dıyarbakır zındanı

51
şun” de ni yor du. An cak onu da doğ ru dü rüst bil mi yor duk. En iyi
an laş tı ğı mız ana di li miz di, ya sak ol du ğu hal de ara mız da Kürt çe
ko nu şur duk. Bir ara ya gel di ği miz de, ho ca la rın gö re me di ği bir an -
da ko nuş ma mak müm kün mü? Ko nu şur duk. Bu yüz den da yak ye -
di ği miz an lar olur du, ama tüm den or ta dan kal dı ra ma ya cak la rı nı
ken di le ri de bi lir di. Ya ka la dık la rın da döv me dı şın da, bir de öğüt
fa sıl la rı olur du. “Türk çe ko nu şun, Türk sü nüz. Ko nuş tu ğu nuz di ğer
dil –Kürt çe de mek ten hoş lan maz lar dı!– ya ba ni lik tir, il kel lik tir,
vah şi lik tir, on dan vaz ge çin. Türk çe den da ha gü zel bir dil yok tur”
de ni le rek, ana di li mi zin aşa ğı lan ma sı na ta nık olur duk.
- Bel ki de si ze “Türk çe ko nu şun” öğü dün de bu lu nan o öğ ret -
men, ken di tra jik çe liş ki si ni ya şı yor du. He men tü müy le Kürt çe’nin
ko nu şul du ğu böl ge de, böy le bir ya sa ğın ne an la mı ola bi lir ki?
- Evet hem o var, hem de da ha de rin bir çe liş ki… Okul sı nır la rı
için de Kürt çe ko nuş mak ya sak, ama okul dı şın da Kürt lük ve kül -
tü rüy le ku şa tıl mış du rum da. Böl ge nin ge nel nü fu su Kürt. İn san lar
ara la rın da ki tüm iliş ki le ri, –dev let ku rum la rıy la iliş ki le ri ha riç–
ken di dil le riy le sür dü rü yor. Böl ge de Kürt ol ma yan kim ler var?
Dev let iş le ri ni yü rüt mek için ge ti ri len su bay lar, me mur lar, öğ ret -
men ler vd… On la rın dı şın da es naf da hil, hal kın kul lan dı ğı dil
Kürt çe dir. Kur man ci ve Za za ca leh çe le ri ko nu şu lur. Ba zı es naf lar
Türk çe yi hiç bil mez. Bi ze “Türk çe ko nu şun” öğü dün de bu lu nan o
öğ ret men, do ğal ih ti yaç la rı nı kar şı la mak için Türk çe bil me yen es -
naf lar la alış ve riş iliş ki si ne gir mek zo run da dır. O za man da is ter
is te mez red det ti ği di li ih ti yaç la rı nı gi de re cek öl çü de öğ re nir, ya da
ya nı na Kür çe bi len bi ri ni alır dı. Bir kaç yıl böl ge de öğ ret men lik
ya pan la rın bir kıs mı Kür çe yi çat pat da ol sa öğ re nir di. Ya sak lan -
mak is te nen ger çek li ği miz on la rı da ku şat mış tı. Si ve rek po li tik
ola rak çok can lı bir yer di. Genç lik so la açık tı. Et ki len me 1970’le re
uza nı yor du. Mi ting ler ol muş tu. Kı pır dan ma lar var dı, ama Kür dis -
tan’da ba ğım sız lık mü ca de le si bir prog ram da hi lin de he nüz or ta ya
ko nul ma mış tı. Ve mü ca de le hal kın ken di ka de ri ni ta yin hak kı dü -
ze yin de for mü le edil miş de ğil di. So run lar Do ğu’nun ge ri kal mış lı -
ğı te me lin de ele alı nı yor; “yol, su, okul, fab ri ka is te riz”le sı nır la nı -