Leraar worden:'under construction'? - Open Universiteit Nederland

12
onderwijs 2003 (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, 2002k) en het
Plan van Aanpak Arbeidsmarkt- en Personeelsbeleid (Ministerie van Onderwijs, Cultuur
en Wetenschappen, 2002h). Ik ga hier nu kort op in.
In de begroting constateert het ministerie terecht dat de voorgestelde maatregelen
nog altijd onvoldoende zijn om de balans in evenwicht te brengen. Hoe reëel die constatering
is, blijkt uit de Enveloppebrief OCW. Daarin meldt het ministerie dat er extra
geld beschikbaar is, oplopend tot honderd miljoen euro in 2006, voor het beleidsprogramma
arbeidsmarkt- en personeelsbeleid en voor flankerende maatregelen ter
versterking van de arbeidsmarktpositie van onderwijspersoneel. Daarmee moet het
beleidsprogramma in de jaren 2003-2006 voorzien in ten minste 10.500 formatieplaatsen
uit andere ‘bronnen’ dan de initiële lerarenopleidingen, zoals zij-instroom, onderwijsassistenten/ondersteuners
en herintreders. Dat is een flink aantal, maar blijft
natuurlijk schril afsteken tegen het eerder genoemde tekort van ruim 25.000 fte.
De nota Werken in het onderwijs 2003 schetst ter aanvulling het volgende beeld. In het
primair onderwijs stijgt het aantal benodigde leraren in de jaren 2003-2006 met 2.500
voltijdbanen, van 97.000 naar 99.500. In diezelfde periode moeten naar schatting
28.000 voltijdbanen voor nieuwe leraren vervuld worden. Uitstroom van de lerarenopleidingen,
en instroom van stille reserve21 en zij-instromers voldoen tezamen aan
ongeveer 75 procent van de vraag. 51 Procent komt van de lerarenopleidingen primair
onderwijs.
De werkgelegenheid voor leraren in het voortgezet onderwijs neemt in de jaren 2003-
2006 met 1.500 voltijdbanen toe, van 58.000 tot 59.500. Jaarlijks bedraagt de vraag naar
nieuwe leraren ongeveer 4.300 voltijdbanen. In totaal zijn er bijna 17.000 nieuwe leerkrachten
nodig. Afgestudeerden van de lerarenopleidingen en instroom van stille reserve
voorzien samen in ongeveer 75 procent van de behoefte aan nieuwe leraren. De
lerarenopleidingen voorzien voor de helft in de behoeften, terwijl nog geen zestig
procent van de afgestudeerden kiest voor een baan in het onderwijs.
De volgende cijfers geven een wat overzichtelijker beeld. In totaal zijn er voor het
voortgezet onderwijs en het beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie tot 2006
25.000 nieuwe leraren nodig. De lerarenopleidingen zullen voor ongeveer twintig procent
in deze behoeften voorzien, namelijk 17.000 fte voor het voortgezet onderwijs en
8.000 fte voor het beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie. Voor deze twee sectoren
bestaat er dus tot 2006 een tekort van ongeveer 20.000 fte. 22 In het beroepsonderwijs
en de volwasseneneducatie zijn er voor de periode 2003-2006 8.000 fte nodig.
Vanuit de opleidingen treden ongeveer 1.500 leerkrachten toe tot het onderwijs.
De verstrekte cijfers uit de verschillende bronnen komen niet altijd geheel met elkaar
overeen. Hoe het ook zij, de meest recente cijfers zijn wel in een tabel samen te vatten.