Dr. DÄ°LÃVER CEBECÄ°

More documents

Recommendations

Info

FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE hakkında Avrupa’da yayınlanmış birçok eser var. Açın bakın onlar açısından savaşın kazanılmasında Kırım Hanı’nın köprüyü tutup tutmadığı konusunda tek bir satır bile yoktur. Neyse yakın zamanlarda yaşayan en büyük Osmanlı tarihçisi olan Prof. Dr. Halil İnalcık’ın bir eseri çıkacak. Bu kitaptan meselenin en doğrusu öğrenilecektir. Suçu başkalarına atıp kurtulmak kolaycılığından kaçmamız gerekir. Çağımızda, Türk ve İslam dünyasının durumu ortadadır. Bütün bu geri kalmışlığın sebebini İsmail Bey Gaspıralı yıllar önce fark etmişti: Cehalet. Cehalet. Cehalet. Bütün ömrü boyunca Türk ve Müslüman toplumların üzerindeki bu kara örtüyü kaldırmaya çalıştı. Çetinoğlu: Sizce Kırım Türkleri Türkiye’de yeterli ölçüde tanınıyor, biliniyor mu Karatay: Günümüzde evet. Ama daha da anlatmak gereklidir. Kırım Türkleri hem coğrafya olarak çok yakın olmaları, Osmanlı Devleti ile kader birliği iş birliği yapmış olmaları, hem de Kırım’dan Türkiye’ye göç etmiş yüz binlerce aileyi ve evlatlarını Türkiye’de barındırmaları bunda önemli rol oynuyor. Fakat bunların üzerine, İsmail Bey Gaspıralı gibi büyük bir insanın, Kırım’da doğmuş ve faaliyetlerini yürütmüş olması, Cengiz Dağcı gibi Kırım’ı ve Kırım Türklerini anlatan büyük bir yazarlarının olması gibi önemli etkenler var. Keza sürgünden Vatan’a dönüş mücâdelesinde Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu gibi sadece Kırım Türklerinin değil, adeta esir Türklerin sembol insanı olması bu tanınmışlığı, bilinmişliği de çok önemli faktörlerdir. Elbette başka faktörler de bunlara eklenebilir. Ama bu insanlarımızın mücâdelesiyle Kırım’ı Kırım Türklerinin Davası’nı Türkiye’de birçok Kırım kökenli insandan daha fazla benimsemiş, inanmış destek olmuş kişilerin katkısını da asla unutmamalıyız. Bu konuda gelecekte birçok tezler hazırlanmalı. Çetinoğlu: Türkiye’de, Kırım’da yaşayanlardan daha fazla Kırım Türkü var. Araştırmaya veya tahmine dayalı olarak Türkiye’de yaşayan Kırım kökenli Türklerin sayısı ne kadardır Karatay: Kesin bir sayı vermek imkânsız. Türkiye’nin en önemli tarihçilerinden biri olan Prof. Dr. Kemal Karpat, “Ottoman Population” adlı eserinde Kırım Hanlığı’nın 1783 yılında ortadan kaldırılıp Kırım’ın Rusya’ya bağlanmasından cumhuriyetimizin kurulduğu 1923 yılına kadar geçen süre içerisinde Kırım’dan Osmanlı topraklarına göç eden Kırım Türklerinin sayısını 1.000.000 olarak vermektedir.. Türkiye Cumhuriyeti kurulduğunda 10.000.000 civarında bir nüfus vardı. Prof. Kemal Karpat, 1994 yılında hazırladığım “Kırım Belgeseli”nde 1854- 1856 Kırım Savaşı sonrasındaki 10 yıl içerisinde Fransız ve İngiliz gemileriyle taşınan Kırım Türklerinin sayısını 300.000 olarak söylemişti. Son verilere göre Romanya’da 20.000, Bulgaristan’da da 15.000 civarında Kırım Türkü var. Elbette Anadolu’ya göç edenler dili bir, dini bir olan bir coğrafyada hiçbir ayırımcılığa tâbi olmadan, eşit vatandaşlar olarak yaşamışlardır. Uzun seneler Kırım Dâvâsı, Emel Dergisi vasıtasıyla ve onun etrafında toplanan idealist insanlar tarafından yürütülmüştür. İlk Kırım derneği 1951’de İstanbul’da, 1955’de Ankara’da kuruldu. Eskişehir’de ise 1972 yılında kurulabildi. Fakat Kırım Türklerinin 1987’de Moskova Kızıl Meydan’da yaptıkları bütün dünyada büyük yankı uyandıran gösterilerden sonra gözle görülür bir uyanış ve ilgi başladı. 1988’den günümüze artık 40’a yakın Kırım Derneği ve vakıf faaliyette. Emel Dergisi’nden başka, İstanbul Kırım Derneği’nin neşrettiği Bahçesaray, Ankara Genel Merkezin neşrettiği Kırım Bülteni, Bursa Kırım Derneği’nin yayınladığı Kalgay dergileri ve diğer derneklerimizin çıkardığı dergi ve bültenler var. Doç.Dr. Hakan Kırımlı’nın yürüttüğü, Kırım’dan göçler ve yerleşim yerleri üzerine yürüttüğü bir ilmî çalışma var. Hakan Bey, neredeyse Türkiye’nin hemen her bölgesinde Kırım’dan yerleşimler olduğunu tespit etmiş. Bu kitap yayınlanınca resmin bütünü daha iyi görülecektir sanıyorum. Çetinoğlu: Türkiye’de yaşayan Kırım Türklerinin Kırım’a ilgilerinden hoşnut musunuz Kendilerine bir mesaj vermek ister misiniz Karatay: Yıllara göre değişim çok olumlu ve gelecek için ümit veriyor. Ama birçok dernek ve dernek yöneticileri ve bunların etrafında toplanan toplum bu dâvâyı öğrenme ve tanıma aşamasında. Derneklerimizin ve bunların etrafında toplananların sayısına bakınca, Kırım’a olan ilgi ve sevginin yeterince uygulamaya dönüşmediğini görüyoruz. Geçmişte derneklerimizin Kırım’dan Kırım dâvâsından kopuk ve ilgisiz durumlarıyla, derneklerimizin Kırım dâvâsına olan ilgilerini kıyaslarsak çok sevindirici. Hemen bütün derneklerimiz Kırım Tatar Millî Meclisi’ni, Kırım dâvâsını benimsiyor ve destekliyor. Bizim çabalarımız bu destek ve ilginin daha verimli 37
FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE olması ve daha eyleme dökülmesi içindir. Teoride kalmamasıdır. Şükürler olsun ki, İsmail Gaspıralı’dan Cafer Seydahmet Kırımer’e, Müstecib Ülküsal’dan günümüze uzanan süreçte Türkiye ve Dobruca’daki Kırım Türklerinin millî dâvâsı hep sağlam zeminde ve iyi eğitimli kadrolar öncülüğünde sürdü. Şimdi de iyi kadrolar var. Daha da gelişecek ve dâvâmıza daha da çok hizmet edeceklerdir. Gaspıralı bize bir dâvânın yürütülmesi için hem ilkeyi ve amacı göstermiştir: “Dilde, Fikirde ve İşte Birlik” aynı zamanda kimin hangi görevi nasıl yapacağını da belirtmiştir: “Milletine hizmet etmek istiyorsan elinden gelen işle başla!” Çetinoğlu: “Kırım Türkleri”, “Kırım Tatar Türkleri” ve ‘Kırım Tatarları’ gibi bir isimlendirme karmaşası söz konusu. Bu karmaşa, Kırım Türklerinde, Türklük şuurunun gelişmesini engellemez mi Görüşlerinizi lütfeder misiniz Karatay: Maalesef bu hiç bitmeyen bir tartışma. Bitecek gibi de görünmüyor. Biz Emel Dergisi’nde yıllarca bu tâbirlerin hepsini kullanarak bütün bu tâbirlerin tek bir halkı ifâde ettiğini vurgulamaya çalıştık. Ama hepsinde mutlaka Kırım kelimesi ile birlikte kullandık. “Tatar” kelimesi yeterince bilinmeyen, yanlış kullanılan bir kelimedir. Bu sadece Kırım Türkleri için değil, bütün Türk dünyasındaki insanlar için farklı anlamlar, farklı çağrışımlar oluşturuyor. Şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki tarihi bilen, biraz kitap okuyan bir Kırım Türkü, Kırım Tatarı, Kırım Tatar Türkü kendisinin Türk dünyasının bir parçası olduğunu bilmektedir. Zaten Türk dünyasına İsmail Bey Gaspıralı gibi çok büyük bir fikir adamını, eğitimciyi, aydınlamanın öncüsünü hediye etmiş bir halkın herhangi bir mensubunun kendini başka bir kimlikte görmesi câhillikten başka bir şey değildir. İsmail Gaspıralı’dan Prof. Dr. Bekir Çobanzade’ye, Çelebi Cihan’dan Cafer Seydahmet Kırımer’e, Cengiz Dağcı’dan Eşref Şemizade’ye, Hamdi Gereybay’dan Şâkir Selim’e, Müstecib Ülküsal’dan Mustafa A Kırımoglu’na kadar Kırım Türklerinin siyasî ve kültürel yolbaşçılarının çizgisi Kırım Tatarları, Kırım Tatar Türkleri, Kırım Türkleri diye adlandırılan halk için daima belirleyici olmuştur. Çetinoğlu: Kırım’da bulunduğum dönemlerde, yaptığım konuşmalardan sonra bazı kişiler; “Siz, bizi Türkleştirmeye çalışıyorsunuz. Biz Tatarız.” demişlerdi. Bu itirazlar “câhillikten” denilerek hoş karşılanabilir. Fakat “Tatar” kelimesi kullanıldığı sürece, bu câhilliklerin ardı arkası kesilmez. Sayıları çok az da olsa birtakım kardeşlerimiz, soydaşlarımız, kendilerini Türklük dışında bir millet olarak görmeye devam ederler. Rusların ve biraz da Ukrainlerin istedikleri tam da bu olsa gerek. Konu hakkında görüşlerinizi lütfeder misiniz Karatay: Türk Dünyası çok geniş bir coğrafya. Bu coğrafyada birçok Türk toplumu yaşıyor. Hepsinin asırlardır kendi tanımladıkları veya başkaları tarafından tanımlanmış adları var. Birden bütün geçmişi silip, onları hiç kullanılmamış saymak da pratik bir çözüm değil. Doğru tarih, doğru eğitim ve sabırlı bir çaba gerekiyor. Siz de biliyorsunuz ki böl ve yönet yeni bir şey değil. Önce Çarlık Rusya’sının sonra totaliter Sovyet rejiminin işgali ve baskısı altında yaşamış Türk ve Müslüman insanlar üzerinde, asırlara dayanan bir yanlış bilgilendirme ve propaganda var. Bunun etkilerinin silinmesi zaman alacak. SSCB’nin dağılmasının üzerinden henüz 25 yıl bile geçmedi. Buna rağmen ben gelişmeleri iyimser değerlendiriyorum. Çetinoğlu: Kırım’da ve Özbekistan’da yaşamakta olan Kırım kökenli soydaşlarımıza mesajınızı alabilir miyim Karatay: 1974-1975 senesinden beri Türkiye’de siyasî, sosyal, kültürel faaliyetlerin içerisinde aktif olarak yer alıyorum. Aynı yıllardan beri de Kırım meselesi ile ilgileniyorum. Bu dâvâ ile uğraşmayı bir hayat biçimi olarak benimsedim. 1989 senesinden beri de Kırım’a gidip geliyorum. Belgeseller hazırladım. 1989-1991 yılları arasında Kırım Tatar Millî Hareketi Teşkilatı Türkiye Temsilciliği ve 1991 yılından beri de Kırım Tatar Millî Meclisi Türkiye Temsilciliği yapıyorum. Bütün bu tecrübelerim, şâhit olduklarım gösteriyor ki Kırım Türklerinin inanılmaz bir mücâdele verip vatanlarına dönmelerinde en önemli faktör birlik olmalarıdır. Herkes yediden yetmişe bütün Kırım Türkleri Kırım’a dönme konusunda ve bunun için mücâdele etmede hem fikir olmuştu. Stalin ve Sovyet devleti onları nasıl topyekûn olarak vatanlarından sürmüş iseler, onlar da aynı şekilde topyekûn olarak vatan Kırım’a dönmek için mücâdele ettiler. Şimdi elbette totaliter bir Sovyet rejimi yok. Kırım’a dönmek o zamanlar en önemli hedefti. Şimdi ise daha önemli ve büyük hedef var önlerinde. Mücâdele bitmiş değil. Sadece mücâdelenin olmazsa olmaz ön şartı olan, ilk safhası olan kısmı 38
Page 2 and 3: İ Ç İ N D E K İ L E R FİKİR S
Page 4 and 5: SUNUŞ Merhaba; Bu sayı burada sö
Page 6 and 7: FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE
Page 88 and 89:
FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
show all

Dr. DÄ°LÃVER CEBECÄ°

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

Dr. DÄ°LÃVER CEBECÄ°