Bizim Yunus - Eskişehir Valiliği

Bizim Yunus / Mustafa Özçelik
ki asırlar boyunca Halk ve tekke edebiyatı onun açtığı yolda yürümüş, bilhassa tekke şiirinde
onu aşmak bir yana ona yaklaşan bir şair bile yetişememiştir. Saz şairleri arasında ise ancak
Karacaoğlan, Dadaloğlu gibi şairler farklı bir muhteva ile kendilerine bir alan açabilmişler ama
Yunus etkisini de üzerlerinde hep hissettirmişlerdir.
Divan edebiyatı şairlerinin Yunus’tan etkilenmemeleri düşünülemez. Yunus, onlar
tarafından da mutlaka bilinen bir şair olmuştur ama onlar bu durumdan hiç söz etmezler.
Fakat bilhassa gazellerdeki coşkulu söyleyişlerde içten içe bir Yunus edası sezmemek mümkün
değildir. Fakat, Yunus’un Divan şairleriyle bir doku uyuşmazlığı olduğunu da söylemek gerekir.
Çünkü şiir onlarda bir bilgi ve sanat esasına dayalı olarak kurulmuş, Yunus’ta ise bu olay gönülde
gerçekleşmiştir.
Yunus’u böylesi bir şair yapan durum ise onun öncelikle şair tabiatlı bir insan olmasıdır.
Zira bu durum Ahmet Yesevi’de görülmez. Onun kaygısı İslam ve tasavvuf gerçeklerini Halka
anlatma kaygısıdır. Şiir, onda bir vasıta hükmündedir. Yunus da sonuçta bir tebliğ şairidir ama;
o şairlik tabiatı gereği hiçbir zaman didaktizmin kuruluğuna düşmemiş, lirizm onun şiirlerinin
en belli başlı özelliklerinden biri olmuştur.
Yunus’u dünyanın büyük lirik şairleri arasına katan özelliği işte sufizme getirdiği
bu aşk ve coşku boyutudur. İçtenliktir. Bunda Vahdet-i vücut anlayışına bağlı bir sûfi olması
elbette etkilidir ama bu durum yine de büyük ölçüde onun fıtratıyla, samimiyetiyle ilgilidir.
Tasavvuf, Yunus Emre’nin dilinde bir “aşk felsefesi”ne dönüşmüştür. Kendinden önceki pek
çok sufînin yaptığı gibi o meselenin teorik tartışmalarıyla hiç meşgul olmamış, içselleştirdiği
sûfilik düşüncesini bize gönül diliyle, şiirinin imkanlarıyla sunmuştur.
Bu sunuş, dil, duyarlık ve söyleyiş bakımında son derece özgün ve mükemmel olduğu
için de çok benimsenmiştir. Bu benimseme olayı iledir ki geriye dönüp baktığımızda hâlâ
canlılığını ve güzelliğini koruyan bir şiir okumak istediğimizde dilimizden dökülen mısralar
Yunus’un şiirleri olmaktadır. Çünkü bu şiirler bir su misalidir. Su kavramında hem hareketlilik,
hem berraklık, hem saflık, hem musiki, hem renk hem koku birlikte bulunur. Yunus’un şiiri de
işte öyledir. Hem kendi devrini yansıtır. Hem de ardından bulunduğu devri aşar ve geleceğe
uzanır. Bu, fikirlerinin sonsuz manasıyla birlikte bunları ifade etmedeki kudretiyle de ilgili bir
durumdur. O, her dem yeni olma sırrına böyle ulaşmıştır.
107