Dr. DÄ°LÃVER CEBECÄ°

More documents

Recommendations

Info

FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE Bir an durdun. Başını kaldırdın yukarı. Dikkatlice dışarıdaki sesleri dinlemeye başladın. Bir kamyon gürültüsü insan seslerine karışmıştı sanki. Panikledin, “Eyvah, geldiler işte.” dedin. Senin tedirgin yüzün beni de korkutmuştu. Aceleyle küçük çantamıza bir şeyler daha sıkıştırdın. Dışarıdaki sesler daha da artmıştı artık. Yanına koştum elini tuttum. O anda evimizin kapısı hızla açıldı. Olga teyze elinde ekmeklerle gelmişti. Ekmeklerin birkaçını çantamıza koydu. Bir tanesi Olga teyzenin elinde kalmıştı. Artık çantamızda yer yoktu, bir şeyler sıkıştıracak. Olga teyze aceleyle sağına soluna bakındı. Bir şey arar gibiydi. Babam gibi harpten dönmeyen Seydali’nin yılışık oğlunun sabah getirdiği gazete kapının yanındaki sehbanın üzerinde duruyordu. Olga teyze hemen onu aldı, elinde kalan ekmeği bu gazeteye sarmaya başlamıştı ki, kapımız hızla açıldı. İki asker içeriye girdiler, bağırıyorlardı yine. Bizi evimizden çıkardılar. Arkamızdan Olga teyze geliyordu elinde gazeteye sarılı ekmekle birlikte. Olga teyze, “Yapmayın, onlar günahsız.” diye bağırıyordu çaresizce. Yağmur yağıyordu hâlâ. Elimi sımsıkı kavramıştın annem.Çok korkuyordum, her tarafta bir kargaşa vardı. Askerler sürekli bir şeylere kızıyor, bağırıyor, sağa sola koşuşturuyordu. Karşımızda sıra sıra kamyonlar, kasalarında insanlar vardı. Karanlıkta hiç birini tanıyamıyordum. Sen birden sendeledin yere düştün, seninle birlikte ben de. Olga teyze arkadan hemen yetişerek seni yerden kaldırmaya çalıştı. “Gözüm kararıyor Olga.” dedin. Olga teyze sustu. Ağlıyordu. “Asret…” diyebildi sadece. Kamyonlardan birinin kasasına yaklaşmıştık. Askerlerden biri beni kaldırıp kamyon kasasındaki insanlara uzattı. Beni hemen yukarı çektiler. Elimde babamın aldığı tek bacağı olmayan bebeğim vardı. Hemen sana döndüm. “Anneeee…” diye bağırmaya başladım. Sen küçük çantamızı uzattın onu da yanıma koydular. Senin hiç sevmediğin, dedikoducu kadın, dediğin Ulviye teyzenin kucağındaydım. Beni sımsıkı kavramıştı Ulviye teyze. Olga teyze elindeki gazete kağıdına sarılı ekmeği uzatıyordu bize doğru. Uzanmış, ama tutamamıştım ellerimden kayıp düşmüştü. Avucumda gazetenin küçük bir parçası kalmıştı sımsıkı tuttuğum. Sen kamyon kasasına binmek için tırmandığında elini uzattın ben de uzattım sana elimi küçük parmaklarım parmaklarına değdi. Seninle göz göze geldik. Durdun öylece bir an. Gözlerime baktın, “Ağlama bebeğim.” dedin bana. Gözlerim gözlerinin içinde kayboldu, eridi. O kadar güzeldin ki… Sonra… Sonra, bir askerin kalın, hırıltılı; kirli, paslı; vicdansız sesi bir dipçik oldu sırtında. “Anammm…” diyen taptazecik bir söz serildi yağmurlu geceye, senin ince bedeninle birlikte. Yere düşmüştün. Avazım çıktığı kadar haykırdım “Anammmm…” diye. Ağlıyordum, inmeye çalışıyordum, Ulviye teyze kucağına bağlamıştı sanki beni. Sen kıpırdamıyordun hiç. Olga teyze başında “Asrett kalk…” diyordu. Askerler üşüştü başınıza. Biri o pis ellerini ince, uzun boynuna götürdü bekledi biraz. “Ölmüş… Bırakın, gidelim, herkes kamyonlara.” diye bağırdı. Olga teyze, “Katiller, katiller. Neden …” diye ağlıyordu, dizlerinin üzerine çökmüş. Birden tüm sesler kesildi. Hiçbir şey duyulmaz oldu. Annem senin sesin vardı sadece kulaklarımda, bana söylediğin şarkın vardı: Ben bir küçük kız idim, Anama yıldız idim... *** Anam, yağmur yağıyor yine. Yüzüm göğe çevrili. Gözlerim sımsıkı kapalı. Sular saçlarımı tarıyor. Senin ince, uzun parmakların gibi... Yine bedenim titremekte huzurla. Yine yüreğim sızım sızım… Yine ben küçük bir kızım… Yine senin koynunda uyumuş, yine senin koynunda uyanmış gibi mahmur gözlerim. Yine kokunu ta ciğerlerime dek çekmişim de doymamışım. Kaybetmişim seni, hasretin rüzgârlarında; göğün rahmetinde, yağmurlarda bulmuşum: Sesini, tenini ve sıcaklığını… Anam, yağmur yağıyor yine… Ben şimdi Karadenizin öbür yakasında, içi badem ağaçları ile bezeli, yüzünü denize dönmüş evimin bahçesindeyim. Altmış dokuz yaşında, saçlarıma dokunan esintileri baba diye kucakladığım günkü kadar küçük bir kız. O yağmurlu felaket gecesinde avucumda bir gazete parçasını sımsıkı tuttuğum günkü kadar küçük… Sen yoksun artık yanımda. Babamın uzaklardan getirdiği tek bacağı olmayan bebeğim de yok. Senden kalan hiçbir şeyim yok. Sadece küçük bir gazete parçası ömrüm boyunca sakladığım itina ile. Babam gibi harpten dönemeyen Seydali’nin yılışık oğlunun o sabah getirdiği gazetenin parçası, üzerinde 18 Mayıs 1944 yazan. Desen: Ünsal ERKAN 59
FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE ALMANYA’DA TÜRK EDEBİYATI* • Hasan KAYIHAN 1. Almanca çevirilerde Türk Edebiyatı Oryantalizm akımı içinde Almanların Türklere ve Türkolojiye ilgisi sosyo-kültürel, ekonomik, siyasi, özellikle de Alman Doğu politikası gereği 18. yüzyıldan itibaren gelişmeye başladı, 19. yüzyılda Joseph Freiherr von Hammer-Purgstall (1774- 1856)’ın öncülüğünde kurumsal bir nitelik kazandı, dostluk ve ticaret anlaşmalarıyla doruğa ulaştı. O dönemden itibaren pek çok Alman Türkolog yetişmesine rağmen Mozart ve Bela Bartok’un Türk musıkisine yaklaşımlarında gördüğümüz katılımcı olgu, Türk edebiyatının Almanya’da tanınmasını sağlayacak düzeyde gerçekleşmedi. Mesela İranlı şair Hafız’ı 1812’de Almanca’ya tercüme ederek Johann Wolfgang Goethe’nin Fars edebiyatına yönelmesini sağlayan Hammer’in işlevini Türk edebiyatı açısından gerçekleştirecek bir benzeri çıkmadı. Çoğu çakma birer orientalist ya da Türkolog olan kişiler, Bergama Tapınağı’nın dünya irisi taşlarını kökünden söküp, Behramkale toprağını âdeta elekten geçirerek “ele geçirdikleri” Truva’lı Priamos’un hazinelerini Berlin’e kaçırmayı başardılar ama Alman halkını Türk insanının gökkubbeyi dolduran yürek sıcaklığını mısra mısra işleyen Yunus Emre’den mahrum bıraktılar. (1) Gerçi Türk edebiyatından Almancaya parça parça da olsa çevrilen ilk eser olarak Mevlana Celaleddin Rumi’nin Mesnevi’si gösterilir ama eserlerini Farsça yazmış olması bütün dünyada olduğu gibi Almanya’da da o bir Pers düşünürü, eserleri de Türk değil, Fars edebiyatı ürünleri olarak kabul edilir.(2) Elbette bu konuda kendi dillere destan garipliğimizi de göz ardı edemeyiz; Milli Eğitim Bakanlığı bütçesiyle ilkçağ Yunan eserlerini, batının hemen her yazarını Türkçe’ye çevirtip Tercüme Dergisi’nde ya da bağımsız eserler olarak yayınlatanlarımız, Fuzuli, Genceli Niyazi, Şeyhî gibi Shakespeare’lere, Goethelere, Puşkin’lere fark atacak edebiyat adamlarımızın eserlerini dünyaya tanıtmayı ya akıl edemediler ya da istemediler. Türk edebiyatından Almancaya ilk çeviriler, soğuk 60 savaş yıllarında Moskova merkezli olarak başladı; o yıllarda Moskova Üniversitesi Dünya Edebiyatları Bölümü’nde akademiker olan Prof. <strong>Dr</strong>.Sabir Kazımzade, “... dünya proleterya diktasını kurma amacı güden SSCB önderliğindeki sosyalist blokun adeta tek elden yönetilen propaganda makinası, çeşitli ülkelerdeki yandaş yazar ve şairlerin eserlerini başta peyk ülke dillerine çevirtip yayınladığını, aynı biçimde Türk edebiyatından da bazı yoldaş şair ve yazarların eserlerinin de peyk dillerine, o arada Almanca’ya çevrildiğini..” söyler. (3) Günümüzde Türkçe’den çeviriler daha çok TEDA, Transeuropéennes ve Anna Lindh Vakfı’nın Çeviri için Avrupa-Akdeniz Programı çerçevesinde gerçekleştiriliyor. Türk asıllı ya da kendi deyimleriyle “Türkiye kökenli” bazı kişilerin kurdukları yayınevleri de kendi yayın anlayışları doğrultusunda bazı yazarlardan çeviriler yapıp yayınlamaktadırlar. Ne yazık ki eser seçiminde gene edebiyat dışı başka kriterlerin rol oynadığı iddiaları eksik değildir; ne acıdır ki, bazı yazarlarımızın ciddi yayıncıların ilgisini çekebilmek için ya “şu kadar Ermeni kestiğimizi” söylemek ya da babalarımızın “piçliğini” iddia etmek gibi pazarcı tavırları sergilemekten utanmayacak kadar bize yabancılaşmış durumdadırlar. İşin üzücü tarafı bu tür yazarların, hatta eserlerini bir başka dilde yazan, başkaları tarafından Türkçe’ye çevrilen yazarların devlet kurumlarınca da baş tacı ediliyor olmasıdır; oysa her devlet, kendi diline ve kültürüne katkı sağlayan eserlere rağbet eder. Hangi Alman kurumu ya da edebiyatçısı Ermeni kırımı palavrasını Alman halkının beynine gerçekmiş gibi yerleştiren Franz Werfel’in Musa dağında 40 Gün romanınındaki faysaklamalar gibi değil de, yalın gerçeklerin anlatıldığı ve Türk Edebiyatı’nda bir ilk olan Hasan Kayıhan’ın Dönüş romanını ağzına alıyor El, halkının kültür birliği için savaşıyor. Ya Türk Edebiyatı’nı tanıtma iddiasındaki Türkiye kaynaklı girişimler Eğer edebiyat lâfı ediyorsanız, edebiyat eserlerinin seçiminde ilk ölçüt, yazarın orijinal dilini kullanma ustalığı, o dilin gelişmesine
Page 2 and 3:
İ Ç İ N D E K İ L E R FİKİR S
Page 4 and 5:
SUNUŞ Merhaba; Bu sayı burada sö
Page 6 and 7:
FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE
Page 8 and 9:
Page 10 and 11: FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖRE
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
show all

Dr. DÄ°LÃVER CEBECÄ°

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

Dr. DÄ°LÃVER CEBECÄ°