Leraar worden:'under construction'? - Open Universiteit Nederland

kwalen, 123 en moeten we waken voor al te naïef didactisch optimisme. Elen (2002,
p. 507) zegt hierover:‘Het lijkt me dan ook essentieel dat niet alleen maar gekeken
wordt naar de percepties van studenten of naar hun leerervaringen, maar dat vooral
wordt gepoogd om de grond van deze percepties of ervaringen te achterhalen.’
Bovendien gaat het in dit onderzoek niet alleen om educatief gebruik van ict in de nu
bekende educatieve settings. Verkenning van toekomstige perspectieven is ook van
belang. Een aspect hiervan, ik noem het met enige schroom, is onderzoek naar de
mogelijkheid om onderdelen van het ‘normale’ onderwijs te organiseren met
afstandsonderwijs en ict. Naast het hoger onderwijs en de tertiaire sector valt daarbij
ook te denken aan gevorderde leerlingen in het vmbo en de tweede fase. Eventueel
kunnen organisatie en aanpak regionaal verschillen, afhankelijk van de kwantitatieve
en kwalitatieve tekorten. Onderwijs op slimme wijze anders organiseren kan niet
alleen helpen het lerarentekort of de vraag naar leraren terug te dringen, maar kan
ook het vak van onderwijsgevende interessanter maken of voor leerlingen boeiender.
Er dient zich hier een gelegenheid aan tot grotere flexibilisatie, terwijl tegelijkertijd
de kwaliteit bewaakt of verbeterd wordt. Dat in dit verband ook systematisch gekeken
wordt naar de betekenis van wat we nu nog ‘niet-schools’ of ‘buitenschools’ leren
noemen, spreekt vanzelf.
7.4 Tot slot: aanvullende condities
In de onderwijsinterne benadering die ik geschetst heb, vormen ontwikkeling en
onderhoud van een virtuele leer- en werkomgeving een cruciaal punt. Afgestemd op
de behoeften zijn in deze omgeving professionele leergemeenschappen tot stand te
brengen, die helpen het lerarentekort te bestrijden en de kwaliteit van beginnende en
zittende leraren te bevorderen. Naast een aantal technologische voorwaarden, die grote
investeringen zullen vragen, dient daarvoor ook aan een aantal andere condities te
worden voldaan.
De geschetste professionele leergemeenschappen komen waarschijnlijk het beste tot
hun recht als scholen onderdeel uitmaken van regionale samenwerkingsverbanden,
waaraan elke organisatie deelneemt die met onderwijs te maken heeft. Diverse onderwijsniveaus
en -soorten kunnen erin betrokken worden. Verder dienen universiteiten en
hogescholen samen te werken. Ik wees er al op dat in een dergelijke inspirerende context
integraal onderzoek te realiseren is naar de manier waarop leraren leren en uiteraard
ook naar de wijze waarop zij verkeerde routines afleren. Daaraan gekoppeld zijn,
onderwijsextern beschouwd, goede regionale en lokale minderheden- en leerlingenprognoses
van veel betekenis. Tegen de achtergrond van vergrijzing en een gevarieer-
Leraar worden: ‘under construction’?
61