Jaarboek Thomas Instituut 2006 - Thomas Instituut te Utrecht

110 PETER R. VAN VELDHUIJSEN
Torfani en onder de conditie dat hij de leer van het Lateraans
concilie over de onsterfelijkheid van de ziel accepteert.
3. Javelli's tractaat over transcendentia
De verhandeling De transcendentibus heeft een zekere reputatie
gehad in de nadagen van de middeleeuwse scholastiek. Suárez
immers geeft serieuze en kritische aandacht aan Javelli's tractaat
wanneer hij in zijn Disputationes metaphysicae de transcendentale
zijnsnamen bespreekt.t' Na lange tijd van vergetelheid komt De
transcendentibus weer ter sprake, maar zonder veel interesse en
waardering. G. Schulemann zegt in zijn boek over de leer van de
transcendentalia in de Scholastiek slechts ter kennisgeving: "[...]
Javellus, der eine Abhandlung über die Transcendentalien schrieb.,,!2
H. Knittermeyer doet in zijn historische studie over de term
'transcendentaal' de monografie van Javelli af met een paar regels:
"Für die Geschichte der Transcendentia is es übrigens nicht ohne
Interesse, noch auf Chrysostomus Javellus hinzuweisen, der einen
besonderen Traktat 'De Transcendentibus' verfasste, der indessen im
allgemeinen ganz die thomistischen Ansichten vertritt, und eine
besondere Behandlung kaum rechtfertigt.v':' Zeker, Javelli volgt in
de voetsporen van Thomas van Aquino, maar hij doet dat door een
welbepaalde setting en interpretatie te geven van de teksten over de
systematiek en prolegomena van de transcendentale begrippen bij
zijn leermeester." En juist daarom verdient zijn tractaat bijzondere
liDisp. 3 sect. 2 nrs. 6 en 8, in: Opera omnia (ed. Breton), Parisiis 1866
(repr. Hildesheim 1966), tom. 25, 109a-b.
12 Die Lehre von den Transzendentalien in der scholastischen Philosophie,
Leipzig 1929,55.
l3 Der Terminus 'transzendental' in seiner historischen Entwicklung bis zu
Kant, Marburg 1920, 84.
14 In hoeverre Javelli historisch gezien recht doet aan Thomas terzake is
geen onderwerp van mijn studie; vooreerst doe ik verslag van zijn exegese.
Het is natuurlijk niet uitgesloten dat Javelli een onjuiste uitleg geeft. Op
ander terrein, bijvoorbeeld dat van de realiteit van eindige relaties, zou
Javelli de authentieke gedachte van Thomas niet juist hebben weergegeven.
Zie N. Balthasar, Javelli comme exégète de St. Thomas, in: F.-J. von
Rintelen (ed.), Philosophia perennis. Abhandlungen zu ihrer Vergangenheit
und Gegenwart, Regensburg 1930, vol. 1, 151-57.