Th&ma Hoger Onderwijs 2021-2

De hoogte
van de lat
Rob Kickert: Raising the
Bar – Higher Education
Students’ Sensitivity to
the Assessment Policy
Erasmus Universiteit
Rotterdam. Op te vragen bij
de auteur: nl.linkedin.com/in/
rob-kickert-944b48181
at doen we met
WX
het bindend studieadvies
(BSA)?
Dat is een actuele
vraag voor hogeronderwijsinstellingen.
De Tweede Kamer wil
ervan af. Door de coronacrisis
is het negatief BSA voor het
tweede jaar op rij collectief opgeschort.
Leid uitstel tot afstel?
In dit licht is het proefschrift
van Rob Kickert een interessante
aanvulling op de discussie.
De aanpassing van de BSAnorm
bij de Erasmus Universiteit
Rotterdam naar
60 studiepunten is eerder
al onderwerp van onderzoek
geweest (Baars et al., 2013,
2015). Overall kwam daaruit
dat de lat hoger leggen de studievoortgang
bevordert. In zijn
proefschrift duikt Rob Kickert
dieper in deze materie. Hij deed
onderzoek naar het effect van
het verhogen van de BSA-norm
bij drie opleidingen van de Erasmus
Universiteit, maar betrok
hierbij ook andere aanpassingen
in de toetsing. De drie opleidingen
hadden namelijk niet alleen
het BSA verhoogd, maar ook
andere wijzigingen doorgevoerd
in hun examensystematiek.
Onder een examensystematiek
verstaat hij drie elementen:
de prestatiebelangen (wat zijn
de gevolgen van een onvoldoende?),
de prestatiestandaarden
(bij welk cijfer is sprake van
een voldoende?) en de herkansingsregels
(bijvoorbeeld het
aantal toegestane herkansingen
in een studiejaar). Bestaand
onderzoek richt zich vooral
op de studievoortgang van
studenten. Nieuw in Kickerts
onderzoek is dat hij het effect op
motivatie en zelfsturing bij deze
veranderingen in de toetssystematiek
heeft onderzocht.
Zijn eerste constatering is dat bij
de drie onderzochte opleidingen
onder de nieuwe examensystematiek
studenten na één jaar
een significant hogere studievoortgang
hadden dan onder het
oude systeem na één jaar. Deze
drie opleidingen hanteerden alle
drie 60 studiepunten als prestatiestandaard,
maar verschilden
in prestatiebelangen en herkansingsregels.
Hieruit concludeert
Kickert dat studenten, ook bij
verschillen in de examensystematiek,
zich aanpassen aan een
nieuwe standaard.
Wat hem opviel, is dat het effect
op motivatie en zelfregulatie
van het verhogen van het BSA
en andere aanpassingen in de
examensystematiek tot nu niet
nader is onderzocht. Motivatie
en zelfregulatie gelden als de
beste voorspellers voor studiesucces.
Het lastige bij deze twee
factoren is dat ze niet direct
observeerbaar zijn. Kickert heeft
hiervoor gebruikgemaakt van
zelfrapportagevragenlijsten.
Hij vergeleek tentamencijfers
met antwoorden op de vragenlijsten
van groepen studenten
in de oude situatie (lagere BSAnorm,
lagere prestatiebelangen,
geen compensatie) en de
nieuwe situatie (hogere BSAnorm,
hoger prestatiebelangen,
compensatie). Studenten in de
nieuwe situatie presteerden
beter, toonden meer zelfgestuurd
leren en een hogere
participatie dan studenten in de
oude situatie. Ze waren in de
nieuwe situatie ook gemotiveerder
en toonden meer interesse
en geloof in eigen kunnen.
Opvallend was dat de relatie
tussen motivatie en zelfregulatie
in beide situaties gelijk
was. Deze aspecten werken op
dezelfde manier op elkaar in en
kunnen positief worden beïnvloed
door de inrichting van de
tentamensystematiek. Overall
concludeert Kickert dat studenten
in een examensystematiek
met hogere prestatiebelangen
en hogere prestatiestandaarden
gemotiveerder zijn, betere
zelfregulatie vertonen, hogere
cijfers halen en snellere voortgang
boeken.
Een volgende vraag die Kickert
onderzocht is of studenten in
dezelfde mate gevoelig zijn
voor veranderingen in de tentamensystematiek.
Op basis
van de resultaten van vragenlijsten
onderscheidde hij
een voldoende gemotiveerde
groep (66 procent van de studenten)
en een hoger gemotiveerde
groep (34 procent van
de studenten). De voldoende
gemotiveerde groep is tevreden
met een kleine voldoende; de
hoger gemotiveerde groep stelt
zichzelf hogere doelen en wil
hogere cijfers halen. Een verhoging
van de standaarden
heeft directe invloed op de grote
groep voldoende gemotiveerde
studenten. Zij moeten hun
89