Dr. DİLÂVER CEBECİ

FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE
katkısı, kendine has üslup özelliği, dünya kültür
mirasına aktarımlarıdır; ideolojik yaklaşımlar, işlenen
konunun arzulanan tezle ele alınıp alınmadığı değil.
İngilizce yazan, eserlerini başkalarının Türkçe’ye
çevirdiği yazarları dünyaya Türk yazarı diye yutturmaya
hakkınız yok! Hele o kişilere Türk Edebiyatı’na
üstün hizmet madalyaları takmaya kalkışmanız sadece
âbesle iştigal etmek demektir...
2. Almanya’da Türkçe yazanlar:
1960’larda başlayan, 70’li yıllardan itibaren çoluk
çocuğun çıkıp gelmesiyle artık kalıcı döneme giren
Batı Göç’ümüzün, saza, söze, kaleme hasret ekseni
etrafında konu olması kaçınılmazdı; elbette Türkiye’de
yaşayan edebiyat insanlarının bu uzak coğrafyada
yükselen kendi dilinden seslere yabancı kalması
beklenemezdi, Anadolu’nun “buğday benizli” ya da
“kara bıyıklı” adamlarının bu yeni coğrafyadaki ruh
hallerini ele alan şiirler, romanlar, hikâyeler yazmaya
başladılar. Her ne kadar o yıllarda buralara gelip
insanlarımızı gözlemleme imkânına sahip olabilen bu
kalem erbâbının çoğu batıya âşık, enternasyonal ya
da hümanist düşüncelere sahip kişiler olsalar da Batı
Avrupalıların hiç de uzaktan görüldüğü gibi dünya
insanlarının kardeşliği tezlerine pek de rağbet etmediklerini,
çarkların başka amaçlarla gıcırdadığını
farkedince pek bozuldular ve galiba farkında olmadan
reaksiyoner bir tavır geliştirerek “bizlik” değerlere
sarıldılar. Bazıları sınıfçı yaklaşımdan bütünüyle
kopamayıp işi “gönüllü köleler” veya “beyaz zenciler”
düzleminde ele aldılar; amaçları o olmadığı
halde, farkında olmadan sonunda milli bir çizgiye
varıp oturdular. İlk cümlelerine sabah akşam vuran
klise çanları, dinsel kılıklarıyla sokaklarda dolaşan
zangoçlar, anaokullarında, hastanelerde görev yapan
kara giysili rahibeler, iş yerlerinin, resmi dairelerin,
sınıfların giriş kapılarına asılmış istavrozlardan
söz ederek başladılar. Bütün cümlelerine bir hayâl
kırıklığı, yarı yolda bırakılmışlık ve buna duyulan
öfke sinmişti; zira şu ya da bu sebeplerle Avrupa’da
bir süre yaşamak zorunda kalan Türk hümanistleri,
kendilerine diplomatik yaklaşmak zorunda olmayan
sokaktaki adamın entel-sıradan farkı gözetmeden
Türklere ve diğer doğu halklarına bakışını bütün
çıplaklığı ile görme talihsizliğinden (!) kaçamadılar.
Kendilerini birdenbire Türkiye’de kuramsal olarak
varsaydıkları, ancak kuruntu-kurgularla ele alabildikleri
katı sınıfçı, dışlayıcı, paralel toplumlar
oluşturucu hayat biçiminin içinde bulunca şaşırdılar;
soydaşlarını aşağılayan seçim afişlerini görünce,
Türk çocuklarının toptan geri zekâlı olduğunu iddia
eden Sarazinvari yaklaşımları işitince öfkelendiler ve
200 yıldır Türk toplumunu kuyruğuna bağlamak için
çaba sarfettikleri “garp” medeniyetini kınayan eserler
yazmaya giriştiler. Özellikle Türk solunun hemen
bütün tanınmış yazarları konuya hep bu düşkırıklığı
açısından yaklaştılar.
Her ne kadar Avrupa’daki Türklerin dil ve kültür
pınarı Türkiye’de Türk edebiyatının durumu pek de
farklı değilse de, Almanya’da Türkçe okur sayısındaki
kısırlık, aslında 50 yıldır çığlık çığlığa katlanarak gelen
acı bir gerçektir; öteden beri devlet de, çok bilmiş
aydın kesimi de bu acı gerçeği görmemezliğe geldi;
hatta içlerinden Batı Avrupa’daki Türk çocuklarının
anadillerini geliştirmeleri için buralara öğretmen
gönderilmesine dahi karşı çıkanlar oldu.(4) Eğer
bugün burada Avrupa’da yaşayan Türkler arasında
Türkçe’nin geleceğini tartışmak zorunda kalmışsak,
bunun suçlusu, köklerinden koparak ekmek parası
uğruna Avrupa’nın dört bir yanına buğday taneleri
gibi dağılan insanlarımızla 1960 öncesi İsviçre Alplerine
kayak yapmaya gelen dostlarını aynı kefeye
koyan ve çocuklarımıza Türkçe öğretilmesine karşı
çıkan o sömürge aydını kafalılarındır.
Kendi kültür temelleri üzerinde yazmaya devam
eden edebiyatçılar ise Türkiye’de ötedenberi sol kesim
tarafından nasıl yok sayılmaktaysalar, işin tabiatı
gereği Alman edebiyat çevrelerinde de ilgi göremediler.
Gelinen noktada ilk dönemlerde gerek Almanya
Türklerini konu edinen(5) gerekse Almanya’da
yarı Türkçe yazanlar açısından da meydan, galiba
ekmeğini yediği elin düdüğünü çalmayı aslî görevleri
sayan sözümona Türk asıllı yazar takımına kaldı;
yaptıkları tek iş de, meselâ Alman toplumunda da
fazlasıyla rastlanan ve Almanların “aile dramı”
kavramıyla betimledikleri aile içi şiddet gerçeğini,
söz konusu Türkler olunca ballandıra ballandıra ve
Alman kamuoyunda Türk kültürünün bir ögesi gibi
algılanacak biçimde “namus cinayetleri” serileriyle
dillerine peleseng edenlerin çarpık denemelerine
hapsolmaktan ibaret... Gene de bu kişilerin akıllı
adamlar olduklarını itiraf etmeliyim; zira Avrupa’da
şöhret olmanın yolu, her çağda, Türk aleyhtarlığı yapmaktan
geçer. Siz hiç Amerika’ya söven, Fransa’dan
Cezayir’de, Belçika’dan Kongo’da döktükleri kanın
hesabını soran bir yazarın Nobel Barış Ödülü aldığını
işittiniz mi
3. Almanca yazan Türk asıllı yazarlar ve edebiyat
Avrupa’da Türkçe’nin Geleceği’nin tartışıldığı bu
çalıştayda Almanca yazan Türk asıllı yazarlar konusunda
fazla bir şey söylemek istemiyorum; zira bu ya-
61