Th&ma Hoger Onderwijs 2021-2

Een leven lang ontwikkelen
TH MA themahogeronderwijs.org
met professionele ervaring. De opleidingen zijn opgesteld
in samenspraak met het bedrijfsleven en zijn sterk
arbeidsmarktgericht.
Dichter bij huis lokt London University College alumni
door hun voordeeltarieven te bieden voor het flexibele
aanbod van zomerscholen en avondlessen. Een nauwere
samenwerking met gerenommeerde buitenlandse instellingen
zorgt voor inspiratie, maar maakt het ook mogelijk
om bijvoorbeeld bepaalde onderdelen te integreren in de
eigen opleidingen.
Een tweede evolutie is de digitalisering. Deze geeft een
belangrijke boost aan het postinitieel aanbod en maakt
het mogelijk om kortere opleidingen aan te bieden op een
blended manier en die te certificeren met zogenaamde
microcredentials. Dat maakt het aanbod laagdrempeliger
voor studenten die een opleiding combineren met een professionele
carrière. De technologie maakt het ook makkelijker
om samen met sectoren en bedrijven opleidingen vorm
te geven die studenten deels thuis, deels op de campus en
deels op de werkplek kunnen volgen.
Duidelijke rolverdeling
Ondanks de vele kansen zijn er ook uitdagingen. Door de
sterk concurrentiële omgeving kenmerkt levenslang leren
zich soms door een klassiek hokjesdenken, waarbij opleidingsactoren
elk naast elkaar hun eigen aanbod uitrollen.
Hetzelfde hokjesdenken zagen we lang geleden ook in het
innovatiebeleid waarbij innovatie begon met fundamenteel
onderzoek aan de universiteit, zich verder ontwikkelde via
toegepast onderzoek aan de hogeschool en uiteindelijk
tot een concrete toepassing kwam in een onderneming.
Vandaag is dit geen lineair proces meer, maar een complex
innovatie-ecosysteem, waarbij onderlinge connecties zorgen
voor nieuwe kennis, nieuw onderzoek en nieuwe producten.
Ook het levenslang leren bevindt zich steeds meer in een
dergelijk ecosysteem. Het is dan ook niet langer zinvol
dat bij iedere nieuwe trend elke opleidingsactor apart een
gelijkaardig opleidingsaanbod uitrolt voor dezelfde doelgroep.
Een dergelijke wirwar aan vergelijkbare opleidingen
vanuit diverse spelers (hogescholen, universiteiten, private
opleiders, werkgeversorganisaties, individuele bedrijven et
cetera) maakt het voor werkgevers en werknemers die op
zoek zijn naar een opleiding moeilijk om nog het bos door
de bomen te zien.
Als je vanuit een ecosysteem redeneert, draagt iedere
actor bij vanuit zijn sterkte. Dat betekent dat iedere actor
focust op datgene wat hem onderscheidt van de rest, de
zogenaamde unique selling proposition. Het gevolg daarvan
is dat niet iedereen alles hoeft te doen. De sterktes van het
hoger onderwijs zijn brede inhoudelijke kennis gebaseerd
op wetenschappelijk onderzoek, didactische expertise, hoge
kwaliteitsstandaarden en ervaring met een hooggeschoold
Als elke actor bijdraagt
vanuit zijn sterkte,
hoeft niet iedereen
alles te doen
doelpubliek. Het hoger onderwijs moet bijgevolg vooral een
rol spelen in het aanbieden van diepgaande opleidingen
voor hogeropgeleiden met een duidelijke kwaliteitsgarantie,
en veel minder in gerichte opleidingen op maat van
bedrijven rond een specifiek onderwerp. Zo onderscheiden
hogeronderwijsinstellingen zich van andere opleidingsaanbieders
en kunnen ze alumni ervan overtuigen terug te
keren naar hun alma mater.
In het brede plaatje van levenslang leren is dit uiteraard
maar een deel van de uitdaging en eigenlijk ook het laaghangend
fruit. Hogeropgeleiden zijn sowieso eerder overtuigd
van het nut van opleiding, maken vaker gebruik van
opleidingsinstrumenten en schrijven zich vaker in. Voor de
laag- en middengeschoolden is er een andere aanpak nodig.
Een ecosysteem biedt ook mogelijkheden om samen te
werken en een gezamenlijk aanbod te organiseren. Denk
bijvoorbeeld aan een opleidingstraject waarbij universiteiten
zorgen voor de link met het recentste onderzoek,
hogescholen de vertaalslag maken naar de praktijk, private
opleiders deze kennis verpakken in concrete opleidingsmodules,
werkgeversorganisaties ondernemingen uit hun
netwerk samenbrengen en ondernemingen op hun beurt
zorgen voor concrete cases of reële leercontexten. Bij dergelijke
samenwerkingen is het ook belangrijk om rekening
te houden met elkaars businessmodel. Hogeronderwijsinstellingen
zijn publiek gefinancierde organisaties met een
maatschappelijke opdracht om kennis te delen; ondernemingen
en private opleiders werken volgens een markteconomische
logica.
Gedateerde regelgeving
Ontwikkelingen op vlak van levenslang leren evolueren zo
snel dat het overheidsinstrumentarium hier niet op aangepast
is. In de federale wetgeving is bijvoorbeeld sprake van
een vast aantal verplichte opleidingsdagen per jaar per werknemer,
terwijl de opleidingen steeds korter, efficiënter en
digitaler worden. Hoewel ondernemingen dus steeds meer
opleidingen aanbieden, slagen ze er steeds minder in om
59