusioneomnes Metaphysiciconveniunt,quae tarnen probaturduplici
ratione."
38 De transe., 462b: "Primo, quia de eis non praedicareturens tam in
abstracto, quam in concreto: quod ideo dico, quoniam etsi accidens
distinctumrealitera subiectopraediceturde subiectoin concreto,non tarnen
in abstracto(falsumest enimquodPlatosit albedo)constatautem,quodens
in abstracto,et in concretopraedicaturde transcendentibus,nam bonumest
ens, et estentitas,ergo,etc."