Bizim Yunus - Eskişehir Valiliği

Bizim Yunus / Mustafa Özçelik
YUNUS’DUR BENİM ADIM
“ Yunus’durur benim adım, gün geçtikçe artar odum
İki cihanda maksudum, bana seni gerek seni”
Yunus EMRE
Anadolu’nun karanlık çağında “diken içinde açan gül"lerin en ihtişamlı; fakat bir o
kadar de sade olanı Yunus’tur. Bu sade dervişin hayatı tam bir “masal güzelliği” taşır. Gerçekten
de Yunus’un hayatı tam bir masaldır. Tabii, sade ve güzel bir masal... Ama bu masal Tanpınar’a
göre daha Yunus’un adından başlar. 19
Yunus’un adının Ahmet Hamdi Tanpınar gibi bir edebiyat adamını bu kadar derin
düşüncelere sevk etmesi boşuna değil elbette... Çünkü çilenin soylu macerasını yaşamış bir
Yunus daha biliyoruz. O da Yunus peygamberdir ve onun macerasıyla bizim Derviş Yunus’un
macerası daha isimlerinden başlayarak çarpıcı benzerlikler taşımaktadır.
Tanpınar’a göre Yunus, Anadolu’da bu ismi taşıyan ilk sufidir. Üstelik bu isim onun
doğduğunda kendine verilen ismi değildir. Yunus, sonradan Yunus peygamberin isminden
mülhem olarak bu ismi benimsemiştir.
Yunus’un çeşitli münasebetler düşürerek Divan’ında pek çok peygamberin isminden
doğrudan yahut telmih yoluyla bahsettiğini biliyoruz. Peki, neden başka bir peygamberin ismini
değil de Yunus ismini benimsemiştir Tanpınar, bu durumu ikisinin benzerlikler taşıyan şahsi
maceralarına bağlar. Ona göre bu benzer macera “karanlığın yuttuğu ve sonradan karanlıktan
dönen ışığa çıkan” insanın macerasıdır.
Bilindiği gibi Yunus peygamber, putperest bir kavme elçi olarak gönderilir. Fakat
kavmi onu dinlemez. O da bir an için nefsine kapılarak bir gemiye biner. Denize atılır. Onu
bir balık yutar. Bu karanlık ortamda içine döner. Nefsinin kendisine oynadığı son oyunu fark
ederek tövbe edip pişmanlık gözyaşları döker. Sonunda İlahi af gerçekleşir. Balık onu bir karaya
bırakır. Karanlık safha biter ve aydınlığa ulaşır.
19. Ahmet Hamdi Tanpınar, Edebiyat Üzerine Makaleler, s. 140
22