R. - ?SMEK - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi
R. - ?SMEK - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi
R. - ?SMEK - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
102<br />
desenin adýdýr. Burada sanatkâr yalnýzca damlalarýn büyüklüklerini<br />
kontrol etmeye çalýþarak desenin ahengini oluþturur. Ebrûculukta<br />
ilk ve en zor öðrenilen desen olup, diðer bütün formlarýn temelini<br />
teþkil eder. Battal ebrûdan sonra ikinci form gel-git´tir.<br />
Adýndan da anlaþýlacaðý üzere yüzeydeki<br />
battal ebrûnun birbirine yakýn paralel<br />
çizgiler çizilerek hareketlendirilmesiyle<br />
oluþur. Bu gel-git<br />
ebrûnun geliþigüzel ama<br />
dengeli bir þekilde hareketlendirilmesiyle<br />
þal ebrûsu, her<br />
iki formun<br />
üzerine<br />
ince<br />
damlalar serperek de serpmeli gel-git ya da serpmeli þal formlarý<br />
ortaya çýkmaktadýr. Gel-git desen; sýk çakýlmýþ, ince iðne taraklar<br />
yardýmýyla doksan derece dik olarak taranmasýyla taraklý ebrû<br />
oluþmaktadýr. Ýnce atýlmýþ battal ebrû, kalýnca bir býz (ebrûculukta<br />
kullanýlan farklý kalýnlýklarda saplý metal tel veya çubuklar) yardýmýyla<br />
dýþtan içe doðru küçük helezonlar oluþturacak þekilde hareketlendirilirse<br />
biz buna bülbül yuvasý formu adýný veririz.<br />
Yukarýda sayýlan formlarýn zemin ebrûsu olarak kullanýldýðý ve bu<br />
zeminin üzerine çeþitli, desenlerin yapýlabildiði hatib tarzý ve çiçekli<br />
ebrûlardan da bahsetmeliyiz. Ayasofya-i Kebir Camii hatiblerinden<br />
Mehmed Efendi´nin (ö. 1773) ýslah ettiði ve kendi adýyla<br />
anýlan ebrû tarzýna hatib ebrûsu denir. Bu tarzda hafif zemin ebrûsu<br />
üzerine býz yardýmýyla tüm yüzeye eþit aralýklarla iç içe konulan<br />
boyalara hareket verilerek motifler elde edilmektedir. Çiçekli<br />
ebrûlar ise zemin üzerine konulan damlalarýn farklý kalýnlýklardaki<br />
býzlar yardýmýyla çekilmek ve itilmek suretiyle çiçek þekillerinin<br />
resmedilmesinden ibarettir. 17. asýrdan itibaren çiçek denemeleri<br />
görülmekteyse de, bu çiçek desenlerini ýslah edip, daha önce yapýlamamýþ<br />
çiçekleri de aslýna en uygun biçimde yapmaya muvaffak<br />
olan Hezarfen Necmeddin Okyay’dýr (ö 1976).<br />
Hatib ve çiçekli tarzlarýn dýþýndaki ebrûlar mevcut kumaþ boyalarýyla<br />
rahatlýkla yapýlabilmektedir. Zemin ebrûlarýnýn üzerine desen<br />
yapýlacak boyalarýn pigment ve yüzey aktif madde oranlarý normalden<br />
daha yüksek olmalýdýr. Bu sebepten mevcut boyalarla hatib<br />
ve çiçekli ebrûlar yapýlsa dahi istenilen netice elde edilememektedir.<br />
Bu konuyla alakalý olarak boya üretici firmalarýn Ar-Ge<br />
birimleriyle görüþmelerimiz sürmekte olup toz pigmentlerle yapýlan<br />
çiçekli ebrûlara çok yakýn ebrûlar yapabilmek için denemelerimiz<br />
aralýksýz devam etmektedir.<br />
Sanatta en mühim özelliklerden biri dengedir. Buraya kadar sayýlan<br />
bütün formlarda aranýlan temel özellik dengedir. Renklerde<br />
denge, fýrça vuruþunda denge, boyalarýn yüzeydeki daðýlýmýnda<br />
denge. Denge, denge, denge... Ýster kâðýtta, ister kumaþta, isterseniz<br />
bir baþka yüzeyde, nerede olursa olsun iyi bir ebrûnun ilk þartý<br />
dengedir.<br />
Kumaþ, asýrlardýr insan hayatýnýn vazgeçilmez parçasý olmuþtur. Giyimden<br />
mefruþata, ayakkabýdan çantaya kadar günlük hayatýn her<br />
alanýna girmiþtir. Kumaþa ebrû yapmanýn en büyük riski, üretilen<br />
ebrûlu kumaþlarýn basit, renkli kumaþ gibi görülmesi ve uygunsuz<br />
yerlerde kullanýlmasýdýr. Ebrûlanan kumaþý, renklendirilmiþ desenli<br />
kumaþ olmaktan kurtaracak tek yol insan hayatýnda<br />
itibarlý amaçlar için kullanýlmasýdýr. Hanýmefendilerin<br />
baþýnda örtü, fular, beyefendilerin boynunda kravat<br />
ya da takým elbisede bir aksesuar mendili olarak<br />
kullanýlabilir. Ancak ebrûlu kumaþtan elbise<br />
üretmek gibi basit uygulamalarýn bu sanatýn<br />
itibarýný düþüreceðine inanmaktayýz.<br />
Yaptýðýmýz her ebrûlu kumaþýn<br />
bu sanata duyulan muhabbeti<br />
perçinlediðini ümit<br />
ederek, çalýþmalarýmýzý<br />
bu minval üzere devam<br />
ettirirsek istikbale<br />
emin adýmlarla yürüyebileceðimizi<br />
düþünmemiz yersiz olmasa gerektir.<br />
Gayret bizden baþarý Hak’tandýr.<br />
* Ý<strong>SMEK</strong> Ebru Usta Öðreticisi.
Change language