Th&ma Hoger Onderwijs 2021-2

Een leven lang ontwikkelen
TH MA themahogeronderwijs.org
scholing, die ze ziet als een taak van private aanbieders
(OCW, 2019).
Ook in de eerdergenoemde discussienota ‘Toekomst van
ons onderwijs’ gaat het om diplomagericht onderwijs en
aanvullend om onderwijs dat daarop voortbouwt’. Daarbij
pleiten de opstellers ervoor ‘het publieke diplomagerichte
onderwijs open te stellen voor volwassenen’ en daarnaast
‘een publiek stelsel van levenslang ontwikkelen-onderwijs
uit te bouwen in aanvulling op de bestaande onderwijsleerlijnen
in het initieel onderwijs’.
Dat zowel de overheid als de instellingen nog steeds strikt
vasthouden aan opleidingen en cursussen/activiteiten
die daarop voortbouwen, is eigenlijk verwonderlijk. Al in
de European Universities’ Charter on Lifelong Learning uit
2008 committeerden de Europese universiteiten zich eraan
te voorzien in onderwijs en leren voor een diversere populatie
van studenten: ‘European universities will respond positively
to the increasingly diverse demand from a broad spectrum of
students – including post-secondary students, adult learners,
professionals who seek to up-grade skills for the workplace, senior
citizens taking advantage of their increasing longevity to pursue
cultural interests, and others – for high quality and relevant
higher education throughout their lifetime’ (EUA, 2008).
Eigenbelang universiteiten weinig benoemd
In de beleidsvoornemens van de overheid, de sector en
instellingen gaat het om de vraag van professionals naar
vakinhoudelijke bij-, na- en omscholing, en om de ontwikkeling
van expertise om zich aan te passen aan de
veranderingen van de arbeidsmarkt en de eigen professie.
Universiteiten en hogescholen moeten daarop inspelen in
de ontwikkeling van hun onderwijs voor professionals, en
doen dat ook (Van der Schaaf et al., 2020). 6 Tegelijkertijd
dient onderwijs voor professionals nadrukkelijk ook het
belang van de universiteiten zelf, en juist dat dragen die
universiteiten maar zeer beperkt uit. Via onderwijs voor
professionals kunnen universiteiten de maatschappelijke
impact van hun onderzoek versterken en bijdragen aan
oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Via onderwijs
voor professionals komen de expertise van universiteiten
en de nieuwe kennis en inzichten uit onderzoek directer
terecht bij degenen die dat nodig hebben en op de plaatsen
waar dat nodig is.
Dit inzicht is overigens niet nieuw. In het al genoemde
Charter on Lifelong Learning stellen de Europese universiteiten
dat ‘universities’ research and innovation missions
can be strengthened through lifelong learning strategies, and
universities’ specific contribution to lifelong learning should be
underpinned by research. (…) Lifelong learning can also be a
source of new research methodologies and topics.’ Daarnaast
spreken zij zich uit voor het opnemen van lifelong learning
in de kwaliteitscultuur en achten ze het volledig integreren
in de missie van de universiteit essentieel voor creativiteit
en innovatie. Bovendien stellen ze dat dit niet kan zonder
Onderwijs voor
professionals wordt
volledig onderdeel van
het primaire proces
partnerschappen met stakeholders om responsief, flexibel
en innovatief te zijn’ (EUA, 2008).
Versnelde stappen
De Universiteit Utrecht heeft er in 2020 voor gekozen om
versneld stappen te zetten in de ontwikkeling en verduurzaming
van onderwijs voor professionals. Dit doet ze als
antwoord op de vraag van professionals en alumni naar
scholing en inspiratie, om bij te dragen aan het waardebehoud
van diploma’s in een transformerende arbeidsmarkt,
als bijdrage aan een kennisintensieve economie, ter versterking
van de maatschappelijke impact van onderzoek en om
via samenwerking met maatschappelijke partners te komen
tot de cocreatie van kennis en de verdieping van de initiële
opleidingen (UU 2020a, UU 2020b). Op al deze terreinen
kan onderwijs voor professionals een proeftuin zijn. De universiteit
heeft daarbij gekozen voor een integrale aanpak
waarbij onderwijs voor professionals niet apart staat, maar
volledig onderdeel wordt van het primaire proces.
Daar werkt de universiteit momenteel op drie fronten aan.
Ten eerste stimuleert en ondersteunt ze de uitbouw en
diversificatie van het aanbod aan formeel en vooral ook
korter durend non-formeel onderwijs voor professionals.
Het doel is niet zozeer het realiseren van een groot volume,
het gaat erom vanuit de volle breedte van de facultaire en
interdisciplinaire onderzoek en expertise ervaring op te
doen met de ontwikkeling van verschillende vormen van
onderwijs voor en met verschillende doelgroepen. Onderdeel
daarvan is systematisch en universiteitsbreed met
onderzoeksgroepen rond strategische thema’s het gesprek
voeren over waar en voor wie hun onderzoek van belang is.
Ten tweede werkt de universiteit aan de inbedding van
onderwijs voor professionals in de organisatie en in werkprocessen:
van het beleggen van bestuurlijke verantwoordelijkheden
tot kwaliteitszorg en de organisatie van de
ondersteuning.
En ten derde werkt ze aan het versterken van de kennis en
de kenniscirculatie over alle facetten van onderwijs voor professionals.
Daarbij gaat het om docentprofessionalisering
47