Ahmet ŞAFAK

FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖREBİZİM AHISKALILAR•Prof. Dr. Saadettin GÖMEÇAhıska, bir zamanlar bilindiği üzere Türkiye’nindoğusunda, Gürcistan hudutları içerisindeki birTürk vatanı idi. I. Dünya Harbinden sonra OsmanlıDevleti’nin elinden çıkan bu topraklara Rusyahâkim olunca, ister-istemez Ahıska Türkleri de Rusboyunduruğu altına girmek zorunda kaldı.Dolayısıyla tıpkı Nogaylara benzeyen bir şekilde,vatansız bir Türk boyu da Ahıska Türkleri diyeadlandırılanlar, Türkiye ve Azerbaycan Türklerininkatışıksız kardeşleri, bugün Doğu Anadolu Türkağzına yakın bir ağızla konuşan Türk grubudur.Günümüzde Rusya Federasyonu, Özbekistan,Kazakistan, Azerbaycan, Türkmenistan, Gürcistan,Ukrayna, ABD ve Türkiye gibi ülkelerde çok ağırşartlarda yaşayan Ahıska Türklerinin sayısı 650 binkadardır. Ahıska diye adlandırılan bölge Gürcistansınırları içerisinde olup, Türkiye’ye yaklaşık 15-20km kadar uzaklıktadır.Evvela Ahıska’nın kısa tarihi hakkında bir-iki sözetmek istiyoruz. Onbirinci asrın ikinci yarısında(1068), Selçuklu Türk hakimiyetine giren Ahıska,bundan 200 yıl sonra da (1267) yine bir başka Türksoyu olan Kıpçakların eline geçti. 16. yüzyılda Safevinüfuzu altındaki Ahıska’nın yönetimi birtakımatabeylerin idaresinde idi. Ancak Osmanlı kuvvetleriDoğu Anadolu’da bazı yerleri zapt ettiktensonra Ahıska’ya kadar yaklaşmışlar; 1638 senesindeIV. Murad’ın Revan Seferinin ardından da bölgeninyönetimine sahip olmuşlardı.Ahıska aşağı-yukarı 250 yıl kadar Osmanlı Devletinin,Çıldır Eyaletinin merkezi oldu. Burası 1828tarihine değin Osmanlı Devleti idaresinde kaldı. Neyazık ki, Osmanlı-Rus Savaşından sonra Rusya’yabırakıldı. Rus hakimiyetiyle beraber bu topraklarahızlı bir şekilde Ermeni ve Gürcü nüfus yerleştirildi.Böylece Türklere eziyet başlayınca, kendi çarelerinebakmak istedilerse de, bunlardan da bir neticealınamadı.Bilindiği üzere I. Dünya Savaşı esnasında Ruslardoğu vilayetlerimizi işgal ettiler. Fakat 1918’dekiBrest-Litovsk Andlaşmasına göre, Sovyet ordularınınburalardan çekilmesi gerekiyordu. Bu şartlar yerinegetirilmediği gibi, Ermenilerin Doğu Anadolu veAzerbaycan’daki vahşetlerine de göz yumuldu. NeticedeOsmanlı orduları 1918 yılının şubatında DoğuAnadolu’da harekata başladı ve Ermeni işgalindekiyerler kurtarıldı.Mondros Mütarekesi sırasında (1918), Ahıskabölgesinde birtakım yerel idari teşebbüsler olduysada, 1919 senesinde İngilizler tarafından bölgeninişgali bu girişimlere son verdi.Ahıska bölgesi Türkleri, Sovyet hakimiyetiesnasında da çeşitli yollarla Türkiye’ye kaçmaya devamettiler. Bu arada 1930’larda bütün Sovyetlerdeolduğu üzere, Ahıska’da da bir aydın kıyımına gidildi.II. Dünya Savaşının sonlarına doğru, SovyetRusya’nın Türkiye’ye yönelik emperyalistdüşünceleri açıkça belirince Kırım, Karaçay-BalkarTürkleriyle, Volga Almanları, Çeçen-İnguşlar veAhıska Türklerinin Doğu Anadolu’nun sınır bölgelerindenuzaklaştırılmaları gündeme geldi. Ahıska dadahil, bu adı geçen halkların eli silah tutanlarınınbüyük bir çoğunluğu Rus orduları safında cephelereyollandı. Geriye ancak yaralılar ve işe-güce yaramazinsanlar kalmıştı. Bunlar güya Almanlarla işbirliğiyaptılar diye, bir gece içerisinde (15 Kasım 1944)dünya tarihinin gelmiş-geçmiş en büyük canisiStalin’in emriyle, topluca Asya ve Sibirya’nın çeşitliyerlerine sürüldüler.Tıpkı Karaçay-Balkarlarla, Kırım Türkleri gibiAhıskalılar da çeşitli defalar Sovyet makamlarınadoğup, büyüdükleri yurtlara dönme müsaadesi verilmesiiçin müracaatta bulundular. Ama hepsinde deeli boş ayrıldılar. Hatta 1968’de 10 kişilik bir heyet,Rusya’da komünizmin en acımasız olduğu devirlerde,Türk büyükelçiliğine ulaşmayı başardı veTürkiye’ye göç etmek isteklerini bildirdiyse de, onlarşiddetli bir şekilde cezalandırıldılar.40