Ahmet ŞAFAK

FİKİR SANAT VE EDEBİYATTA TÖREBir Türk Kahramanı: Ebülfez ELÇİBEYMÜCADELE YILLARI ÖNCESİNDEEBÜLFEZ ELÇİBEY -2•Prof. Dr. Hanım HALİLOVA*“Annem Türkiye Türk’ü Olduğunu İlk KezElçibey’e Söylemiştir.”Elçibey Hanım Halilova’nın Ailesi ile BirlikteElçibey ile omuz omuza mücadele ettiğimiz yıllarboyunca ailemi, yakından tanıdı. Annem, TürkiyeTürk’ü olduğunu ilk kez Elçibey’e söylemiştir.Elçibey’in anneme, Türkiye Türk’ü olduğu içinbüyük hürmeti vardı. Hatta Rus arşivinde doktorasıiçin araştırma yaparken Van’ın Erciş ilçesinde Ermenilertarafından öldürülen tüm erkekler gibi, dedemMustafa Çavuşoğlu’nun ölümüyle ilgili belgeleri deo bulmuştu.Sürgün Denilen Şey: “Hanım Halilova’nın Ailesi”Ailem Azerbaycan’a Anadolu’dan gelmiş. BirinciDünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusu KafkasCephesi’nde bozguna uğrayıp geri çekilince Rusorduları: Erzurum, Kars, Van, Ağrı ve Bitlis’i işgalettiler. Van Gölü çevresini kuşatan Rus birlikleri,özellikle Erciş’e yerleşmişler. Ruslar tarafındankuşatılan halk, yoksul ve perişan durumda bırakılmış.Bu kuşatma ile etkisiz hale getirilen bölge halkınakarşı Rus birliklerine güvenen Ermeniler, kurduklarıçetelerle katliamlar yapmışlardır. Oysa Ermeniler,uzun yıllar bölge halkıyla birlikte uyum içindeyaşamış ve bölge halkından yardım ve himayegörmüşlerdir. Türklerin Ermenilere karşı hiçbir kötüniyetli hareketi yok iken Ruslara güvenen Ermeniler,Türklere ihanete başladılar. Van‘da yerleşmişolan İngiliz, Rus ve Fransız konsoloslukları da Ermenilerinbu ihanetlerinde büyük bir destekti. Bukonsolosluklara turist gibi gelen yabancılar, aslındaErmenileri Türk’lere karşı kışkırtmak için gelenajanlardı. Bu ajanlar Ermenilerin Türk’lere karşıkışkırtılmasında aktif rol oynamışlardı. Hedefleri,Doğu Anadolu topraklarını bölmek ve “DoğuErmenistan”ı kurmaktı. Bu amaçla bütün köylerinismini değiştirmişler. Erciş’in ismi “Eganis” olmuş.Van’ı kana bulayan Andronik, Erciş’e girdiğindeönce Erciş’in ileri gelenlerini öldürtmüştü. DedemMustafa Çavuşoğlu ilk öldürülenlerden birisidir.Gökhan Baltacı’nın “Soykırıma Uğrayan Türkler”kitabında dedem Mustafa Çavuşoğlu Efendi’densaygın bir kişi olarak bahsedilmektedir. İşte bu nedenleyani Mustafa Çavuşoğlu’nun Erciş’te saygınbir kişi olması nedeni ile Ermeniler, dedemi zorlabataklığa iterek boğulmasına sebep olmuşlar.Ermeniler, Erciş’in erkeklerini ve birçok kadınınıöldürmüşlerdir. Geriye kalan kadın ve çocukları dacamiye doldurup yakmak istemişler. Ama Ruslar,Ermenilerin camideki kadın ve çocukları yakmasınaizin vermemişler. Camide diri diri yakılmaktankurtulan bu kadınlar ve çocuklar; Van’dan Muş’a,Muş’tan Iğdır’a gelmişler. Annem Mustafa KızıMerife Çavuşoğlu, küçük kız kardeşi Fatma; bukadın ve çocukların arasında imişler.Annem o zamanlar 7-8 yaşlarında, kardeşi Fatmaise 1 yaşında imiş. Kadın ve çocuklardan bazıları yoldakaybolmuş; bazıları da yolda ölmüş. Annemin kızkardeşi Fatma yani benim teyzem yolda kaybolan-*Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi94