Leraar worden:'under construction'? - Open Universiteit Nederland

4 Bijdrage van de Open Universiteit Nederland
De Open Universiteit Nederland verzorgt open hoger afstandsonderwijs, 59 en tracht
daarbij een bijdrage te leveren aan onderwijsvernieuwing. De instelling probeert nieuwe
onderwijskundige, didactische en onderwijstechnologische modellen toe te passen,
onder meer door vormen van e-learning aan te wenden. 60 Uitvoering van haar nieuwe
opdracht, bestrijding van het lerarentekort, is mede te baseren op deze gecombineerde
expertise. Omdat afstandsonderwijs en e-learning in potentie grote betekenis kunnen
hebben voor verruiming van opleidingsmogelijkheden, innovatie van opleidingen en
voor de inrichting van een professionele cultuur, kunnen we stellen dat de Open
Universiteit op korte én langere termijn vanuit een onderwijsintern perspectief kan
bijdragen aan vermindering van het lerarentekort. 61 Kwalitatieve aspecten van deze
kwantitatieve tekorten mogen we daarbij niet uit het oog verliezen. 62
4.1 Schets van de bijdrage
Het aandeel van de Open Universiteit Nederland richt zich de komende tijd op alle vier,
reeds eerder genoemde, oplossingsrichtingen. Ik noem nu enkele van deze activiteiten,
die in een aantal gevallen met elkaar samenhangen.
1 Ontwikkeling van een virtuele leer- en werkomgeving. Dit is een voorwaarde voor
elke oplossingsrichting en vormt daarmee een conditie voor oplossingen op korte én
langere termijn.
2 Inrichting van een ‘expert knowledge base’. Hierin spelen vakdidactische aspecten en
vakinhoudelijke elementen een rol. Een vakinhoudelijke ‘expert knowledge base’ is
zeer bruikbaar in de context van scholen als opleidingsplaats. Zo worden zij-instromers
geacht inhoudelijk voldoende geschoold te zijn, maar dat wil nog niet zeggen
dat zij hun discipline als schoolvak beheersen. Noch is het vanzelfsprekend dat hun
kennis voldoende actueel,‘dekkend’ of ‘ruim’ is. Niet alleen voor zij-instromers, ook
voor aspirant-leraren in opleiding die hun opleiding geheel in een duaal traject volgen,
is tijd- en plaatsonafhankelijke uitlevering van vakinhoudelijke kennis een aantrekkelijke
optie, zeker als werkplekleren ‘just-in-time’ moet plaatsvinden. Tot slot is
vakinhoudelijke kennisverwerving noodzakelijk voor bekwaamheidsverruiming van
zittende docenten, bijvoorbeeld in een tweede vak of een cluster van vakken. Een en
ander is te realiseren door het opzetten van kennisgemeenschappen en ‘communities
of practice’ per school, maar ook schooloverstijgend per vak (zie ook hoofdstuk 5
en 7). Deze activiteit is in eerste instantie gericht op het bevorderen en op peil
houden van de instroom en in tweede instantie op het vasthouden van docenten
(uitvalbestrijding).
Leraar worden: ‘under construction’?
25