S - Nederlandse Vereniging voor Klinische Neurofysiologie

More documents

Recommendations

Info

2 Gertvan Dijk, CeesStam,MachielZwarts,WernerMessenMichelvan Putten 1.3 Het ’normale’EEG Als verzamelnaam voor EEG-verschijnselen kan men “grafo-elementen’ vinden maar ook eenvoudigerwoordenals’fenomenen’,’activiteit’,’golven’en’ritmen’.’Transients’(eenAnglicisme) zijn golven die zich op grond van vorm en amplitude onderscheiden van de rest van het EEG van dat moment. De logica achter de namen van golven is al even divers: sommige vormen een opsomming,zoalsalfa,beta,gamma,delta,enz.Anderetermenzijnbeschrijvendvanaard,zoals ’small sharp spikes’ en ’temporal theta bursts of drowsiness’. Weer andere zijn fantasierijker, zoals ’wicket spikes’ en ’phantom spike waves’. Zolang er niemand van in de war raakt, maakt het niet veel uit opwelk principe de namen gebaseerd zijn. De terminologie kan echter wel degelijk verwarring opleveren, en ook dat kan op verschillendemanieren.Bijhetalfaritmeishetdedefinitiezelfdieeenprobleemoplevert:diehoudtimmers in dat het om activiteit in de alfaband gaat (8-12 Hz, soms 8-13 Hz), zodat jongere kinderen geen alfaritme volgens die definitie hebben. Ze hebben wel EEG-activiteit over het achterhoofd die wat trager is maar zich net zo gedraagt als het alfaritme bij volwassenen, maar die kan slechts aangeduid worden met moeizame termen als ’posterior dominant rhythm’. Een voorbeeld van een andere bron van verwarring betreft het gebruik van ’(de)synchronisatie’ voor amplitudeveranderingen van een activiteit, zoals afname van amplitude van alfa-activiteit bij toename van aandacht.Hetwoordslaatopeenverondersteldmechanisme,waarvanhelemaalnietduidelijkis of dat mechanisme in een dergelijk geval wel van toepassing is. De verwarring houdt in dat een verondersteld mechanisme de status van beschrijving krijgt. De misschien meest voorkomende bron van verwarring is het gebruik van woorden met een weinig precieze betekenis. Het ’achtergrondpatroon’iserzoeen.Volgensde’Glossaryofterms’(Noachtar1999)isachtergrondactiviteitdatgenewaareenbepaaldnormaalofabnormaalpatroonzichvanonderscheidt,maarindepraktijk lijkt men het soms te beschouwen als een aanduiding voor het hele EEG, of soms voor het alfaritme. Misschien verklaren zulke verschillen in interpretatie waarom twee beoordelaars het ’achtergrondpatroon’ in twee vergelijkingen in 21% en 10% verschillend beoordeelden (Stroink et al 2006). Deze verschillende bronnen van verwarring suggereren een eenvoudige en gemeenschappelijke oplossing: vervang de woorden in kwestie door eenduidige beschrijvende termen. In plaats van ’achtergrondpatroon’ kan men bv. kiezen uit ’de rest van het EEG’ of ’het overige EEG van dat moment’ of ’het alfaritme’. Met een dergelijke oplossing kan men beschrijven wat men bedoelt, en kan de interpretatie gescheiden worden van de beschrijving. 1.4 ’Epileptiforme’ afwijkingen 1.4.1 Watis ’epileptiform’? In dit stuk worden alleen interictale afwijkingen besproken, enerzijds omdat het interictale poliklinischeEEGveelfrequentervoorkomtdanictaleregistraties,enanderzijdsomdatictalefenomenen veelvormiger zijn. Bij interictale EEGs wordt het woord “epileptiform” in twee betekenissen gebruikt: de eerste is als beschrijving van golven, ruwweg overeenkomend met ’ziet er scherp uit’, en de tweede slaat op de interpretatie: ’wijst op epilepsie’. Wie zich bewust is van dit onderscheid bemerkt dat beide betekenissen door elkaar gebruikt worden, of dat men twee dingen tegelijk wil zeggen: hoe ietseruit ziet, en wat dat waarschijnlijk betekent. InhetEngels(Niedermeyer2005)treftmenonder’interictalparoxysmalpatterns’devolgende golvenaan:’spikes’(pieken),’sharpwaves’(scherpe golven),’polyspikes’ (polypieken) en’spike wave complexes’ (piekgolfcomplexen). De Engelstalige terminologie lijkt overigens geen tegen-
1 De terminologievan hetEEG:hetistijdomscherperteworden 3 hanger voor ’steile golven’ te bevatten. Aangezien er ook geen Nederlandse definitie voor lijkt te zijn kan men dit woord maar beter afschaffen. Opvallend in de Engelstalige literatuur is dat eenpiekgevolgddooreentragegolfvaakalleeneen’piek’blijftengeen’piekgolfcomplex’wordt (Pillai & Sperling 2006). ’Piekgolfcomplexen’ blijven dan voorbehouden aan specifieke epilepsiesyndromenzoalsabsence-epilepsie.InNederlandwinthetuiterlijk,zodateenpiekgevolgddoor een golf meestal wel een piekgolfcomplex heet. Als voorbeeld van hoe men pieken en scherpe golven redelijk precies kan beschrijven worden de criteria van Pillai en Sperling (2006) getoond (Tabel 1.1). Tabel 1.1 Voorbeeldvan beschrijvendecriteriavoorinterictalepieken en scherpegolven(Pillai &Sperling2006). 1 De ontlading (d.w.z. de piek of scherpe golf) moet paroxysmaal zijn en goedte onderscheidenzijn van hetomringendeEEG 2 De ontlading kent normaliter een abrupte verandering in polariteit dieenkelemillisecondenduurt,resulterendineenscherpeofpuntige vorm 3 Deontladingdientminderdan200msteduren.Piekendurentussen 20en70ms,enscherpegolven70-200ms.Hetonderscheidbetreftde vorm, en er is geen klinische noodzaak tussen beide te onderscheiden 4 De ontlading moet een fysiologische verdeling hebben, waarbij de ontlading op meer dan een elektrode zichtbaar moet zijn en waarbij er eenamplitudegradiëntdientte zijn 5 Piekenenscherpegolvenhebbendoorgaanseennegatievepolariteit 6 De meestepieken wordengevolgddooreenlangzame golf Helaas is niet elke golf die voldoet aan deze beschrijvende criteria van “epileptiform” geassocieerd met insulten. Dit geldt voor bv. ’small sharp spikes’, ook bekend als ’benign epileptiform transientsofsleep’.Debeschrijving’zieterscherpuit’endeinterpretatie’wijstopinsulten’vallen dus niet samen. Is het redelijk om van de ontvanger van een verslag te verwachten dat hij of zij zelf kiest uit ’ziet er scherp uit’ of ’wijst op insulten’? Misschien lukt dat een collega-neuroloog wel, maar kan een kinderarts of IC-arts dit? De oplossing kan slechts zijn dat de beschrijving en de klinische interpretatie gescheiden worden, waarbij de beschrijving in neutrale termen dient te geschieden. Pogingen als van Pillai en Sperling (2006) om pieken en scherpe golven preciezer te beschrijven zijn waardevol, maar in hoeverre komen hun terminologische adviezen overeen met die van anderen? In een uitvoerig overzicht naar het voorkomen van “epileptiforme” afwijkingen bij gezonden bleek het nodig telkens te specificeren wat elke auteur met dat woord bedoelde (Shelley et al. 2008), wat tedenken geeft. Laatduidelijkzijndatookandereverschijnselendanpieken,scherpegolvenenpiekgolveneen associatie met epilepsie kunnen hebben, zoals bv. TIRDA: temporale intermitterende ritmische delta-activiteit. Ditgeeftaandatdecollectiefenomenendie’erscherpuitzien’nietdezelfdeisals welke ’op epilepsie wijst’. Het toekennen van die laatste betekenis kan veelal pas plaatsvinden als alle gegevens, ook klinische, gewogen kunnen worden.
Page 1 and 2: KNF dagen2010 KNF Perifeer 22 en 23
Page 3: Voorwoord De KNF nascholingscommiss
Page 6 and 7: vi Inhoudsopgave 4 Het geheel ismee
Page 8 and 9: viii Inhoudsopgave 9 Het naald EMG
Page 12 and 13: 4 Gertvan Dijk, CeesStam,MachielZwa
Page 18 and 19: 10 CeesStam Tabel2.1 Zeventipsvoorh
Page 20 and 21: 12 CeesStam patroon treedt vaak op
Page 22 and 23: 14 CeesStam Een ander relatief onbe
Page 24 and 25: 16 Michelvan Putten enCyrilleFerrie
Page 33 and 34: Hoofdstuk4 Het geheelismeerdan de s
Page 35 and 36: 4 Het geheelismeerdan de somder del
Page 41: 4 Het geheelismeerdan de somder del
Page 44 and 45: 36 GeaDrost enJanneke Horn MUSCLES
Page 46 and 47: 38 GeaDrost enJanneke Horn De incid
Page 49 and 50: Hoofdstuk6 EMG geleidingsonderzoek
Page 51 and 52: 6 EMGgeleidingsonderzoek 43 6.4.2 W
Page 53 and 54: 6 EMGgeleidingsonderzoek 45 stimula
Page 55 and 56: Hoofdstuk7 Geleidingsonderzoekbij c
Page 57 and 58: 7 Geleidingsonderzoekbij compressie
Page 59 and 60: 7 Geleidingsonderzoekbij compressie
Page 61 and 62:
7 Geleidingsonderzoekbij compressie
Page 63 and 64:
Hoofdstuk8 Klinieken EMGvan aandoen
Page 65 and 66:
8 Klinieken EMGvan aandoeningenvand
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Hoofdstuk9 Het naaldEMG Machiel Zwa
Page 79 and 80:
9 Het naaldEMG 71 Tabel 9.2 Fibrill
Page 81 and 82:
9 Het naaldEMG 73 niekiswelzeerbrui
Page 83 and 84:
9 Het naaldEMG 75 Figuur 9.4 Grafis
Page 85 and 86:
9 Het naaldEMG 77 9.4 Praktischeasp
Page 87 and 88:
9 Het naaldEMG 79 zijn met de naald
Page 89 and 90:
Hoofdstuk10 Diagnostiekvande neurom
Page 91 and 92:
10 Diagnostiekvan de neuromusculair
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103:
Page 106 and 107:
98 HansKoelmanen HumphreyMorré Omd
Page 108 and 109:
100 HansKoelmanen HumphreyMorré Fi
Page 111 and 112:
Index 14 en6Hzspikes, 4 6 Hz fantoo
Page 113:
Index 105 posteriordominantrhythm,2
show all

S - Nederlandse Vereniging voor Klinische Neurofysiologie

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?