Dr. DÄ°LÃVER CEBECÄ°

More documents

Recommendations

Info

FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE yılıdır. Türkistan ordusunda subaydır. Birliği, Fransa’nın İspanya sınırına yakın bir yere taşınmıştır. Cengiz Dağcı, buradan ayrılıp Kırım’a dönmek ister. İsteği kabul edilir. Maceralı bir yolculuktan sonra Varşova’ya kadar gelmeyi başarır. Sonrasını kendisinden dinleyelim: - Varşova’ya geldik. Orada büyük bir bina vardı. İçerisinde çeşitli milletlerden insanlar vardı. Onlar da hepsi kendi vatanlarına gidiyorlardı. Ermeniler, Gürcistanlılar, Makedonyalılar bir binanın içerisinde kalıyordu. Bana dediler ki: “ Güney Ukrayna’da daha savaş sürüyor. Yol kapalıdır. Yol açılsın. Sen o zaman gidersin Kırım’a.” Bekledik… Bekledik… Yol açılmadı. O zaman işte… Yakınımızda küçük bir lokanta vardı. Benim eşimin annesi işletiyordu. Oraya gittik. Orada kapının yanında bir masa, masanın yanında Rusça kitaplar. Baktım genç bir hanım Rusça öğreniyor. Benim o zamanlar Rusçam çok yahşi idi. Ona Yesenin’in bir şiirini Rusça ezbere okudum. “Ooo! Siz Rus’sunuz.” dedi. “Yok” dedim. “Ben Kırım Tatarıyım.” Sonra tanıştık. Kırım yolu açılmayınca, bu tanışmadan bir süre sonra Dağcı Berlin’e döner. O, döndükten sonra Varşova’da Almanlara karşı büyük bir ayaklanma çıkar (1 Ağustos 1944). Almanlar Varşova’yı, taş taş üstünde bırakmamacasına bombalarlar. Varşova halkını da işçi olarak Berlin’e sürerler. Bu felâketten çıkan tek olumlu sonuç Dağcı ile Regina’nın buluşmaları olur: - Evet, ben Berlin’e geldim. Yaş Türkistan gazetesinde çalışmaya başladım. Ağustos ayında Varşova’da Almanlara karşı büyük bir isyan çıkmıştı. Alman hava kuvvetleri aşağıyı dümdüz yapmıştı. Bombalamışlardı. Varşova’nın ortasından Vistül nehri geçiyordu. Nehrin öteki tarafında (doğu) Ruslar vardı. Ruslar hiç yardım etmediler. Polonyalıları sevmezlerdi. Polonyalılar da Rusları sevmezlerdi. Onlar seyirci olarak baktılar. Sonra Almanlar, içerde kalanları Varşova’dan çıkardılar. Regina da o zaman Varşova’dan çıkarılanlardandı. Berlin’e geldi. Almanlar, mecburi iş vererek çalıştırıyorlardı. Regina’nın geldiğinden haberim yoktu. Onların belli olmasını sağlamak için “P” harfli işaretleri göğüslerinin üstünde taşıtırlardı. Regina zeki bir kadındı. O, giysisine onu sadece iğnelemiş ve dışarı çıktığında onu söker, onlara yasak olduğu halde sinemaya giderdi. O, uyanıktı. Ben de işte o zamanlar Yaş Türkistan gazetesinde çalışıyordum. Regina, sokaklarda Asyalı kimselere sorarmış: “ Sizler, Cengiz Dağcı’yı tanır mısınız” diye. Onlar da “Yok tanımayız.” derlermiş. Çok sonra biri “ Orada bir Yaş Türkistan gazetesi var. Git oraya sor. Belki onlar tanıyorlardır.” demiş. Odamda çalışıyordum. Biri geldi, “ Sen Cengiz Dağcı mısın Seni aşağıda genç bir hanım arıyor.” dedi. “ Evet benim. Ama ben hiç genç bir hanım tanımıyorum.” dedim. İndim aşağıya ki, merdivenin üstünde Regina’m duruyor. O günden sonra artık hiç birbirimizden ayrılmadık. O sıralar Ruslar da yaklaşıyorlardı. Berlin’e 2 Şubat’ta çok büyük bir bombardıman olmuştu. 1945’te harbin sonunda 2000 Amerikan ve İngiliz uçağı bombardıman yapmışlardı. O gece Regina benim yanımdaydı. Hep beraberdik. Regina, “ Cengiz, Ruslar yaklaşıyor. Sen Berlin’den çıkmalısın.” dedi. Ben onsuz hiçbir yere gitmeyeceğimi söyledim. O da “ Tamam beraber gideriz.” dedi. 2 Şubat 1945’te yapılan bombardımanın ertesi günü, Dağcı ile Regina Berlin’den ayrılırlar. Regina, annesini Berlin’de bırakır. İkisi trenle Berlin’den <strong>Dr</strong>esten’e geçerler. Onlar ayrıldıktan sonra, müttefik uçakları <strong>Dr</strong>esten’i de bombalarlar. Tren onları Viyana istasyonuna kadar getirir. Dağcı burada, 7-8 kadının istasyonun bir köşesinde oturduklarını ve Tatarca konuştuklarını görür. Daha sonrası, Regina ve Dağcı’yı Avusturya’daki Landeck mülteci kampına götürecek hikâyeyi oluşturur. Dağcı bunları anlatırken o günleri yaşarcasına, heyecan içindedir: - Oturan hanımlara “Siz Kırımlı mısınız Ne yapıyorsunuz burada” dedim. Onlar: “Evet. Biz Kırımlıyız. Eşlerimizi Almanlar aldılar. Demiryollarında çalıştırıyorlar. Onları bekliyoruz.” dediler. Ruslar, Viyana’ya yaklaşıyorlardı. Benim de yahşi bir Almancam vardır. Epeyce iyidir. Gittim anlattım Alman başkanlarından olanlara: “Bunların eşleri demiryollarında çalışıyormuş. Ruslar yaklaştığı için korkuyorlar.” dedim. İzin aldım. Kocalarını geri getirdim. Sevindiler. Viyana’dan trene bindik. İnsburg’a gittik. Orada birkaç tünel vardı. Tünelden çıkarken 2-3 Amerikan uçağı trene saldırdılar. Şimdi de diyorlar ya “Friendly fire/ dost ateşi…” Amerikalılar görüyorlardı trenin içinde muhacirler, Kırım Türkleri, Makedonyalılar, Gürcüler, Ermeniler olduğunu. Biz o gün 12 ölü verdik. Regina İnsburg’a gitti diğerleriyle, ben Avusturya’da kaldım. İyi insanlardı. Kendi mezarlıklarının yanında yer verdiler. Oraya ölüleri gömdük. Sonra ben de İnsburg’a gittim. Regina ile buluştuk. Nereye gideceğimizi kararlaştırdık. İsviçre hududu yakındı. İsviçre’ye gitmeye karar verdik. 20- 25 kilometre yolu yayan gittik. Yolun yanında terk edilmiş barakalar vardı. Orada uyuduk. Ertesi gün 49
FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE ben çıktım yola, sigara izmariti aradım içmek için. Amerikalılar yetişip, bizi gördüler. Nereye gittiğimizi sordular. Biz, İsviçre’ye gideceğimizi söyledik. Onlar bunu kabul etmeyerek, bizi muhacir kampına, Avusturya’ya İnsburg’a getirdiler. Landeck muhacir kampına. Orada iki kamp vardı. Biri Rusya’ya gitmek isteyen Rusların kampı, diğeri Rusya’ya gitmek istemeyenlerin kampıydı. Gitmek istemeyenlerin arasında 3 baraka Kırım Türkleri vardı. Zavallılar Rusya’ya gitmekten korkuyorlardı. Ve hep “ Biz Türküz, Rus değiliz.” diyorlardı. Amerikalılar da şaşırıyorlardı bu kadar Türk’ün burada ne işi var diye. Ve İsviçre’deki konsolosluğa bildirdiler. İsviçre sefarethanesinden adam gönderildi ki tespit edilsin kim oldukları. Türkiye’ye kabul edildiler. Hanımım Polonyalı olduğundan, ben Polonyalıların tarafında kaldım. Hatta arkadaşım Zöhre Hanım bana kırılmıştı o tarafı seçtiğim için; ama benle irtibatını hiç kesmedi. Mektuplaştık. Türkiye’ye gidince, bana oradan sanat mecmuaları ve kitaplar göndermeye başladı. Varlık dergisini göndermeye başladı. Burada Zöhre Hanımdan bahsederken Dağcı’nın gözlerinin ışıldadığını görüyoruz. Belli ki Zöhre Hanımın ona ilgisinden memnun. Erkeklik gururunu okşuyor bu hatırlayış. Kendisine Zöhre Hanımın soyadını ve onunla nasıl tanıştıklarını soruyorum. Cengiz Dağcı kesik kesik anlatıyor: - Mülteci kampında tanıştık. Fakat daha önce ben Polonyalı eşim Regina’yı tanıyordum. Sonra Zühre Hanımla tanıştık. Eşim Regina o zamanlar arkadaşımdı. O beni Berlin’de aradı buldu. Zühre arkadaşım hayal kırıklığına uğradı. Fakat Zühre Hanım benimle ilgisini hiç kesmedi. Tükiye’ye gidince de ilgisini hiç kesmedi. Ankara’ya gitti. Oradan bana mecmualar, Varlık dergisi ve başka dergiler gönderiyordu. Benimle hiç alakasını kesmedi. Adresimi biliyordu. Ben de ona cevap veriyordum. - Peki Regina bunları biliyor muydu Dağcı rahatça cevap veriyor: - Regina bir şey demiyordu. Ben Regina’yı sevince, Zöhre Hanım biraz hayal kırıklığına uğradı. Sonra Regina’nın onun hayatındaki yerini anlatmasına yardım edecek sorular soruyorum. 1946’da Edinburgh’a gelişleri, çektikleri sıkıntılar… 1953 yılında Fulham Road’da “Anabelle” isimli bir lokanta açışı, onun hayatında dönüm noktası olur. Cengiz Dağcı Anabelle lokantasını 2000 sterline alır, 1974’te 6000 sterline satar. Bu parayla Kew Garden’de, istasyonun yanı başındaki Pogoda lokantasını satın alır. Burayı 6 yıl işlettikten sonra 1980 yılında 14.000 sterline satar. Emeklilik hayatına ve yazılarının başına döner. Aslında 1978 yılından itibaren yazarlığı bir durgunluk dönemine girmiştir. Londra Mektupları isimli eserinde, sık sık yazamamaktan şikâyet eder. Halûk (içindeki ikinci kişilik, ilham kaynağı) onu terk etmiştir. Eline kalem kâğıt alıp saatlerce beklediği halde, tek satır yazamadan masasından kalktığı zamanlar olur. Bu da onu yazı yazmaktan bir süre uzaklaştırır. Kendisini bahçe işlerine verir. Sabahtan akşama toprakla, ağaçla, çiçekle uğraşır. 1972 yılında çıkan Üşüyen Sokak romanından sonra yazdığı bölük pörçük mektup ve hikâyeler Halûk’un Defterinden ve Londra Mektupları isimli eserini oluşturur. Bu eserdeki metinler 1973-1980 yılları arasında kaleme alınmıştır. Dağcı’nın suskunluğu 1988 yılında birbiri ardına yayımlanan üç kitap ile bozulur: Anneme Mektuplar, Benim Gibi Biri, Yansılar 1. Hatta bunlardan Anneme Mektuplar isimli eseri, Türkiye Yazarlar Birliği Roman Ödülü’nü alır. “Peki siz bu kadar kitap yazarken Regina sıkılmıyor muydu” diye soruyorum. Neticede, Regina Türkçe bilmiyor ve yazılanları anlamıyor: - Sıkılıyordu… Sıkılıyordu… Şimdi ben kendime şaşırıyorum. Nasıl oldu da ben bu kadar, bunları yazabildim diye. Bütün gece oturup, yazıyordum. Regina aşağı gelip beni zorla yatağa çağırıyordu. Ben dindar değildim. Yalnız yaşlılığımda Allah’a çok şükrediyorum. Bana bu kadar kuvvet verdi. Kendisini teselli için değil, gerçeği söylüyorum ona: Evet, siz o kadar sıkıntıların içinden geçtiniz. O kamplardan sağ çıkmak mucize zaten. O şartlarda, karda, kışta, soğukta, barakalarda bin bir türlü hal var. Bu, bir mucize. Demek ki sizin bunları yazmanız içinmiş, Allah’ın size bu kadar yardım etmesi. Siz Allah’a, vatanınıza ve milletdaşlarınıza borcunuzu böylelikle ödediniz. Derken 1988 yılı geliyor. Regina’nın kalbinden ameliyat olduğu yıl… Ameliyattan sonra bu güzel Polonyalı kadın, Dağcı’nın ayrılmaz parçası olan Regina, bakıma muhtaç hale gelir. Cengiz Dağcı Regina’nın 13 Ocak 1998 tarihinde vefatına kadar, onun yanı başındadır. O zahmetli yılları, gözleri dolarak hatırlıyor. Bir taraftan da mutludur: - Ameliyatla 8-9 yıl Regina’nın hayatını uzattılar. Ama yoğun bir bakıma ihtiyacı vardı. Ben ona bakıyordum. Benim en mutlu yıllarım ona bakmakla geçti. 9 sene baktım. Regina çok güzel bir hanımdı. Benim en mutlu yıllarım, ona kendi elimle baktığım yıllardır. *** 50
Page 2 and 3: İ Ç İ N D E K İ L E R FİKİR S
Page 4 and 5: SUNUŞ Merhaba; Bu sayı burada sö
Page 6 and 7: FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE
Page 100 and 101:
FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
show all

Dr. DÄ°LÃVER CEBECÄ°

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

Dr. DÄ°LÃVER CEBECÄ°