Th&ma Hoger Onderwijs 2021-2

Een leven lang ontwikkelen
TH MA themahogeronderwijs.org
Om het nijpende personeelstekort in de zorg zo snel mogelijk terug te dringen, moet de sector inzetten op een
leven lang ontwikkelen. Dit vraagt om een hechte, langdurige relatie met het zorgonderwijs aan hogescholen.
De zorg als living lab van het
hoger onderwijs
Adviezen van de commissie Werken in de Zorg
Paul Rullmann, Ingrid Geerts & Marion Sieh
Commissie Werken in de Zorg, Den Haag
D
e zorg kampt met grote personeelstekorten en de
zorgvraag neemt alleen maar toe. Op dit moment
werkt een op de zeven werkenden in de zorg; als
er niets gebeurt, moet dat in de toekomst een op de vier
worden. Dat kan de samenleving niet aan. In 2018 begon
het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
(VWS) daarom het actieprogramma Werken in de Zorg,
met de ambitie om het personeelstekort in de zorg binnen
afzienbare tijd naar nul te brengen. Als onderdeel van dit
programma stelde het ministerie de commissie Werken in
de Zorg in. Zij adviseert elk jaar het ministerie, maar ook
het veld van zorg en onderwijs over wat er nodig en mogelijk
is om dit tekort aan personeel aan te pakken.
In 2018 en 2019 sprak de commissie daartoe met alle regionale
samenwerkingsverbanden van zorg- en onderwijsbestuurders
over hun arbeidsmarktaanpak. Een groot deel
Het ministerie gaat
uit van een tekort
van zes- à zevenduizend
hbo-verpleegkundigen
van hen verbindt zich voor de eigen regio aan een Regionaal
Actieplan Aanpak Tekorten. De nadruk van de regionale
actieplannen lag de afgelopen jaren sterk op het verhogen
van de instroom van personeel en de daarvoor benodigde
begeleidingscapaciteit. Regio’s proberen zowel jongeren als
zijinstromers actief te verleiden om voor de zorg te kiezen,
en zorg- en onderwijspartijen werken samen om die groei
ook te kunnen accommoderen.
De commissie richt zich vooral op de tekorten aan verzorgenden
en verpleegkundigen, omdat deze getalsmatig eruit
springen. Om een beeld te geven van de omvang van de
tekorten die voor het hbo (hoger beroepsonderwijs) vooral
relevant zijn: voor 2022 gaat het ministerie van VWS 1 uit
van een tekort van zes- à zevenduizend hbo-verpleegkundigen
(voor de niet-gespecialiseerde functies).
Het goede nieuws is dat de instroom van studenten en van
nieuwe medewerkers in de zorg zichtbaar is toegenomen.
Uit een meting in het tweede kwartaal van 2019 bleek dat
er sprake was van een stijgende instroom: in de daaraan
voorafgaande twaalf maanden telde de zorgsector circa
152.000 nieuwe werknemers; bij de start van het actieprogramma
in 2018 waren dit er nog circa 136.000 2 .
Maar de cijfers laten ook zien dat er tegelijkertijd een grote
uitstroom gaande is. In het eerste kwartaal van 2019 verlieten
113.000 werknemers de sector zorg en welzijn, oftewel
ongeveer 9 procent van alle werknemers in die sector.
Van deze groep vertrok ongeveer 40 procent naar een baan
buiten de sector zorg en welzijn 3 . Inzoomend op deze cijfers
is het verontrustend om te zien dat vooral de uitstroom
onder werknemers die 0-1 jaar en 1-2 jaar in dienst zijn
73