R. - ?SMEK - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi

More documents

Recommendations

Info

146 Devekuþu Yumurtasýndan Sanat Çýkýyor Bugüne kadar protein deposu olarak bildiðimiz devekuþu yumurtalarý, yýllardýr üzerinde yaptýðý çalýþmalarla Ertuðrul Altun’un elinde panoromik bir tabloya dönüþüyor. Altun’u, bu konuda bilgi almak için bir odasýný atölye olarak kullandýðý evinde ziyaret ediyoruz. Altun’un hayatý olduðu kadar sanatýný da paylaþtýðý eþi Nuray Haným ile sýcak bir birlikte sohbete koyuluyoruz. Kahvelerimizi yudumlarken bir yandan da evin her köþesinde dizili yumurtayla yapýldýðýna inanamadýðýmýz eserlerden gözümüzü alamýyoruz. Merakýmýz üzerine Nuray Haným, kullandýklarý ana malzeme olan devekuþu yumurtasýný tanýmamýz için elimize veriyor. 1 veya 1,5 kilo aðýrlýðýnda devasa bir tavuk yumurtasýyla karþýlaþtýðýmýzý düþünsek de zamanla bu fikre alýþýyoruz. Ebubekir ÇATALKAYA Seramikten yapýlmýþ oval bir lambayý andýran devekuþu yumurtalarýna figürler iþleyen Ertuðrul Usta, hayranlýk uyandýran sanat eserlerine imza atýyor. Sanatçý, “Beyzî âlem” ismini verdiði bu sanatla, hat yazýlarý, tuðralar gibi öz kültürümüze ait zenginlikleri dünyanýn dört bir yanýna taþýyor. Devekuþu yumurtalarýný desenlemeye nasýl baþladýklarýný merak ediyor ve soruyoruz. Ertuðrul Bey, ülkemizde devekuþu üretim çiftliklerinin ve ticaretinin arttýðý dönemde bu iþe ilk atýlanlardan biri olduðunu ifade ediyor. Yumurtalarý desenleme uðraþýsýnýn, çiftlikte, kuluçkada yavru çýkmayan, halk dilinde cýlk çýkan yumurtalarýn deðerlendirme dýþý kalmasýyla baþladýðýný söylüyor. Devekuþunun ana yurdu Afrika’da üretilen boyama yumurtalarý gördüðünde bir hobi olarak yumurtalarý boyamaya baþlýyor. Zaman içinde yumurtanýn nasýl boþaltýlacaðý, içinin hangi iþlemlerle temizleneceði gibi bilgileri ediniyor. Bir süre sonra, salt boyama tekniðinden daha fazlasýný yapmayý gereklilik olarak görüyor. Kabuðu sert olan yumurta yüzeyine delici bir aletle çentik atmayý denediðinde çatlamasýyla yumurtanýn sert olduðu kadar hassas bir yapýsý olduðunu da anlýyor. Bunun üzerine, kaygan ve sert yapýsýyla diþ’e benzeyen yumurta yüzeyinde, diþ hekimlerinin kullandýðý aletlerle çalýþmaya baþlýyor ve baþarýya ulaþýyor. Nuray Haným dikkati bir yöne çekmek istiyor ve “Bu baþarý zaman aldý çünkü bir diþ hekiminden daha titiz çalýþmasý gerekiyordu. Bunu, detaylarla dolu desenleri iþlerken son rötuþta çatlayan yumurtalarla anladýk.” diyor.
Bir süre sonra Ertuðrul Bey, yumurta üretim ve ticareti iþini býrakýyor. Böylece sanatýna daha çok zaman ayýrabilir hale geliyor. Çalýþmalarýna “Beyzî âlem” ismini veren Altun’a bunun anlamýný soruyoruz. Osmanlýca’da “beyzi” kelimesinin oval, yumurta þeklinde manasýna geldiðini söylüyor. “Beyzî âlem” derken dikkati, Dünya þeklinin yumurtaya benzerliðine çekmek istediðini belirtiyor. Oluþturduklarý obje türleri olarak masa üstü süsü, abajur, aplik, ayaklý lamba gibi aydýnlatma ürünlerini sýralýyor. “Desen Seçimimizi, Kültürümüz Ekseninde Yapýyoruz…” Sanatla uzun zamandýr iç içe olan ailede, Nuray Haným’ýn profesyonel anlamda ebru çalýþmalarý olduðunu görüyoruz. Ertuðrul Bey ve on yaþýndaki oðullarýysa hat sanatýný öðrenmek için uzun zamandýr bir hat ustasýndan ders alýyorlarmýþ. Sanata yatkýnlýklarýný, devekuþu yumurtasý desenlemeden çok önce fark eden çift, sanatta emeðin ve sabrýn öneminin altýný dikkatle çiziyorlar. Devekuþu yumurtalarý üzerine yaptýklarý çalýþmalarýn ince bir iþçilikle meydana geldiðini, her el sanatýnda olduðu gibi bunda da emeðin karþýlýk bulamamasý üzüyor onlarý. Türk Ýslam sanatlarý aþýðý Altun çifti, eserlerinde Osmanlý sanatýna dair desenlere yer vermeyi tercih ediyorlar. Hüsnü hat ile yazýlmýþ sureler, Allah lafýzlarý, tuðralar, “Kaplumbaða terbiyecisi”, “Arzuhalci” gibi oryantal tablolar, Osmanlý armalarý en sýk iþledikleri desenler. En fazla ilgiyi görenlerin de yine bu tip Osmanlý figürlerini taþýyan yumurtalar olduðunu belirtiyorlar. Bu desenlerin içinde birde kýt’alarýn kazýnarak ortaya çýkarýldýðý Piri Reis’in ünlü haritasý da mevcut. Nuray Haným, kültürümüze ait desenlerin, turistlerin satýn aldýðý ürünlerle dünyanýn dört bir yanýna ulaþtýðýný gururla ifade ediyor. Þu ana kadar Ýngiltere, Malezya, Dubai, Fransa gibi birçok ülkeden gelen talepler doðrultusunda da yurt dýþýna gönderdikleri eserleri var. Osmanlý figürlerinin yaný sýra Ayasofya Camii’nde bulunan tarihi ikonalarý da kullanýyorlar. Eserlerinde Picasso gibi ünlü ressamlarýn resimlerine de yer vermiþler ama pek ilgi görmemiþ. Ertuðrul Bey’den devekuþu yumurtalarýnýn bizim kültürümüze nasýl girdiði hakkýnda bilgi almak istiyoruz. Devekuþu yumurtasýnýn Osmanlý döneminde fark edilen, örümceklerin yuva yapmasýný engelleyen bir özelliðinden bahsediyor ve “Halen Dolmabahçe Sarayý, Selimiye Camii, Süleymaniye camii gibi yapýlar, devekuþu yumurtalarýyla örümcek yuvalarýndan korunuyor.” diyor. Bugüne kadar bu sebeple kendisine gelen birçok talep de olmuþ. “Estetik Detaylarda Gizlidir…” Eserlerin nasýl ortaya çýkarýldýðýna geliyor sýra. Ürünleri beraber oluþturan çift, yapým aþamalarýný da beraber anlatýyorlar. Önce içiyle gelen devekuþu yumurtasý, altýna bir delik açýlarak boþaltýlýyor, iç zarýný temizlemek için bir gün kadar kimyasal bir karýþýmýn içinde bekletiliyor. Böylece ana malzeme olan yumurta hazýr hale geliyor. Uygulanacak desene göre yumurta seçimi yapýlýyor. “Esmaül Hüsna” gibi uzun bir hat yazýsý uygulanacaksa yumurtanýn büyüðü seçiliyor. Uygulanacak desen aydýnger kaðýdýna çiziliyor. Yumurta üzerinde noktasal ölçümler tespit edildikten sonra desen yüzeye kopya ediliyor. Yumurtanýn þeklini göz önüne alýnca zor bir aþama olduðunu daha iyi anlýyoruz. Desenleme iþlemiyse uygulanacak desene göre deðiþiyor. Hat uygulamasý yapýlacaksa, yumurtaya çizilen yazý taslaðý, yine diþçilerin kullandýðý bir aletle kazýnýyor. Nuray Haným burada kazýma iþleminin zorluðunu “yüzey buz pisti kadar kaygan” sözleriyle ifade ediyor. Kazýma önemli çünkü kazýnan zemin boyayý emiyor ve ortaya çok net çizgiler çýkýyor. Kazýma aþamasý da bitince uygun kalemle yazmak ve son olarak cilayý atmak kalýyor. Boyama türü desenler de ise su bazlý seramik boyasý ve desene uygun incelikte fýrçalar gerekiyor. Yaðlý boya tekniðinde olduðu gibi boyanýyor fakat yine çizgileri keskinleþtirmek için kazýma aþamasý, burada da söz konusu. Ertuðrul bey, bir eserinde pencere kafesinin her kutusunu kazýyor ki içindeki lamba yandýðýnda pencereden giren günýþýðý efektini verebilsin. Tüm bu zahmetli iþlemlerin sonunda ortaya çýkan eser, sanatçý çiftin bütün yorgunluðunu alýyormuþ. Ertuðrul Altun, “estetik ve kalite detaylarda gizlidir” derken emeklerinin boþa olmadýðýnýn altýný bir kez daha çiziyor… 147
Page 8 and 9:
6 Anadolu’nun Gizemi Evlere Taþ
Page 10 and 11:
8 KALEYDESKOP 16. Yüzyýl baþýnd
Page 12 and 13:
10 KUTSAL Ustalýkla Üretilen El Y
Page 14 and 15:
12 Fýrçanýn Uçuþan Yapraklarý
Page 16 and 17:
14 Halkâr tekniðinde yapraklar s
Page 19 and 20:
Sap Çýkmalarý, Budaklar, Sap Fis
Page 23 and 24:
Makine nakýþý branþýnýn tekni
Page 25 and 26:
Makine nakýþýnda gravür sanatý
Page 27 and 28:
Sanatçýlýk üstün meziyetler is
Page 29 and 30:
En çok koleksiyonerlerin tesbihler
Page 31 and 32:
Feyzullah Usta tesbihi “gönül y
Page 33 and 34:
“Safranbolu’da Zaman”… Safr
Page 36 and 37:
34 güzelliklerin yer aldýðý Une
Page 38 and 39:
36 Yazý ve Tezhip Þaheseri Dervi
Page 42 and 43:
40 ve özel koleksiyonlarý süsley
Page 44 and 45:
42 Altmýþtan fazla Kur’ân-ý K
Page 46 and 47:
44 Seramiðin Evrensel Ustasý Sýt
Page 48:
46 Onun yaptýklarý da “Sýtký
Page 51 and 52:
Çeþmenin 1930’lardaki durumu 49
Page 53:
Menba'-ý âb-ý zülâl-i merhamet
Page 56 and 57:
54 Osmanlý Saray Ata sanatý olara
Page 58 and 59:
56 Fotoðraf 7, 8, 9: Hereke Ýpek
Page 60 and 61:
58 Konya’da Naht Sanatý ve Köse
Page 62 and 63:
60 ðer tarafta parlatmak amacýyla
Page 64 and 65:
62 PEMBE GÜLLER Kullanýlan Teknik
Page 66 and 67:
64 TAVUS KUÞU Kullanýlan teknikle
Page 68 and 69:
66 Rahle Sanatýnýn Büyük Ustas
Page 70 and 71:
68 Ömer Bilge, oymaya elveriþli s
Page 72 and 73:
70 Doða’nýn Sanata Yansýmasý;
Page 74 and 75:
72 bekliyorum. Presledikten ve bitk
Page 76 and 77:
74 Mantýðýn Küçük Kýzkardeþ
Page 78 and 79:
76 üflenen, duygusal-ruhsal akis,
Page 80 and 81:
78 Toplum, San’at ve Estetik Gene
Page 82 and 83:
80 san’atkarýn ruh dünyasýna d
Page 84 and 85:
82 Ýllustrasyon: Mehmet MÝyasoðl
Page 86 and 87:
84 El Sanatlarý ve Estetik Üzerin
Page 88 and 89:
86 El sanatlarýný canlandýrmak i
Page 90 and 91:
88 þiirler yazacaðým ama kendi
Page 92 and 93:
90 Sanatýn Ruhu Toplumlarýn hayat
Page 94 and 95:
92 savunma mekanizmasý geliþtirer
Page 96 and 97:
94 Sanatta yeni açýlýmlar arayan
Page 98 and 99: 96 Geometrik alan bölmeleri üzeri
Page 100 and 101: 98 Sazyolu kompozisyon (Ýlhan Özk
Page 102 and 103: 100 Gönülden Kumaþa Dökülen Da
Page 104 and 105: 102 desenin adýdýr. Burada sanatk
Page 106 and 107: 104 Ayrýca mideye alýnan bakýr
Page 108 and 109: 106 Geleceðin Antikalarý Kabara S
Page 110 and 111: 108 Hasankeyf’in Direnmeye Çalý
Page 112 and 113: 110
Page 114 and 115: 112 “Yaklaþýk 70 yýl öncesine
Page 116 and 117: 114 Beyþehir Eþrefoðlu Külliyes
Page 118 and 119: 116 almaktadýr. Dýþtan yapýya b
Page 120 and 121: 118 Çocuk Geliþiminde Sanat Eðit
Page 122 and 123: 120 lik olumlu benlik algýsý geli
Page 124 and 125: 122 Bitlis’in Yöresel Ayakkabýs
Page 126 and 127: 124 Urfa Culhalarý Yerleþim merke
Page 128 and 129: 126 (levent) baðlanmasýdýr. Bu i
Page 130 and 131: 128 Geleneksel Türk Ahþap Yontu S
Page 132 and 133: 130 “El”imizdeki Sanat; Osmanl
Page 134 and 135: 132 Ýznik’ten Dünyaya Uzanan Ze
Page 136 and 137: 134 Yazmacýlýk Sanatý ve Konya
Page 138 and 139: 136 boyalar yýllardan beri her tü
Page 140 and 141: 138 Bugüne kadar benzerine rastlan
Page 142 and 143: 140 18. yüzyýl sepere restorasyon
Page 144 and 145: 142 Rabia Özsoy: “Aþk Olmadan A
Page 146 and 147: 144 Buldan’da Semerciliðin Son D
Page 150 and 151: 148 Orta Asya’dan Günümüze Bü
Page 152 and 153: 150 Tuvali Un Eleði, Boyalarý Ýp
Page 154 and 155: 152 Fatma Fisunoðlu: “Benim Tak
Page 156 and 157: 154 Keçe Külahýn Semazenlerin se
Page 158 and 159: 156 Masallardan Süzülen Billur K
Page 160 and 161: 158 Sanatçý Bir Aile Portresi: Ce
Page 162: 160
show all

R. - ?SMEK - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?