Dr. DÄ°LÃVER CEBECÄ°

More documents

Recommendations

Info

FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE Kırım Türkleri millî mücâdelelerinde çok büyük bir mesafe aldılar. Her şeyi ile yok edilmiş, mahvedilmiş bir medeniyeti, bir kültürü yeniden canlandırmak, normal şartlar altında bile kolay değil. Bir de buna eski Sovyetler Birliği’nin şovenist, Türk düşmanı insanların ve her türlü gücü ellerinde bulunduran yetkililerin büyük engellemelerini düşündüğümüzde, Kırım Türklerinin bu günkü durumları ile başarıyı yakaladıkları söylenebilir. Çetinoğlu: Kırım’ın yeniden Türkleşmesi, Müslümanlaşması… dönüş hakkını elde etmek kadar zorlu geçen bir süreçti. Gelinen nokta sizi tatmin ediyor mu Karatay: Elbette yeterli değil. Kırım’daki muhtar cumhuriyet, millî muhtariyet olmalı. Yani Kırım Türklerinin yönettiği bir özerk cumhuriyet olmalı. Zaten aklı başında Ukrain ve Rus aydınları da söylüyor. Kırımda bir cumhuriyet olacaksa bu, buranın tarihî sahipleri olan Kırım Türklerinin cumhuriyeti olmalı. Rusların zaten bir ülkeleri var. Ukraynalıların da. O halde Kırım gerçek sâhiplerinin olmalı diyorlar. Vatan Kırım’a dönüş, mücâdelenin olmazsa olmaz ön şartı idi. Sadece bu ön şart gerçekleştirildi. Ayrıca henüz vatan Kırım’a dönemeyen, sürgün bölgelerinde yaşayan 150.000’den fazla vatandaşlarımız var. Onların dönüşü için mücâdele veriliyor. Çetinoğlu: 1990’lı yıllarda Kırım Türkleri siyasî açıdan Kırım’da güçlüydü. Hükümette bakanlarınız hatta başbakan yardımcınız vardı. Günümüze baktığımızda, Mustafa Abdülcemil Kırımoglu ve Rıfat Çuboroğlu’nun Ukrayna Parlamentosu’nda milletvekili olması önemli olmakla birlikte Kırım’daki siyasî güç bağlamında bir miktar zayıflama gözlemleniyor. Buna rağmen Kırım Türkleri, ekonomi açısından çok güçlü bir konuma kavuştular. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz Karatay: Kırım’da kuralları; çoğunluğu, dolayısıyla iktidarı elinde bulunduranlar belirliyor. Şiddetli çatışmalar olmadığı, yangın çıkmadığı için hem Türkiye hem de dünyada yeteri kadar dikkat çekmiyor. Eski Sovyet Cumhuriyetlerinde olduğu gibi Kırım’da da, Komünist Parti yöneticileri, Kolhoz, sovhoz yöneticileri iş adamı oldular. Büyük sermaye gücüne kavuştular. Bir de buna Moskova’dan gelen desteklerle, Ukrayna’dan gelen destekler de eklenince, Kırım’ın verimli ve zengin toprakları, çok değerli Karadeniz kıyıları özelleştirme adı altında satılıyor. Avrupa ülkeleri ile ortaklıklar kuruluyor. Bütün bunlar günümüz ekonomik şartları içerisinde normal görülüyor. Halbuki Kırım Türklerinin bu özelleştirme furyasında yeterli sermaye gücü yok. Elbette Kırım’a dönüşlerin fazla olduğu 1988, 1989, 1990 ve 1991 yıllarındaki durumlarında değiller. Çalışkanlıklarıyla, ekonomik olarak durumlarında iyileşme oldu. Kendi şartlarında belli bir ekonomik güce ulaşanlar da var. Ama onların “zenginleştirilmiş Ruslarla” rekabet edebilmesi mümkün değil. Her türlü olumsuzluğa, engellemelere rağmen, Kırım Türkleri çalışkanlıklarıyla, ata topraklarına kavuşmanın verdiği şevk ve heyecanla çalışıyorlar. Kırım’daki Ruslar da söylüyor: “Kırım Türkleri geldikten sonra pazarlar, sebze meyve gördü.” diye. Kırım Türklerinin Kırım’da düşmanları çok. Hele onların Türkiye ile Türk dünyası ile birlikte olmalarını hiç istemiyorlar. Çetinoğlu: Kırım Türkleri öz vatanlarında azınlık konumunda yaşıyor. Her ülkede azınlık konumunda bulunan insanların, insanca yaşama hakkını elde edebilmeleri için mutlaka dış desteğe ihtiyacı vardır. Bu destek sağlanabiliyor mu, kimler tarafından Kırım Türklerinin bu bağlamda beklentileri nelerdir Karatay: Öncelikle millî eğitim kurumlarının olması gerekiyor. Kırım’da sadece 15 millî mektep var. Bir tek üniversite var. O üniversitenin de imkânları henüz yeterli değil. İyi eğitilmiş kadrolar yetişmeli. En az on millî mektep daha olmalı. Üniversitemizin yurtları ve diğer imkânları geliştirilmeli. Eğitim seviyesi yükseltilmeli. Kırım’da başşehir Akmescit’te devasa kiliseler var. Yenileri de inşa ediliyor. Moskova kiliseleri büyük yardımlar alıyor. Biliyorsunuz Akmescit’teki Kebir Camii Türkiye’deki hayırseverlerin yardımıyla yeniden inşa edilebildi. Türkiye’de toplanan yardımlarla birçok küçük cami ve mescitler açıldı. Fakat Akmescit’e, Kırım’a damgasını vuracak sembol bir cami gerekiyor. Bu cami için uzun mücadelelerle toprak alındı. En çok turistin gidip geldiği Yalta yolu kenarında arsa var. İnşallah yardımlarla burada görkemli bir cami inşa edilecek. Kısaca yeniden var olan, yeniden doğan bir halkın A’dan Z’ye her türlü desteğe ihtiyacı var. İsmail Gaspıralı’nın çok sevdiğim sözlerinden biri; “Milletine hizmet etmek istiyorsan elinden gelen işle başla.” cümlesidir. Kırım’a yardım etmek isteyenlerin, mutlaka kendi gönlüne göre yapacağı bir yardım şekli vardır. 35
FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE Çetinoğlu: Rus Liberal Demokratik Partisi’nin kurucusu ve lideri Vladimir Jirinovski geçtiğimiz yıl; “Kırım Ukrayna’dan ayrılmalıdır. Rusya’ya verilmeyecekse, asıl ve tarihî sâhibi olan Osmanlı’nın günümüzdeki vârisi Türkiye’ye bağlanmalıdır!” demişti. Bu sözler gerek Türkiye’de, gerekse Rusya’da gereği kadar değerlendirilmedi. Söyleyeninden dolayı ciddiye mi alınmadı yoksa başka bir sebep mi var Görüşlerinizi okuyucularımızla paylaşır mısınız Karatay: Jirinovski, Kırım Türklerinin Kırım’da söz sahibi olmasını elbette istemiyor. Türkiye Ukrayna münâsebetlerinde Kırım ve Kırım Türkleri çok önemli bir yer tutuyor. Temel unsurlardan biridir. Ukrayna yönetimlerinin isteği ve onayı ile Türkiye Kırım’da birçok projeler gerçekleştiriyor. Bunun önünü kesmek, Ukraynalıları tahrik etmek amacı ile söylenmiş bir sözdür. Çetinoğlu: Kırım’la ilgili olarak nihaî ve ideal çözüm olarak beklentileriniz, düşünceleriniz nelerdir Karatay: İnsanların hayalleri ve hedefleri elbette büyüktür. Fakat siyasetimizi ve stratejimizi gerçekçi kurmalıyız. Bugün için öncelikli hedefimiz, bütün sürgünde yaşayanların Kırım’a dönmeleridir. Ondan sonra Kırım Türklerinin kendi iradeleri ile kendilerinin belirleyecekleri bir özerk cumhuriyet olmak, kurmaktır. Kırım’da 300.000’e yakın Kırım Türkü var. 1.500.000 den fazla Slav asıllı insan var. Slavlar, 18 Mayıs 1944’te Kırım Türklerinin sürgün edildiği tarihten beri iktidarı, her türlü imkânı ellerinde bulunduruyorlar. Kırım’daki Rusları her zaman destekleyen bir Rusya ve bir Putin var. Bu gerçekleri göz önünde bulundurmak mecburiyetindeyiz. Çetinoğlu: Hâlen sürgünde bulunan Kırım Türklerinin Vatan Kırım’a dönüşünde engeller var. Bir kısmı da içerisinde bulundukları şartlardan memnun olduğu için dönüşü düşünmüyor olabilir. Dönmek isteyenlerin karşılaştıkları engeller nelerdir Bu engeller nasıl kaldırılabilir Karatay: Çoğunlukla ekonomik sebepten dönemiyorlar. Kırım’da iş imkânları sınırlıdır. Toprak almak, ev kurmak uzun bir süreç gerektiriyor. Fiyatlar dünya fiyatları seviyesine yükseldi. 18 Mayıs 1944’te sürgün edilirken, evleri, toprakları, malları, hayvanları ellerinden alınırken hiç kimse onlara sormadı. SSCB devleti bu suçu işledi. SSCB’nin mirasçılarının hepsinin bu suçta payları var. Aynı şekilde mağdur edilen bu insanların mağduriyetlerinin giderilmesine katkı sağlamak mecburiyetleri var. Maalesef bu problemin çözümü, eski SSCB ülkelerinden sadece Ukrayna’nın sorumluluğuna terk edilmiş durumda. Rusya SSCB’nin mirasında arslan payını aldı. Sürgün edilenler, yaşadıkları yerlerin ekonomisine büyük katkı sağladılar. Bedava işçi olarak çalıştırıldılar. Karın tokluğuna hizmet verdiler. 1988-1992 yılları arasında büyük Vatan’a dönüş hareketi zamanında 200.000’e yakın insan göç etti. Çoğunlukla Özbekistan’da yaşıyorlardı. Özbekistan’da birçok fabrika kapandı. Okullar işyerleri etkilendi. İslam Kerimov, göçü durdurmak için büyük engeller çıkardı. Birleşmiş Milletler Teşkilatı bu konuda devreye girmeli. 18 Mayıs 1944 sürgün faciasının oluşturduğu felaketler milletlerarası işbirliği ile giderilmeli. Kırım Türkleri Vatan Kırım’ı yeniden Türkleştiriyor. Çetinoğlu: Türk olmanın en belirgin göstergesi Türkçe konuşmaktır. İlk yıllara nazaran Türkçe, Kırım’da daha yaygın bir iletişim aracı konumuna erişti. Türklerin Ruslarla veya Ukrainlerle evlenmelerinde de azalmalar var. Aile içerisinde ve sokakta, umumî yerlerde Kırım Türklerinin tamamının Türkçe konuşmasının temini ve yabancı ile evlenmelerin tamamen sıfırlanması konularında istenilen seviyeye ulaşılması için neler düşünülüyor Karatay: Ana dilinin kullanılması, Slav kültürü arasında asimilasyondan ciddî kaygılar duyuluyor. Bu konuda gün geçtikçe, hassasiyet gösteren insanlarımızın sayısı artıyor. Kırım Tatar Millî Meclisi’miz, ve sivil toplum teşkilatlarımız, aydınlarımız çalışmalar yürütüyorlar. Televizyon, radyo ve gazetelerde bu konu sürekli gündemde tutuluyor. Çetinoğlu: Osmanlı Devleti – Kırım Hanlığı ilişkilerine ait tarihî bilgilerdeki çarpıtmalar konusunda, gerçeklerin kamuoyuna yansıtılması çalışmalarını yeterli buluyor musunuz Bu konuda başka neler yapılabilir Karatay: İnsanlarımız tarihi bilmiyorlar, tarihi doğru okumuyorlar. İkinci Viyana kuşatması ve bozgunu 36
Page 2 and 3: İ Ç İ N D E K İ L E R FİKİR S
Page 4 and 5: SUNUŞ Merhaba; Bu sayı burada sö
Page 6 and 7: FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE
Page 86 and 87:
FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
show all

Dr. DÄ°LÃVER CEBECÄ°

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

Dr. DÄ°LÃVER CEBECÄ°