Bizim Yunus - Eskişehir Valiliği

Bizim Yunus / Mustafa Özçelik
bir sohbet eyledi ki, dinleyenler hayran kaldı. Sonra ki ne söylediyse hepsini kaleme aldılar.
Muteber bir divan oldu.”
Burada konunun şu yönü de önemli görülmelidir. Yunus, derviş olmadan önce de
şiirler söylemekteydi. Dervişlik yoluna girince bu durum onda görülmez oldu. Zira, şair diliyle
söylenenlerin kaynağı çok önemlidir. Şiir, sonuçta bir ilham işidir ve gönlün sesidir. İlhamın
kaynağı ise kişinin bulunduğu hâl’e ve yüreğinde taşıdığı değerlere göre Rabbanî de olabilir
şeytanî de olabilir. Hak olanı söylemek ise gönlü Hakk’ın nazargahı yapabilmekle mümkündür.
Çünkü tasavvufta gönül, mecaz manasıyla “Allah’ın evi” olarak kabul edilir. Yunus diliyle
söyleyecek olursak “Gönül Çalab'un tahtı”dır. “Kıblegâh-ı Kibriyâ ”dır. Bu yönüyle marifet ve
irfan denilen tasavvufi bilginin kaynağı, keşf ve ilham mahâllidir. 61
Kişi, gönlünü zikir, ibadet ve faydalı diğer işlerle o denli saflaştıracak, orada bulunan
her türlü nefsani ve dünyevi sevgi ve ilgiyi çıkaracak ve orayı Hakk’ın bir tecelligâhı yapacaktır.
İşte o zaman konuşan zahirde kişinin kendisi olur; ama aslında Hakk’ın kendisi, daha doğrusu
O’nun verdiği ilhamlardır. Kişi böyle bir noktaya geldiğinde bir hadiste de belirtildiği gibi
“Allah kulunu sever sevdiği bu kişinin gören gözü, işiten kulağı, tutan eli, yürüyen ayağı olur.”
Nitekim Yunus da bu kemal derecesinde şöyle diyecektir:
Sensin bu gözümde gören sensin dilimde söyleyen
Sensin beni var eyleyen sensin hemin öndin sona
Sen kim didün yâ Rab bana ben yakınam senden sana
Çün yakınsın benden bana görklü yüzün göster bana
Yunus’un şairliğiyle ilgili olarak anlatılan şu menkıbe de olayın bir başka yönünü
göstermesi açısından ilgi çekicidir:
“Tabduk Emre, bir gün Yunus’a aşk şarabı sunarak,”Yunus, bunu insan ayağı değmeyecek
bir yere koy” der. Bunun üzerine Yunus Emre ne yapacağını düşünür. Günlerce dağ1arı taş1arı
her yeri do1aşır, fakat insan ayağı değmeyecek bir yer bulamaz. Sonunda bu yerin kendi midesi
olacağını düşünerek dizi üzerine çöker, aşk şarabını içer ve içer içmez de mest olur. Sonunda
ilhama kapılarak şiir1er söylemeye baş1ar.”
Burada meselenin dile getirilen farklı boyutu şudur: Kişi, aşka düşmeden onun şiire
dönüşecek esrarını diliyle söyleme gücünde değildir. Yani “kelâm-ı kibar” dönüşen şekliyle
kişiyi “aşk söyletir, dert inletir.” Çünkü aşk öyle bir ilahi güç ve değerdir ki o olmadan Allah’a
yaklaşma adına yapılan ibadetler bile sahibine bir fayda temin etmez:
İlm ü amel zühd ü tâ'at pes ışksuz helâl olmaya
Yunus’un bu ifadesi, aşkın hem kişisel olgunlaşma yolunda hem de bu yolun bir yolcusu
olarak içindekileri şiir yoluyla ifade etmesinde tek imkân olarak gördüğünü belirtmektedir.
61. Süleyman Uludağ, Tasavvufî Terimler Sözlüğü, s. 297
49