Dr. DİLÂVER CEBECİ

FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE
Görüntü: Şiirde genelde nesnel görüntüler sunulmuş. Şair, görüntü tasvirlerinde olabildiğince yüzey yapıda
nesnel gerçekliğe bağlı kalmıştır. Mesela düzlük, yokuş, ırmağın akışı, salkım saçak söğütler, kışlada
kumandanın askerlere öğüt vermesi, yiğitlerin yaylada ata binmesi, Emine’nin pınardan su doldurması gibi
görüntüler, gerçekte olabilen, özellikleri değiştirilmeden sunulmuş görüntülerdir. Ancak bunun yanında
öznel görüntülere de yer verilmiştir. Mesela Türkiye’nin yoluna baş koymak, ırmağın akışına ölmek, Türk
yiğitlerinin Bozkurt bakışına ölmek, sinesinin yangın yeri olması gibi görüntüler de hayalî görüntülerdir.
Simge ve İmge Sistemi:
*”Türkiye’nin yoluna baş koymak”: Burada “bir şeyin yoluna baş koymak” deyiminden faydalanılarak
kinayeli bir söylem geliştirilmiştir. Ayrıca Türkiye kelimesinde mecaz-ı mürsel sanatı yapılmıştır. Dolayısıyla
Türkiye’den kasıt, sadece Türkiye coğrafyası, vatanı değil aynı zamanda devleti, Türk milleti, Türk milletinin
millî ve manevî değerleri, menfaati, bir bütün olarak millet, devlet, vatan ve millî değerlerin tamamı
kastedilmiştir. Şair, bütün bu millî değerleri korumak, kollamak, geliştirmek, yaymak, ayakta tutmak, sahip
çıkmak için baş koymuştur. Baş koymak, sadece gerekirse canını vermek, şehit olmak değil; aynı zamanda
millî değerleri için kafa yormak, düşünce ve proje üretmek anlamına da gelir. Şair, tam bir adanmışlık ruh
hâliyle Türk millî değerlerini korumak adına bedenini, ruhunu, kafasını, kalbini, malını, mülkünü, zamanını,
enerjisini her şeyini ortaya koymuştur. Sınırsız bir fedakârlık ifadesidir bu.
*”Türkiye’nin düzlüğüne, yokuşuna ölmek”: Burada tevriyeli bir anlatım var. Hem Türkiye’nin tabii
coğrafyasına âşık olmak, vatanı dağıyla ovasıyla her şeyiyle sevmek anlamı vardır hem de nimetlerine ve
külfetlerine razı olmak anlamı bulunmaktadır. Türkiye düzüyle yokuşuyla hakikaten çok güzel bir tabiat
coğrafyasına sahiptir. Allah’ın Türk milletine bir nimeti olan bu vatanı sevmek, ona sahip çıkmakla olur.
Allah’a şükretmekle, bu vatanı bize hediye eden atalarımıza layık olmakla ve torunlarımıza emanet edebilmekle
mümkündür. “Düzlük” burada mecazî anlamda ülkenin bütün nimetlerini, iyiliklerini, güzelliklerini
karşılar. Yokuş ise zahmetlerini, sıkıntılarını, zorluklarını ifade eder. Vatanı sevmek demek hem nimetlerinden
istifade etmek hem de külfetlerine katlanmaktır. Şair, olumlu ya da olumsuz, iyi ya da kötü, güzel ya da
çirkin ülkenin bütün değerlerine aynı benimseyişle sahip çıkmaktadır.
*”Asırlardır kır atı sulamak”: At, Türk geleneğinde savaşçılığın, ulaşımın, yük taşımacılığının önemli
bir aracıdır. At, ana, avrat, silah gibi değerler bizde kutsaldır. Kır atı sulamak ifadesi, burada mecaz-ı mürsel
sanatıyla bütün savaş araç, gereç ve hazırlıklarını ifade eden bir simgedir. Türk milleti, asırlar boyunca
vatanını, milletini, millî ve manevî değerlerini korumak için sürekli tetikte olmuş, düşmanlara karşı her zaman
hazırlıklı bulunmuştur. Zira bu coğrafyada bizim düşmanlarımız çoktur. Ülkemiz üzerinde gözü olan çok
millet vardır. Dolayısıyla bu güzel ülkeyi korumak için tetikte olmak, savaş hazırlığında bulunmak gerekir.
*”Irmağının akışına ölmek”: Irmak da yine burada mecaz-ı mürsel sanatıyla bütün bir Türk vatanının tabiat
coğrafyasını simgeler. Türk vatanının güzelliğine hayran olmak, onun için her türlü fedakârlığı yapmak
düşüncesi dillendiriliyor.
*”Deli sular, salkım-saçak söğütler”: Türk vatanının tabiat coğrafyasının güzelliği, çekiciliği, benimsenişi
yine aynı şekilde mecaz-ı mürsel sanatından faydalanılarak vurgulanmaya devam ediliyor. Gürül gürül akan
çaylar, dereler, şelaleler, ırmaklar, yemyeşil dallı budaklı görkemli söğütler, bunlar hep Anadolu’nun tabii
güzelliklerini temsil eden birer parçadır.
Şair, parçadan yola çıkarak bütünü yani Anadolu coğrafyasını yansıtıyor.
*”Kışlada kumandanın asker öğütlemesi”: Türkiye’mizin, Türk milletinin önemli bir yapısı da bizim millet
olarak ordu-millet karakterinde bir toplumsal yapıya sahip olmamızdır. Bizde askerlik kutsaldır. Asker
ocağı peygamber ocağıdır. Türk ordusu, Haçlı seferlerinden beri hep İslam dünyasının koruyucu gücü
olmuştur. Batı emperyalizmine karşı bütün İslam dünyasının muhafızlığını yapmıştır. Bu bakımdan asker
bizde “Mehmetçik”tir ve Mehmet de Hz. Muhammed’in Türkçe söyleyişteki karşılığıdır. Diğer yandan asker
ocağı bizde aynı zamanda önemli bir eğitim ve toplumsal değerlerle donanma ocağıdır. Çocuklarımız askere
gittiği zaman orada komutanlar onlara hayata, tarihe, Türklüğe, vatana, devlete dair pek çok bilgi verirler;
hatta okuma yazma öğretirler, Mehmetçik Dersaneleri açarak gençleri üniversiteye hazırlarlar. Ayrıca genç-
79