Leraar worden:'under construction'? - Open Universiteit Nederland

18
gepubliceerd in Het akkoord van Amersfoort (HBO-raad, 2003a). Lerarenopleidingen en
een aantal grote schoolbesturen ondernemen eveneens initiatief. Zo werkt Ons Middelbaar
Onderwijs (OMO) samen met Fontys Hogescholen aan het project Masterkl@s,
waarin zij hun leerlingen stimuleren een opleiding tot leraar te gaan volgen. De vier
grote gemeenten en Almere ondernemen reeds langer activiteiten. Verder besteden de
onderwijsbonden34 veel aandacht aan de problematiek (Algemene Onderwijsbond,
2003; Onderwijsbond CNV, 2002), en datzelfde geldt voor het Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt
(SBO).
In het voorafgaande heb ik een aantal maatregelen genoemd die van invloed kunnen
zijn op de vermindering van het lerarentekort. Grof geschetst gaat het dan om twee
categorieën.
1 Maatregelen die min of meer de ‘onderwijsexterne’ omgeving betreffen, die ik in het
vervolg aanduid als onderwijsexterne maatregelen. Deze hebben grotendeels een
‘macrokarakter’. Daarbij kan onder meer gedacht worden aan condities zoals beloning
en arbeidsvoorwaarden. Voor een deel bestaat deze eerste categorie uit sociologische
variabelen.
2 Maatregelen die meer de ‘onderwijsinterne’ omgeving betreffen, in het vervolg aangeduid
als onderwijsinterne maatregelen. Hier gaat het hoofdzakelijk om het microen
mesokarakter van het onderwijs. Doorgaans bevinden deze maatregelen zich
dichter bij het primaire onderwijsproces. Voorbeelden daarvan zijn de opleiding van
onderwijspersoneel, begeleiding naar het beroep en de organisatie van de beroepsuitoefening
(waaronder het arrangeren van onderwijsleerprocessen en het personeelsbeleid).
Voor een deel bestaat deze categorie uit onderwijskundige variabelen.
In deze onderwijsinterne maatregelen kunnen we een onderscheid aanbrengen tussen
maatregelen die op de een of andere wijze het aanbod van leerkrachten vergroten
of op peil houden, en maatregelen die de vraag naar leerkrachten beïnvloeden.
Ik zal mij in het nu volgende vooral richten op de bijdrage die afstandsonderwijs kan
leveren aan de bestrijding van het tekort in het licht van onderwijsinterne maatregelen.
35 Bekeken kan dan worden welke betekenis afstandsonderwijs, bijvoorbeeld
tijd- en plaatsonafhankelijk onderwijs, (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen,
2002e; Stichting SURF, 2002) en ict36 kunnen hebben voor mensen die
belangstelling hebben voor het leraarsberoep, pas ingestroomd zijn, in opleiding zijn,
beginnend beroepsbeoefenaar zijn en voor experts of voor leerkrachten die op het
punt staan het onderwijs te verlaten. Vanuit dit perspectief kunnen we de oplossingen
voor het lerarentekort zoeken in een of meer van de volgende vier oplossingsrichtingen.