Th&ma Hoger Onderwijs 2021-2

More documents

Recommendations

Info

TH MA 2-21Een leven lang ontwikkelenTot slot blijkt uit empirisch onderzoek ook het toegenomenbelang van brede academische vaardigheden zoals logischdenken (zie bijvoorbeeld Allen, Belfi & Borghans, 2020).Een laatste categorie van algemene vaardigheden die onontbeerlijkzijn voor levenslang leren, zijn de zogenaamdemetacognitie en zelfsturende vaardigheden. De algemenegedachte, zeker in Vlaanderen, lijkt te zijn dat het volgenvan hoger onderwijs een proces is waarbij studenten zelfmoeten leren ontdekken welke leermethoden voor hen heteffectiefst zijn. Ze kunnen veelal wel gebruikmaken vanondersteuning, maar dit gebeurt doorgaans slechts op vrijwilligebasis. Nochtans komen metacognitieve vaardighedenniet vanzelf en blijken studenten zelden effectieve leerstrategieënte hanteren (Bjork, Dunlosky & Kornell, 2013;Wijnen-Meijer, 2020). Onderzoek toont bijvoorbeeld aandat er weinig verschil is in de zelfsturende vaardighedenvan eerste- en laatstejaars in het hoger onderwijs (Tekkol &Demirel, 2018). Bovendien kun je metacognitie en zelfsturendevaardigheden wel degelijk ontwikkelen via opleidingen oefening (Bjork et al., 2013).Volgens Bjork en collega’s (2013) is het gebrek aan aandachtvoor deze vaardigheden in het hoger onderwijs allichtingegeven door het idee dat individuen zouden verschillenop het vlak van de leerstijl die het effectiefst is. Nochtansis de empirische evidentie voor het bestaan van leerstijlenquasi-onbestaand en spreken psychologen in die context vaneen hardnekkige mythe (Newton & Miah, 2017). De verklaringvoor het overeind blijven van deze mythe is allicht eengebrek aan kennis over de manier waarop hersenen informatieverwerken en het gegeven dat de evidentie omtrentwelke strategieën het effectiefst zijn vaak ingaat tegen onzeintuïties (Bjork et al., 2013). Studenten grondiger informerenover en opleiden in effectieve leerstrategieën lijkt medus zonder meer primordiaal, niet alleen om hun potentieelin het hoger onderwijs maximaal te benutten, maar ook methet oog op een leven lang leren.Aandacht voor andere disciplinesKunnen omgaan met de toegenomen complexiteit van jobsen problemen vergt, naast voldoende focus op algemenecompetenties, ook voldoende aandacht voor andere disciplines(Spelt et al., 2009; Ledford, 2015). Vakspecialistenzonder basiskennis van aangrenzende disciplines zullen alvlug op hun grenzen botsen, als ze met collega’s uit anderedisciplines in discussie moeten treden of beslissingenmoeten nemen met een bredere draagwijdte. Bovendienkan het begrijpen van nieuwe inzichten uit andere disciplinesook leiden tot inzicht in de beperkingen van en nieuweinzichten in het eigen vakdomein. Inzichten uit de psychologie,bijvoorbeeld, hebben economen geleerd waarom economischestimuli niet altijd het beoogde effect hebben.Al te vaak verwarren instellingen interdisciplinariteitevenwel met multidisciplinariteit (Spelt et al., 2009)en realiseren ze deze door bijvoorbeeld in het curriculumvan het eerste jaar een aantal vakken uit andere domeinentoe te voegen, of door een grote keuzevrijheid toe te latenin de samenstelling van het programma. Zonder voldoendekennis van het eigen domein is een kritische reflectiehierover evenwel moeilijk. Bovendien is er op die maniergeen aandacht voor expliciete integratie van kennis uitverschillende domeinen, waardoor de leereffecten allichtook onderbenut blijven. En tot slot kan een al te multidisciplinairefocus zelfs, contradictorisch genoeg, net leidentot de opbouw van een – weliswaar brede – waaier van ergspecifieke kennis en vaardigheden die het basale niveauamper overstijgen.Mijn pleidooi betekent dus evenmin dat domeinspecifiekekennis en vaardigheden niet belangrijk zouden zijn.Wel integendeel, informatie verwerken gebeurt door ze telinken met wat we al weten, en leren legt bijgevolg de basisvoor verder leren (Bjork et al., 2013). Voor elke disciplinegelden bovendien kennis en vaardigheden die dermate fundamenteelzijn dat hun afwezigheid verder leren op de jobzelfs volledig kan verhinderen. En tot slot is het ontwikkelenvan algemene vaardigheden moeilijk zonder specifiekekennis. Het leren oplossen van problemen bijvoorbeeld, kannu eenmaal niet zonder een specifieke context.Zoals Humburg & Van der Velden (2015) stellen is hethierbij wel steeds van belang de vraag te stellen in welkemate iemand deze kennis en vaardigheden gemakkelijkerin het onderwijs dan wel op de werkvloer aanleert en inwelke mate deze kennis en vaardigheden een voldoendebasis bieden voor de ontwikkeling van andere relevantevaardigheden en kennis binnen of buiten het domein.Op het vlak van de ontwikkeling van economische competenties,bijvoorbeeld, is een grondig begrip van verschillendemarktvormen of het kunnen denken in termen vanopportuniteitskosten ontegensprekelijk cruciaal. Om inhet latere beroepsleven gemakkelijk te kunnen schakelennaar een nieuw vakspecifiek softwarepakket, is het danweer aangewezen om op zijn minst te beschikken over eenbasiskennis van algemene programmeertalen. VermitsStudenten grondigeropleiden in effectieveleerstrategieën lijkt mezonder meer primordiaal64
Een leven lang ontwikkelenTH MA themahogeronderwijs.orgprogrammeren je bovendien dwingt om creatief en innovatiefte zijn en om problemen te identificeren en oplossingente ontwikkelen (Deobald, 2020), kan het zelfs een idealemanier zijn om ook algemenere academische competentieste ontwikkelen. Een concreter voorbeeld is het belang vanvoldoende algemene theoretische kennis over de werkingvan vaccins voor verpleegkundestudenten. Verpleegkundigendienen immers niet alleen te kunnen vaccineren,ze zijn ook een belangrijke schakel in het overtuigen vanbepaalde doelgroepen van het belang van vaccinatie (bijvoorbeeldin de ouderenzorg). Het lijkt me evenwel duidelijk datwe er maar beter niet van uitgaan dat deze kennis zich welvoldoende zal ontwikkelen op de werkvloer.Tot slot is dit zeker ook geen pleidooi om werkpleklerenuit het hoger onderwijs te weren. Naast het opbouwen vanberoepsspecifieke vaardigheden biedt de integratie vanwerkplekleren in het hoger onderwijs immers nog anderepotentiële voordelen. Het geeft bijvoorbeeld studenten dekans om kennis te maken met een beroep en te reflecterenover hun talenten en interesses. Verder laat het ook toe omsociale vaardigheden verder te ontwikkelen. Niet alleenzijn deze vaardigheden breed inzetbaar, de toegenomencomplexiteit van problemen heeft er volgens economenbovendien voor gezorgd dat het belang van samenwerkingen dus ook sociale vaardigheden alleen maar zijn toegenomen(Deming, 2017). Tot slot wijzen heel wat onderwijskundigenop het potentieel van praktische en authentiekeervaringen om tot zogenaamde ‘diepere’ leerervaringen tekomen (Sels, Vansteenkiste & Knipprath, 2017). Zo zoudenze kunnen leiden tot meer inzicht in theoretische kaders ofzijn ze ideaal om het probleemoplossend vermogen aan tescherpen.Best kunnen we deze potentiële voordelen evenwel nietoverschatten. Zo wijst onderzoek op het belang van voldoendevoorkennis en begeleiding om voldoende leereffectente realiseren via ervaringsgerichter onderwijs (Jerrim,Oliver & Sims, 2019). Bijgevolg kun je ook hier bestfocussen op die ervaringen die essentieel zijn om verder tekunnen leren of die je moeilijker kunt realiseren via gewonewerkervaring na het einde van de reguliere opleiding.Een klassiek model van duaal leren of een langere periodevan stage bij dezelfde werkgever lijkt me daarom mindergeschikt voor het hoger onderwijs (zie ook De Witte & Verhaest,2019) 1 . Uiteraard kunnen dergelijke langere ervaringennoodzakelijk zijn om toegang te krijgen tot een bepaaldberoep, maar in dat geval kun je deze stages best pas inplannenna het reguliere traject, zoals dit bijvoorbeeld voor chirurgenen advocaten het geval is. De integratie van kortereen wisselende ervaringen in het initiële programma heeftdaarentegen meer potentieel. Bovendien is het belangrijkom hierbij niet alleen voldoende voorkennis en begeleidingte voorzien, maar ook achteraf uitgebreid terug te koppelennaar de inhoud van de klassiekere opleidings onderdelen.Enkel op die manier zal er immers sprake zijn van echteintegratie van kennis en zullen studenten de potentiëlecomplementariteiten tussen werkplek- en campuslerenmaximaal benutten.De echte uitdagingZoals eerder gezegd is het streven naar een perfecte aansluitingniet alleen onrealistisch, het is ook niet wenselijkvanuit het perspectief van een volledige loopbaan. Bovendiensuggereert eigen onderzoek dat die jobs waarvoorwerknemers vaardigheidstekorten rapporteren en die voorhen dus een uitdaging vormen, net de meeste kansenbieden om bij te leren (Van der Velden & Verhaest, 2017).Maar zoals ook Sels en collega’s (2017) stellen, moet dekloof wel overbrugbaar blijven. Anders riskeren afgestudeerdenniet alleen een slecht begin van hun loopbaan, maar zaldit onvermijdelijk ook hun kansen op bijleren en dus ookhun inzetbaarheid op lange termijn beknotten. Veeleer dante kiezen voor directe inzetbaarheid dan wel voorbereidenop een leven lang leren bestaat de echte uitdaging voor hethoger onderwijs er dus in om voor te zorgen een optimalebalans tussen deze twee.Dieter Verhaestis universitair hoofddocent aan de faculteit Economie enBedrijfswetenschappen van de KU LeuvenEen klassiek modelvan duaal lerenlijkt minder geschiktvoor het hoger onderwijsLiteratuurAllen, J., Belfi, B. & Borghans, L. (2020). Is There a Rise in the Importance of SocioemotionalSkills in the Labor Market? Evidence from a Trend Study Among College Graduates.Frontiers in Psychology, 11(1710), 1-13.Baert, S., Neyt, B., Siedler, T., Tobback, I. & Verhaest, D. (2019). Student Internships andEmployment Opportunities after Graduation: A Field Experiment. IZA Discussion Papers,No. 12183. Bonn: Institute for the Study of Labor, 31.Bjork, R.A., Dunlosky, J. & Kornell, N. (2013). Self-Regulated Learning: Beliefs, Techniques,and Illusions. Annual Review of Psychology, 64(1), 417-444.Blackwell, L.S., Rodriguez, S. & Guerra-Carrillo, B. (2015). Intelligence as a malleable construct.In: Handbook of Intelligence: Evolutionary Theory, Historical Perspective, and Current65
Page 1 and 2:
WWW.THEMAHOGERONDERWIJS.ORGTH MAHOG
Page 3 and 4:
Een leven lang ontwikkelen22021
Page 5 and 6:
inhoudTH MAthemahogeronderwijs.orgE
Page 7 and 8:
Een leven lang ontwikkelenTH MA the
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14: Een leven lang ontwikkelenTH MA the
Page 63: Een leven lang ontwikkelenTH MA the
Page 79 and 80: TH MA themahogeronderwijs.orgMet ee
Page 81 and 82: Het rad vanongelijkheidOrhan Agirda
Page 83 and 84: De echte prijsvan hogeronderwijsNan
Page 85 and 86: Synthese vansynthesesMalcolm Tight:
Page 87 and 88: MinisterschapmetbeperkingenJet Buss
Page 89 and 90: De hoogtevan de latRob Kickert: Rai
Page 91: Maar vóór hetzover is moet de opl
show all

Th&ma Hoger Onderwijs 2021-2

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?