Leraar worden:'under construction'? - Open Universiteit Nederland

72
De nieuwe leraar
Voor een Griekse inbreng zie Lytras & Pouloudi (2001) en Lytras (2002). Voor kennismanagement van
e-learning in het algemeen zie Joshi et al. (2002).
De toekomstige leraar heeft minder het alleenrecht op kennis en gaat meer aandacht schenken aan
de begeleiding van leerprocessen; van onderwijzen naar leren. In scholen gaat er meer variatie in
functies optreden en niet iedereen doet alles. Soms treden teams op die bepaalde problemen gezamenlijk
aanpakken. Er zal vanuit een activerende didactiek (zelfsturing) gewerkt gaan worden
(Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, 2001f; Adviesraad voor het Wetenschaps- en
Technologiebeleid 2000; Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt, 2002, 2002a).
Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen is de laatste jaren nogal actief het lerarentekort
aan het bestrijden. Naast het schrijven van nota’s en het analyseren van de problematiek zijn
de laatste jaren veel maatregelen genomen. De meest recente zijn eind 2002 verschenen in een Plan
van Aanpak Arbeidsmarkt- en Personeelsbeleid, dat een concreet overzicht van activiteiten voor 2003
bevat. In toenemende mate wordt verder vormgegeven aan de school als centrale instelling in de
educatieve structuur (zie verder de diverse ministeriële nota’s Werken in het onderwijs). Deze actieve
opstelling roept soms ook weerstand op.
18 Ik doel hier op het toenemende belang van leren op de werkplek en op het gegeven dat onderwijspersoneel
ook op langere termijn een aantal dingen moet doen, zoals veel meer gedurende de loopbaan
leren, informatie verzamelen, onlinecontent ontwikkelen, samenwerken en expertise opdoen
(ook in tijdelijk werk buiten het onderwijs, bijvoorbeeld in het bedrijfsleven). Dit betekent, en dat is
een gelukkige omstandigheid, dat een aantal zaken die nu als oplossing voor het nijpende tekort ontwikkeld
en geïmplementeerd wordt, op langere termijn, eventueel in gemodificeerde vorm, zijn waarde
blijft behouden of zelfs in waarde stijgt. Bijvoorbeeld door de zij-instroom en de daarvoor
gehanteerde (opleidings)didactiek komt nu een groep werknemers in het onderwijs in aanraking met
een nieuw type hulpmiddelen en ondersteuningsinstrumenten die ze, als ze er positieve ervaring
mee opdoen, ook straks kunnen blijven gebruiken. Voor de organisatie van de school als werkgever
zal dit ook tot belangrijke veranderingen leiden. In dit kader speelt de toenemende centrale rol van
de school in de educatieve infrastructuur een belangrijke rol (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschappen, 2002c).
19 Een vergelijkend overzicht over een langere periode van het aantal vacatures is op dit moment niet
te geven, omdat de overheid met ingang van het schooljaar 2001-2002 het aantal vacatures per
kwartaal meet en tevens de vacatures voor ondersteunend personeel en directeuren in beeld brengt.
Zie ter illustratie het volgende overzicht.
Ontwikkeling volume onvervulde vacatures voor de sectoren primair onderwijs, voortgezet onderwijs, en
beroepsonderwijs en volwasseneneducatie (fte). Bronnen: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschappen (2002i, 2002k)
directie
leraren
onderwijsondersteunend
personeel
2001
derde kwartaal
373
1.898
586
2.857
2001
vierde kwartaal
307
2.248
503
3.058
2002
eerste kwartaal
344
1.887
1.050
3.281
2002
tweede kwartaal
269
2.018
610
2.897