S - Nederlandse Vereniging voor Klinische Neurofysiologie

4 Gertvan Dijk, CeesStam,MachielZwarts,WernerMessenMichelvan Putten
1.4.2 Speeltterminologieeenrolbij hetonterechtstellenvandediagnose
’epilepsie’?
HetinterictaleEEGwordtbijdediagnostiekvanepilepsiegebruiktomepilepsiewaarschijnlijker
te maken, maar ook om vast te stellen met welk specifiek epilepsiesyndroom men te doen heeft.
Dattweede doel wordt hierniet verder besproken.
MeestalwordteenuitstekendespecificiteitvanhetEEGopgegeven,indeordevan99%.Schattingen
van de aantallen EEGs met ’epileptiforme’ afwijkingen bij personen zonder epilepsie varieerden
van 0.3% tot 18.6% (Shelley et al 2008). De hoge schattingen berustten waarschijnlijk op
definitieproblemen, waarbij enkele normale fenomenen onder ’epileptiform’ werden geschaard.
Onderzoeken met strengere definities leverden lagere schattingen op: zo was het aantal onterecht
afwijkende EEGs 0.5% bij militaire luchtvaartkeuringen (Gregory et al 1993) en 1.5% bij 970
slaaponderzoeken bij kinderen (Capdevila et al 2008). Als de specificiteit zo hoog is, zou men
verwachtendateenonjuistediagnose’epilepsie’nietgebaseerdkanzijnophetEEG.Dataantalis
onaangenaamhoogenbetreft5-30%,afhankelijkvanomstandighedenzoalsmetwelkepopulatie
mentedoenheeft(Chowdhuryetal2008).HetEEGspeelthierbijvolgensdiverseauteursweldegelijk
een rol (Benbadis 2007, Chowdhury et al 2008). Kan de verklaring zijn dat niet-experts het
EEG veel vaker ’epileptiform’ vinden dan experts? In de VS herbeoordeelde Benbadis EEGs die
eerder als epileptiform waren afgegeven (Benbadis 2007). Vooral fenomenen als ’wicket spikes’,
’small sharp spikes’, ’14- en 6-Hz spikes’ en vertraging bij hyperventilatie en doezel werden fout
geïnterpreteerd. Verkeerde interpretatie van dergelijke golven leidt vooral tot problemen als de
klinische aanwijzingen dat er sprake is van epilepsie zwak zijn; in het algemeen is de anamnese
immers de belangrijkste ’test’ voor epilepsie.
Blijkens het artikel van Benbadis (2007) maakt kennis van het EEG inde VSgeen welomschrevendeelvandeopleidingtotneurolooguit;deauteurijvertervoordatintevoeren.InNederland
is dit gelukkig beter geregeld, zodat de situatie naar verwachting minder onrustbarend is dan in
de VS. De verschillen tussen beoordelaars kunnen groot zijn (Gilbert en Gartside 2002). Een onderzoek
naar de vergelijkbaarheid tussen twee beoordelaars in Nederland toonde dat zij in twee
steekproeven in 8 en 15% van de EEGs van mening verschilden of het EEG epileptiforme afwijkingen
bevatte (Stroink et al 2006). Een meta-analyse van 25 onderzoeken naar de diagnostische
waarde van het EEG toonde forse verschillen in sensitiviteit (20-91%) en in specificiteit (13-99%)
tussenonderzoeken(Gilbertetal2002).Dezeenormeverschillenwordenwaarschijnlijkvooreen
groot deel verklaard door verschillen in de aard van de onderzoekspopulaties. Interessanter is
echter het volgende: wie EEGs bij patiënten met epilepsie vaak afwijkend vond, vond ook veel
EEGsvangezondenafwijkend.Kennelijkverschildededrempelomiets’epileptiform’tenoemen
systematisch tussen onderzoekers. Dergelijke verschillen tussen beoordelaars kunnen zeer wel
bijdragen aan de uitgesproken verschillen in schattingen van de specificiteit (Shelley et al 2008).
De belangrijkste bevinding was misschien dat wie zuinig was met ’epileptiform’ beter in staat
was onderscheid te maken tussen wie wel en geen epilepsie had (Gilbert et al 2002). Al met al
lijkt het raadzaam om scherper te worden over wat het woord ’epileptiform’ dient te betekenen,
en tevens om na te denken hoe hoog de drempel moet liggen voordat men concludeert dat de
waarneming ’wijst op epilepsie’.
1.5 Het EEGop deIC
De invoering van EEGs op de IC, zowel bij volwassenen als bij premature zuigelingen, heeft een
aantal patronen aan het licht gebracht waarvan de betekenis vooralsnog grotendeels onduide-