Bizim Yunus - Eskişehir Valiliği

Bizim Yunus / Mustafa Özçelik
MİSTİK BİR ŞAİR
“Her din gibi İslam dininde de bir mistisizm vardır.
İslam dinine has mistisizmin adına “tasavvuf ” denir.
Mehmet DEMİRCİ
Hemen her dinde ve felsefede mistik bir taraf vardır. Çünkü bilgi edinme vasıtası olarak
akıldan çok sezgiye değer veren her anlayış mistik sayılmıştır. Örneğin Kabalacılık, Musevilik
içinde, Gnostisizm, Hristiyanlık içinde bir mistik harekettir. Yine Hristiyanlığın dışına çıkan
çeşitli mistik gruplar da böyle anılırlar. Uzak doğuda Budizm'de Vajrayana, Hinduizm'de
de Vedanta, Mısır’da İskenderiye Eflatunculuğu bu dinlerin mistik kolları kabul edilebilir.
Hatta İslamiyet’ten önceki Türklerde mistisizmin yaşadığı bilinmektedir. Buna göre, mesela
Şaman dinine inanan insanlar, evrende hiçbir şey yokken, bir tek varlığın olduğuna inanırlardı.
Dolayısıyla tek gerçek varlık o idi. Benzer bir durum eski Arap inanışlarında da vardı.
Görüldüğü gibi mistik düşünce insanla yaşıt sayabileceğimiz kadar kökü çok gerilere
giden bir anlayıştır. Fakat her din ve felsefedeki mistiklik aynı şey değildir. Dolayısıyla doğru
sonuçlara ulaşmak için İslam mistikliği ile diğer mistik sistemleri ve bilhassa Hristiyan ve
Uzakdoğu mistisizmini birbirinden ayırmak gerekir. Çünkü aralarında çok temel farklar vardır.
Dıştan bakışla görülen benzerlikten dolayı şarkiyat çalışmalarından beri tasavvuf da batılı
araştırmacılarca mistisizm olarak anlaşılmış ve İslam mutasavvıflarına mistik adı verilmiştir.
Bu farklar şöyle özetlenebilir:
Mistisizm, elbette insanın ruhuna eğilmesini öğütleyen, ruhî ve bedenî alıştırmalar
sayesinde insana saadet ve huzur vadeden bir öğretidir. Ancak orada insanın gideceği yer,
varacağı nokta bir yaratıcı değildir. İnsan orada nirvanaya, yokluğa, hiçliğe vs. ulaşır. İslam
tasavvufu ise insanı bu seyir sayesinde yaratıcıya, Allah’a ulaştırır. Ve kalıcı bir huzur verir.
Mistisizmde meditasyon ya da trans hâli kişiyi akıl ve mantık dünyasından uzaklaştırıp bir
hayal alemine sokar. Yani akıl gücünü bir yana bırakarak duyguyu ön plana çıkarır. Tasavvufta
86