R. - ?SMEK - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi

104
Ayrýca mideye alýnan bakýr çalýðýnýn pek önemli olmadýðý, yetiþkin
bir insanýn günde 100 mg. kadar bakýr alabileceði ve insan vücudunun
binlerce yýldýr kullanýlan bir maden olan bakýra alýþtýðý gözlenmektedir.
Hatta hastalýk yapan mikroorganizmalarýn bakýr kaplarda
yaþamadýklarý için bakýrdan yapýlan mutfak eþyalarýnýn önemi
artmaktadýr (ARLI, 1984).
Bunlarýn dýþýnda Anadolu kültürünün bir geleneði olarak mutfak
eþyalarý arasýnda bakýr kap-kacaklar gerçek bir zenginlik belirtisi
olarak görülmekte, bakýr eþya, çeyiz sergilerinde önemli bir yer
tutmaktadýr.
Özellikle zengin mutfak kültürü ile ünlü Konya ilinde bakýr madeninden
çeþitli ebat ve þekillerde birçok mutfak eþyasý üretilmiþtir.
Bu ürünler çoðu zaman içinde sunulacak yemeðin özelliklerine
uygun þekil ve büyüklükte imal edilmiþlerdir. Geleneksel ve yöresel
özellik taþýyan “lenger”ler de Konya mutfaklarý için bu kapsamda
üretilen bakýr kaplardan biridir.
Lenger; sofrada özellikle pilav tabaðýnýn servisi
için kullanýlan, þekil olarak yayvan fakat duvarlý
bombe dip kaideli tabaklara denir. Konya’da
“lengeri” olarak da tabir edilen pilav
tabaklarý, bakýr madeninden
dövme tekniði ile
yapýlmýþ ve kazýma tekniði ile süslenmiþlerdir. Geniþ iç duvarlarý
özellikle bereket temsili nar, kozalak, enginar vb. bitkisel motifler
ile süslenmiþtir. Zengin bezemelerle süslü birçok mutfak eþyasýnýn
tersine, genellikle geniþ iç duvarlarýn dýþýnda süsleme bulundurmayan
kaplarda iç duvarlara iþlenen motifler, son derece yoðun
kullanýlmýþtýr. Süslemede özellikle tekrarlý kompozisyonlar dikkat
çekicidir.
Konya mutfaklarý için üretilen lengerler küçük ve büyük olmak
üzere 2 ebattan oluþmaktadýr. Daha çok günlük yemek servislerinde
kullanýlan küçük lengerlerin aðýz çapý 26-30 cm, kaide çapý
10-14 cm. ve yerden yükseklikleri yaklaþýk 2-3 cm’dir. Daha çok
misafir sofralarýnda pilav servisinde kullanýlan büyük boy lengerlerin
ise aðýz çapý 37-40 cm, kaide çapý 20-25 cm, yerden yükseklikleri
ise 4-5 cm, olarak üretilmiþtir.
Pilav tabaklarýnýn bazýlarý isteðe uygun olarak kapaklý üretilmiþtir.
Ancak kapaklý türlerine çoðu zaman lenger deðil, kapaklý sahan ismi
verilmiþtir.
Zengin Konya sofralarýnýn bir zamanlar olmazsa olmaz unsurlarýndan
biri olan ve sadece kapama denilen geleneksel pilav
altý et yemeðinin yer sofralarýnda servisi için kullanýlan
lengerler günümüzde sadece geleneksel Konya
sofralarýný canlý tut-
Bakýr kaplar ile oluþturulmuþ
geleneksel bir Konya sofrasý