Bizim Yunus - Eskişehir Valiliği

Bizim Yunus / Mustafa Özçelik
ihtimalle Hacı Bektaş makamına gittiğini ve yakınlarıyla görüştüğünü, maddi münasebetinin
bundan ileri gitmediğini söylemek gerekir. 75
Öte yandan Yunus Emre’nin şiirlerine bakıldığında ve Tabduk Emre’yi Hacı Bektaş
yolunda bir sufi kabul edildiğinde Hacı Bektaş’la Yunus Emre arasında manevi bir yakınlıktan
elbette söz edebiliriz. Yunus Emre, şiirlerinde Hacı Bektaş isminden doğrudan söz etmese bile
aralarında Ahmet Yesevi mektebinin çizgisi içerisinde bir düşünce ve yaklaşım birliğinin olduğu
da bir gerçektir. Mesela Yunus da Hacı Bektaş gibi dört kapıdan, kırk makamdan. İbadetlerin
gerekliliğinden…. bahseder. Nitekim Bektaşiliği Sünni çizgide bir tarikat olarak görenler de
Yunus’u bu fikri yakınlıktan dolayı Bektaşi saymışlardır. Onlara göre de Yunus Emre manevi
zincir (silsile) bakımından hocası ve müridi Tabduk Emre yoluyla Hacı Bektaş Veli’ye bağlıdır.
Dolayısıyla Yunus’un Bektaşiliği hem Bektaşiler hem de Bektaşiliği müspet bir yol olarak gören
Sünni çevrelerin bazılarınca ortak bir kabul olarak benimsenmiş görünmektedir.
Burada Yunus’un Bektaşilik’le münasebeti düşünülürken Yunus’un Hacı Bektaş’la mı
yoksa Bektaşilikle mi ilgisi var sorusunu sormak lazımdır. Çünkü bu iki durumu birbirinden
ayırmak gerekir. Hacı Bektaş sünni çizgide bir velidir. Sezai Karakoç’a göre “Gerçek bir tarih
kritiği ve objektif bir edisyon kritik, Hacı Bektaş ve hâlifelerinin sadık Sünniler olduklarını
ortaya koyacaktır.” 76 Fakat bu tarikat Hacı Bektaş’tan sonra kurumlaşırken çok değişik
cereyanlardan etkilenmiş, müsamaha sınırının çok geniş olması sebebiyle toplumdaki çeşitli
Heteredoks zümrelerin içine girmeyi başardığı bir tarikata dönüşerek başlangıçtaki aslî
çizgisinden sapmış, hele sonraki asırlardaki tutumu bu tarikatın Hacı Bektaş’ın fikirlerinden
neşet ettiğini tartışmalı hâle getirmiştir.
Bu tartışmalar sebebiyle Yunus’u Sünni bir çizginin mensubu gören pek çok araştırmacı
onun bu çizgiden sapmış olan Bektaşilikle bir münasebeti olabileceğini kabul etmezler. Bu
durum Tabduk Emre için de böyle görülür. Zira Bektaşi meydanlarındaki kutsal on iki posttan
hiç biri Tabduk’a ait değildir. Bundan başka Yunus ile Hacı Bektaş sonrası Bektaşiliğin arasında
bir yakınlık olduğunu söylemek oldukça zor görünmektedir. Hâlide Nusret Zorlutuna’nın da
dediği gibi “Yunus Emre’nin Allaha, O’nun resulüne ve kitabına bağlılığı, onları ele alış şekli,
onlara yakarışı öyle içtenlikli ki, öyle derin bir aşkla, bir vecdle doludur ki bu yüzden Yunus
Emre Bektaşi şairidir diyemiyorum.” 77
Bu yaklaşım ayrıca Bektaşiliğin tarikatlaşma süreci dikkate alındığında tarihsel olarak
da doğru görünmemektedir. Çünkü Bektaşi tarikatı o tarihlerde henüz kurulmuş sayılmaz.
Ortada Hacı Bektaş vardır ama bir tarikat yahut ona ait bir erkanname yoktur. Bektaşiliğin
usul ve erkânları belirlenmiş bir tarikat oluşu çok sonraları gerçekleşmiş ve erkannamesi Hacı
Bektaş’tan iki yüz yıl sonra Balım Sultan hazırlamıştır. Yani Yunus Emre, tarihsel olarak
bu anlamda Bektaşilik tarikatının içinde gösterilemez. Dolayısıyla bu iki durum, Yunus’un
Bektaşiliğe mensubiyetini kuşkulu hâle getirir.
75. Sezai Karakoç, Yunus Emre, s. 25
76. Sezai Karakoç, a.g.e. s. 26
77. Hâlide Nusret Zorlutuna, Yunus Emre’m, Türk Yurdu dergisi, sayı 319, s. 94
64