Th&ma Hoger Onderwijs 2021-2

Een leven lang ontwikkelen
TH MA themahogeronderwijs.org
Twee boodschappen
Op basis van haar rondgang langs de regionale velden van
zorg en onderwijs heeft de commissie twee boodschappen
voor het zorgonderwijs aan hogescholen: een voor de korte
en een voor de middellange termijn.
Advies voor korte termijn
De coronapandemie heeft duidelijk gemaakt dat we mensen
snel moeten kunnen omscholen naar de zorg, of bij- of
opscholen, zodat we hen kunnen inzetten op tekortfuncties.
Wat kunnen hogescholen daaraan bijdragen? In elk geval
kunnen ze zorgen voor flexibiliteit in opleiden en kwalificeren.
In de gesprekken met de commissie meldde een aantal
hogescholen dat sommige opleidingen experimenteren
met het versnellen van opleidingstrajecten in het kader van
het Experiment Leeruitkomsten. Het idee daarbij is dat je
opleidt voor een erkend diploma, maar de al aanwezige
competenties van de individuele student of bijscholende
professional als startpunt neemt. Daardoor is er geen sprake
van kwaliteitsverlies.
Daarnaast zullen hogescholen aan nog snellere trajecten
moeten denken. Het is immers zeer goed mogelijk dat er
een reservistenpool komt met mensen die in een crisisperiode
tijdelijk terugkeren naar hun oude beroep van
verpleegkundige. Geen geringe maar wel een zeer boeiende
uitdaging om als hbo hiervoor arrangementen te ontwikkelen.
Het spontaan georganiseerde platform Extra handen
voor de zorg heeft laten zien dat er in noodsituaties talloze
mensen zijn die hun oude vak wel weer een tijdje zouden
willen uitoefenen. Het fundament voor een reservistenpool
is er dus al. De nadruk lag in dit geval op zorgmedewerkers
met een mbo-achtergrond, maar potentiële reservisten met
een hbo-achtergrond zijn er natuurlijk ook.
Het platform heeft wel aangetoond dat, om teleurstellingen
te voorkomen, veel afhangt van de adequate opvang,
doorgeleiding en eventuele opscholing van de oud-professionals
die zich melden. Hogescholen dienen nog beter
onderling samen te werken om versnippering tegen te gaan
en maatwerk mogelijk te maken. Het noordelijk netwerk
De commissie constateert
dat zorg en onderwijs
nog te veel gescheiden
werelden zijn
van onderwijs-, praktijk- en kennisinstellingen heeft laten
zien dat dat kan. De pandemie heeft er in deze regio voor
gezorgd dat instellingen meer gezamenlijk programmeren
en dat ze opleidingsprogramma’s voor toekomstige professionals
opschalen van lokaal naar regionaal niveau.
Overigens zeiden de gesprekspartners uit het hbo zelf tegen
de commissie dat de hogescholen nog wel een stap moeten
zetten in het bij- en omscholingsonderwijs voor een leven
lang ontwikkelen. Dit moet meer behelzen dan enkel het
aanbieden van de modules uit het reguliere onderwijs.
De zorg en het onderwijs zouden moeten kijken naar een
optimale match tussen zorgmedewerkers, hun takenpakket
en wat hiervoor qua scholing nodig is.
Advies voor middellange termijn
De commissie constateert dus dat zorg en onderwijs nog te
veel gescheiden werelden zijn. Voor de middellange termijn
pleit ze daarom voor langlopende, meerjarige verbintenissen
voor een hechte samenwerking tussen onderwijs
en werkpraktijk, als ware het zorgonderwijs deel van de
zorgorganisatie. Deze samenwerking zou zich ook moeten
gelden tussen de onderwijspartijen onderling, om verkokering
te voorkomen. Een goed voorbeeld van een dergelijke
samenwerking is de meerjarenafspraak tussen Haga Ziekenhuis,
Haagse Hogeschool, Hogeschool Leiden en ROC
Mondriaan over het opleiden van meer verpleegkundigen
op alle niveaus.
Het streefbeeld is een laagdrempelig en gefaseerd systeem
dat de toetreding tot de arbeidsmarkt faciliteert en waarbij
waar nodig opschaling mogelijk is. Idealiter is dit een systeem
waarin:
• studenten leren in de praktijk;
• werkbegeleiders docent zijn en docenten werkbegeleider;
• het ritme van de zorg gelijk oploopt met dat van het
onderwijs, en vice versa;
• de opscholing van vmbo (voorbereidend middelbaar
beroepsonderwijs) naar mbo naar hbo behalve via de
initiële route ook al werkende kan gaan, via stapeling
van deelcertificaten;
• onderwijs en zorg beide betrokken zijn bij na- en opscholing
en bij vernieuwend werken in de zorg, zodat
zowel initiële studenten als werkenden kennis opdoen
over vernieuwing (bijvoorbeeld via het afsluiten van een
leerabonnement na het afronden van het initiële onderwijstraject).
Naast meerjarige verbintenissen, waarin de gezamenlijke
strategische doelen gedefinieerd staan, adviseert de commissie
ook om concrete (jaar)plannen met elkaar te maken:
wat gaan het onderwijs en het werkveld volgend jaar samen
doen en bereiken, en wie is daarop aanspreekbaar? De regio
Noord-Holland Noord heeft laten zien dat je een duale
hbo-v-opleiding, gericht op wijkverpleging, in een jaar tijd
75