Dr. DÄ°LÃVER CEBECÄ°

More documents

Recommendations

Info

FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE ANADOLU’YA DOĞRU • Mehmet Ali KALKAN Desen: Seyit Ahmet YOZGAT Toprak ile akt’olanda, Tohumlar ağaca döner. Hal ehline vakt’olanda, Hedefler kıskaca döner. Beklenirken kutlu doğum, Birliğe varmalı çoğum, Söz odur ki dokuz boğum, Dil üstünde hece döner. Olan yaşanır zamanda, Etraf görünmez dumanda, Gece olmaz göz yumanda, Gün üstüne gece döner. Gülünmez öksüz gülmeden, Yol bulunmaz gidilmeden, Değirmen döner bilmeden, Un, hamurdan saca döner. Sabır beklerken gününü, Rahmet ışıtır önünü, Anadolu’ya yönünü, Yesi’den bir Koca döner... 95
FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE AKHASANOĞLU YUSUF AKGÜL’ÜN KALEMİNDEN DEDE KORKUT DESTANLARINI YENİDEN OKUMAK • Ali Rıza ÖZDEMİR* “Kurt yüzü mübarektir” Kitab-ı Dede Korkut’tan “Kuluna rahman olan Ve dahi rahmet kılan Lütfedip kalbe dolan Allah’ın adı ile…” Destan kelimesinin orijinal hali “dâsitân”dır ve Farsçada “meşhur hikâye, efsane, kıssa” anlamlarına gelir. İslamiyet sonrasında bu kelimenin “destan” şeklinde Türkçeye geçtiği tahmin edilmektedir. Destanlar, milletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış tarihî, toplumsal (savaş, göç, istilâ gibi) veya doğal (yangın, salgın hastalık, sel, deprem gibi) olayların anlatıldığı, hayal unsurlarıyla süslenmiş eserlerdir. Destanlar, manzum veya mensur olabileceği gibi, Dede Korkut destanlarında olduğu gibi iki türün kullanılmasıyla da oluşabilir. Destanların oluşması için iki önemli önkoşul bulunmaktadır. 1-Destanların kökeni, milletlerin en eski zamanlarına dayanır. Yazılı kültür olmadığından birebir gerçekler anlatılmaz; abartı yapılır. 2-Destanların konusu sıradan olaylar değildir. Milletlerin belleğinde ve vicdanında yer etmiş önemli tabiat olaylarını, büyük savaşları, işgalleri, göçleri konu edinir. Destanlar, birden bire oluşmazlar; milleti derinden etkileyen ve vicdanında yer eden olaylar ham halinden çıkarak uzun bir süre milletin bağrında pişer, dilden dile dolaşır, coğrafyadan coğrafyaya yayılır. Birçok ozanın dilinde farklı şekiller alır, şekillenir. Nihayet, çeşitlenen ve milletin bağrında pişen bu önemli olayın bütün parçaları, büyük bir ozan tarafından bir araya getirilir. Milletten alınan, tekrar milletin bağrına iade edilir. Destan olur. Türklerin, en eski tarihlerden beri destan söyledikleri bilinmektedir. İslamiyet öncesinde sığır, yuğ ile şölen ve toylarda, destanlar okunurdu. Türk tarihinin en önemli destanlarının başında * Araştırmacı-Yazar 96 şüphesiz, Dede Korkut Destanları gelmektedir. Türk edebiyatının yetkin isimlerden Prof. <strong>Dr</strong>. Fuat Köprülü; “Bütün Türk edebiyatını terazinin bir gözüne, Dede Korkut’u öbür gözüne koysanız Dede Korkut ağır basar” diyerek bu destanların önemini vurgulamıştır. Dede Korkut Destanları, Kuzeydoğu Anadolu dolaylarında bulunan Müslüman Oğuzların hayatını anlatmaktadır. Ancak bu destanlar, İslam öncesi Türk toplumuna ait motiflerin izlerini de taşımaktadır. Bunu tabii karşılamak gerekir; çünkü bir halk toplu halde din değiştirince eski dinini terk ettiği anlamına gelmez, sadece yeni bir dine girmiş olur. Eski adetleri, uzun yıllar boyunca diri şekilde yaşamaya devam eder. Türkler, din olarak İslâm’ı benimseyince, önceleri “ata” ve daha sonra “baba”, “dede” olarak adlandırdıkları dervişleri de benimsediler. Buhara, Semerkant ve Fergana gibi şehirlerde, bilhassa göçebe boylar içinde görülmeye başlayan bu dervişler, Anadolu’ya kadar uzandılar. İslâm’ı ve İslâm irfanını halka anlatmakta öncülük ettiler. Bunların bilinen ilk temsilcileri Korkut Ata ve Çoban Ata adlarıyla bilinen sûfilerdir. İşte Dede Korkut olarak da tanınan Korkut Ata’ya ait destanlar, adını bilmediğimiz biri tarafından kitap haline getirilmiştir. “Dede Korkut
Page 2 and 3:
İ Ç İ N D E K İ L E R FİKİR S
Page 4 and 5:
SUNUŞ Merhaba; Bu sayı burada sö
Page 6 and 7:
FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE
Page 8 and 9:
Page 10 and 11:
Page 12 and 13:
Page 14 and 15:
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
Page 46 and 47: FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE
show all

Dr. DÄ°LÃVER CEBECÄ°

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Dr. DÄ°LÃVER CEBECÄ°