Th&ma Hoger Onderwijs 2021-2

Elk hoofdstuk in deel 2 kent
een vergelijkbare opzet. In een
inleiding geeft Tight een korte
toelichting op het thema, een
kwantitatief overzicht van de
relevante syntheses en waar
mogelijk een lijstje van tijdschriften
die zich specifiek op
het behandelde onderwerp
richten. Vervolgens deelt
hij zijn bevindingen in naar
subthema’s die uit het bestudeerde
materiaal naar voren
komen. Daarbij combineert
hij samenvattende parafrases
met citaten uit de onderzochte
reviews en meta-analyses, trekt
hij vergelijkingen en schetst hij
historische ontwikkelingen, dat
alles gelardeerd met zijn eigen
commentaar. In dat laatste toont
hij zich een meester van het
milde understatement.
Het relativerende karakter van
Tights opmerkingen wordt
gevoed door zijn kennis van de
hogeronderwijspraktijk en van
de geschiedenis. Zo wijst hij
erop dat een actueel onderwerp
als afstandsleren beslist geen
nieuw verschijnsel betreft: de
vroegste correspondentiecursussen
dateren uit de negentiende
eeuw. Maar nog typerender
voor de humoristische toon die
de auteur af en toe aanslaat,
is de opmerking die hij laat
volgen op die vaststelling: ‘If one
were minded, one could take the
history of these approaches even
further, perhaps 2,000 years to
Paul’s letters to the early Christian
churches, or to similar examples.’
Naar aanleiding van de
toepasbaarheid van total quality
management (TQM) als general
philosophy in het hoger onderwijs
klinkt het dan weer droog:
‘Academics are not known for
endorsing general philosophies,
except when they are so general
– e.g. academic freedom – as to be
extremely difficult to enforce.’
Tot slot van elk hoofdstuk geeft
Tight een puntsgewijze samenvatting
van zijn conclusies.
Ook in die ultrakorte synthesevan-syntheses
slaagt hij erin
beknoptheid te combineren met
gevoel voor nuance en kritische
zin. Ze hebben geregeld een
aangenaam ontnuchterend en
tegelijk stimulerend effect op de
lezer. Karakteristiek is bijvoorbeeld
deze conclusie van het
hoofdstuk over kwaliteit: ‘While
quality assessment, assurance and
management are now endemic
throughout higher education, the
research suggests that their impact
is limited because academics
remain to be persuaded about their
applicability.’
De meeste aandacht in deel 2
gaat naar cursus- en curricu lumontwerp,
wat vanzelfsprekend
samenhangt met de centrale
plaats van deze thema’s in zowel
het onderzoek als de syntheses
daarvan. Meer dan de helft van
de bestudeerde syntheses gaat
erover en zes van de dertien
hoofdstukken handelen over
deelaspecten ervan, namelijk
types of instruction; types of
learning; distance, online and
e-learning; curriculum; assessment
en outcomes. Sommige andere
thema’s zijn ofwel veel minder
onderzocht, ofwel dat onderzoek
heeft nog niet tot veel syntheses
geleid, zoals het geval blijkt voor
system policy.
Sommige onderwerpen komen
in meer dan één hoofdstuk aan
bod. Wie zich bijvoorbeeld interesseert
voor de nexus onderwijs-onderzoek
– waarover we
nog veel níét weten – komt aan
zijn trekken in het hoofdstuk
Knowledge and research, maar
ook in het hoofdstuk over leren,
dat onder meer actieonderzoek
en participatie van studenten in
onderzoek behandelt, en in de
paragraaf over kritisch denken
uit het hoofdstuk over leerresultaten.
Door kruisverwijzingen
tussen de hoofdstukken en door
een handig trefwoordenregister
achterin krijgt de lezer op verschillende
manieren toegang tot
de gezochte informatie.
Tight richt zich op zijn medeonderzoekers
en op studenten,
maar ook op beleidsmakers
en anderen die in het hoger
onderwijs werken. De eerste
twee groepen kunnen het boek
gebruiken voor een oriëntatie
op bepaalde onderzoekstopics
en vooral om te zien waar ze
zelf nog een bijdrage kunnen
leveren, de derde groep wijst het
boek de weg naar wetenschappelijke
evidentie die ze kan
gebruiken om haar praktijk te
voeden. Tight stelt daarenboven
dat organisaties die onderzoek
financieren hier inspiratie
kunnen vinden voor de keuze
van vraagstukken waarop ze hun
middelen willen inzetten.
Het voorbereidende werk dat
Tight heeft verricht ontslaat
lezers natuurlijk niet van de
plicht om de wegwijzers te
volgen die hij heeft uitgezet en
zich te verdiepen in de syntheses
en de onderliggende studies
die relevant zijn voor hun eigen
praktijk, studie of onderzoek.
Maar Syntheses of Higher Education
Research maakt de eerste
stappen op dat pad wel veel eenvoudiger
en minder tijdrovend.
Bovendien helpt het boek tegen
wat de auteur geestig aanduidt
als unnecessary wheel reinvention.
Het valt dan ook te hopen dat
Tight zijn handige gids geregeld
zal herzien, zodat hij de nieuwe
ontwikkelingen in het onderzoek
blijft weerspiegelen.
Koen Rymenants
is stafmedewerker onderzoek bij
de Hogeschool Gent en lid van de
recensieredactie van Th&ma
86