R. - ?SMEK - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi

mesele olarak algýlanabilir, bu algýlama bir noktaya kadar doðrudur.
Denilebilir ki bireyin estetik dünyasýný tanýmlayan ölçütler
oluþmuþtur ve her eser birey tarafýndan bu ölçütlere göre deðerlendirilir.
Bu ölçütlere uygun olan veya bunlarý oluþturan ana ilkelere
ya da temel kabullere ters düþmeyen eserler ferd tarafýndan
beðenilerek içselleþtirilir. Bir eser zahiren ferdin duygu dünyasýndaki
estetik ölçütlere tamamen uymasa bile eðer bu ölçütleri
oluþturan temel kabuller ile ters düþmüyorsa yine de güzel görülebilir
ve temellük edilir. Bu suretle birey bu eserden etkilenerek
geliþtirdiði iliþki sonucu estetik ölçütlerini geliþtirir, duygu dünyasýna
yeni bir boyut kazandýrýr.
Bireyin sahip olduðu estetik ölçütler ve daha önemlisi bunlarýn
oluþmasýnda asli rol oynayan temel kabuller birey için bir kimlik
ve kiþilik göstergesidir. Estetik ölçütler birey tarafýndan ifade edildiklerinde
þahsi tercihler gibi görünebilirse de aslýnda bunlar kendilerini
oluþturan temel kabulleri de zýmnen ifade ettikleri için ayný
zamanda bir aidiyet ve mensubiyetin beyan edilmesidir. Çünkü
ilk bakýþta þahsi bir tercih gibi görülen estetik ölçütler daha derine
inildiðinde bir aidiyet ve mensubiyet ifadesi olan temel kabullerden
kaynaklanýr. Kýsaca belirtmek gerekirse bu temel kabuller
bireyin ait olduðu toplumun medeniyet tasavvurundan kaynaklanan
deðerlerden baþka bir þey deðildir. Buradan hemen anlaþýlýr
ki ilk bakýþta tamamen þahsi bir özellik gibi görülen estetik
ölçütler ve estetik tercih, kýsaca söylenirse; estetik zevk, ferdin aid
ve mensup olduðu medeniyet tasavvurunun onun duygusal ve
ruhi dünyasýna bir biçimde yansýmasýndan doðar. Bu sebeple ayný
medeniyet tasavvuruna sahip olan kimselerde estetik zevkin
ana hatlarý birbirine benzemesi ve böylelikle toplumsal ölçekte
bir bütünlük arz etmesi son derece tabii bir vakýadýr.
Birey için san’at eseri önce, san’atkar daha sonra gelir. Önce eserle
tanýþan, onunla duygusal bir iliþki kurarak estetik deðer sürecini
yaþayan ve buradan estetik bir yargýya varan ferd için bu eserin
sahibini tanýmak bir sonraki aþamadýr. Birçoklarý sadece eserde
kalmakla iktifa ederler, buradan eserin sahibine ulaþan yolu
katetmeyi göze alamazlar. Bir san’at eseri ile gerçek ve derin manada
kurulan estetik iliþkinin sonunda ise bu eserin sahibini tanýmak
adeta duygusal bir zaruret ve estetik saygý ifadesidir. Tek tek
dikkate alýndýðýnda her san’at eseri duygusal bir dünyanýn ve estetik
bir haberin veya haberlerin ileticisi ve taþýyýcýsýdýr. Bu bakýmdan
eser baþlý baþýna duygulanmanýn paylaþýlmasý, haberinin tahlil
edilmesi kýsacasý birlikte yaþanýlmasý gereken bir varlýktýr. Ancak
bu birlikte yaþama sonucu eser duygu dünyamýzda izler býrakýr
ve zevk ufkumuzu yeni renklerle aydýnlatýr. Bu süreç oldukça
zordur, çünkü duygusal derinliklere götürebilen yeteneklerle beraber
sabýr, merak, titizlik ve dikkat gibi þahsi özellikler ister. Her
san’at eseri için bu eserle beraber yaþama ve ayný duygusallýðý
paylaþma sürecini geçirmek üzere bireyde bulunmasý icap eden
yetenekler ve özellikler farklý seviyelerdedir. Bazý eserler az bir
gayret ve oldukça yüzeysel bir duygusallýk sonucu estetik muhtevasýný
ikram ettiði halde diðer bazýlarý için böyle bir ikrama nail olmak
oldukça zor ve meþakkatlidir. Eserdeki haberin paylaþýmý
noktasýnda ve birlikte yaþama sürecinde nihayete varýldýðý zannedilen
ve bu haberin tümü ile temellük edildiði zehabýnýn uyandýðý
bir safhada eser üzerinde ýþýldayan yeni ve meçhul bir ufkun varlýðý
fark edilebilir. Yetenek ve özellikler itibarý ile bu esrarlý ufku
algýlayabilen birey için ise bu safhada þimdiye kadar geldiði yoldan
çok daha zahmetli bir yola revan olmaktan baþka çare kalmaz.
Bireyin san’at eseri üzerinde yaptýðý bu duygusal paylaþým
ve beraber yaþama yolculuðu gerçekte eserin sahibinin yani
79