Bizim Yunus - Eskişehir Valiliği

Bizim Yunus / Mustafa Özçelik
Yunus, bu olayı elbette bilmektedir:
Balık karnında yatan, deryaları seyreden
Kabak kökün yaslanan, Yunus Peygamber yatur 20
……………………..
Denizde hakâyıklar cevlân urur balıklar
Yunus deniz mevcine taldum talmadum dime
şeklindeki söyleyişleri bu macerayı içselleştirdiğini göstermektedir. Çünkü Yunus
da şeyhinin “Sen hâlâ dünya kokuyorsun…” sözü üzerine Dergâhı gizlice terk edip dağlara
düşmüş; yani “karanlık bir safha”ya girmiştir. Bundan sonraki çilesi ise Yunus peygamberin
yaşadıklarından farksızıdır. Dergâhtan ayrılması, onu derin üzüntülere salar. O da pişmanlık
gözyaşları döker. Sonunda oraya döner. Şeyhinin onu “ Bizim Yunus mu” diye karşılaması ise
bağışlandığının bir ifadesidir.
Yeniden Tanpınar’a dönecek olursak Yunus’un “Tabduk Emre’ye intisabı, Dergâhı’nda
kalışı, oradan ayrılışı, tekrar gelişi ve nihayet izin alıp insanlar arasında bu defa irşat için yeniden
girmesi, bütün bu kaybolma, kapanma, yeniden ve başka bir hüviyetle doğma hikâyesi, hep bu
adın etrafında toplanabilecek vakıalardır.”
Tanpınar, sözün sonunu şöyle bağlar: “Çok muhtemeldir ki Yunus bu adı seçmiş olsun.
Yahut da bu tesadüf bütün hayatına istikamet versin. Ben yine Peygember Yunus’un balığın
karnına coşkun bir fırtına yüzünden düştüğünü göz önünde tutarak birinci şıkka ihtimal
veriyorum”. 21
Tanpınar, buradan daha ilginç bir sonuca daha ulaşır. Ona göre “Fırtınanın yerini
burada Moğol istilasının hakiki bir cehennem yaptığı, doğduğu bu XIII. asır ortası tutar.” 22
Gerçek böyle yahut değil. Ama Tanpınar’ın bu yorumu, üzerinde dikkatle durulmaya
değer bir özellik taşıyor. Eğer öyle olmasaydı;
Ben bu sûretden ilerü adum Yunus degil iken
Ben olıdum ol ben idüm bu aşkı sunandayıdum
ya da
Adımı Yunus dakdum sırrum âleme çakdum
Levh ü kalemden öndin dilde söylenen benem
20. “Onu balık yutmuştu (…) Sonunda o hasta bir durmadayken çıplak bir yere (sahile) attık. Ve üzerine sık-geniş yaprakla
(kabağa benzer) türden bir ağaç bitirdik.” Kuran-ı Kerim, Saffat suresi, ayet no: 142-145-146
21. Ahmet Hamdi Tanpınar, Edebiyat Üzerine Makaleler, s.141
22. Ahmet Hamdi Tanpınar, Edebiyat Üzerine Makaleler, s.141
23