R. - ?SMEK - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi

More documents

Recommendations

Info

138 Bugüne kadar benzerine rastlanmayan çini bordürün bir harfinin ahþap üzerine uygulanmasý. sürede, camiin tavan ve duvarlarýna bakýldýðýnda düz beyaz renkte boyanmýþ olduðu görülür. En dikkat çekici kýsmý ise kadýnlar mahfili seperelerinde yer alan ahþap üstü kalem iþi süslemeleridir. Caminin son bir buçuk yýlda geçirdiði restorasyon çalýþmalarýna geçmeden kalem iþi nedir, Ahþap üstü kalem iþi nedir, Sýva üstü kalem iþi nedir, kýsaca deðinmek istiyorum. Kalem iþi Nedir? Geleneksel Türk Sanatlarýnýn en önemli kollarýndan biri olan kalem iþi sanatý Türk Sanat tarihiyle yaþýttýr. Orta Asya’da Türklerin anayurdunda ortaya çýkarýlan Kara Hoca ve Bezeklik’teki eserlerde 8. ve 9. yüzyýllarda bugünkü anlamýnda ve desen özelliklerinde süsleme tarzý karþýmýza çýkar. Sýva üstündeki pek çok desenin ve resimlerin orijinalleri þu anda Berlin Ýslam Sanatlarý Müzesi’nde sergilenmektedir. Ejderhanýn kanatlarýndaki rumi motifi sýrtlarýnda bulunan çizgide bulut motifi vücud dokusunda yer alan “münhani” adýný verdiðimiz motifler bugünde ayný þekil ve ölçülerde kullanýlmaktadýr. Tezhip, minyatür, çini gibi sanat kollarýmýzýn ana yurdu Orta Asya’dan, göçlerle, kat ettiði yollardaki sanatlar ve sanatçýlarla harmanlanýp Anadolu’ya gelen, önemli sanat kollarýmýzdan kalem iþi sanatýnýn kelime anlamýný açacak olursak; dini, sivil veya askeri mimari yapýlarýn iç veya dýþ mekan yüzeylerine (tavan, kubbe, duvar vb.) uygulanan kurallý süsleme tarzýna denilmektedir. Yapan sanatçýsýna da “nakkaþ” adý verilir. Orta Asya’dan beri süre gelen klasik motif tarzý, kalem iþi sanatýnda, Ýslam’ýn etkisi ve Anadolu topraklarýndaki geliþimiyle en üst seviyeye çýkmýþtýr. 13. yüzyýl Selçuklu sanatý içinde ahþap direkli camiler ve onlarýn tavanlarýnda yer alan kalem iþi süslemeleri Anadolu’nun çeþitli yerlerinde görülebilir. Beylikler dönemi ile de devam eden süreçte Beyþehir Eþrefoðlu Camii, Afyon Ulu Camii, günümüze kadar süre gelen muhteþem uygulamalardýr. 16. yüzyýllarda taþ iþine verilen önem, çini sanatýndaki geliþmeler, en önemlisi cami veya diðer mimari mekanlarýn iç aydýnlatmasýnýn, ýsýnmasýnýn yað kandilleri ya da mangallarla yapýlýyor olmasý ve ýsýnan havanýn yukarýya çýkmasý nedeniyle oluþan islerin tavanlara, duvarlarýn üst kýsýmlarýna yapýþmasý ile bu yüzeyleri kirletmesi bu sanatýn ikinci planda kalmasýna sebebiyet vermiþtir. 15. yüzyýlda geleneksel sanatlarýmýzýn her alanýnda görülen geliþme kalem iþi sanatýnda da kendini göstermiþ ve Osmanlý sanatýndaki ilk kalem iþi örneði olarak kabul edilen Ýznik Kýrgýzlar Türbesi, Bursa Muradiye Türbeleri ve Edirne’de bir kýsým eserlerde iri rumi motiflerden yapýlan kompozisyonlarýn hatai ve türü motiflerlerle desteklendiði çalýþmalar ortaya çýkmýþtýr. 16. yüzyýl ise bu sanatýn zirveye çýktýðý bir yüzyýl olarak anýlýr. En önemli sebeplerinden biri de Mimar Sinan’ýn camilerde yaptýðý is odalarý olmuþtur. Yakýlan yað kandillerinden çýkan isler bu odalarda toplandýðý için iþlenmiþ kalem iþi desenleri kirlenmemiþ ve günümüze kadar da gelebilmiþtir. Edirne Selimiye, Üsküdar Atik Valide, Kadýrga Sokullu, Rüstem Paþa, Tekkeci Ýbrahim Aða, Topkapý Þehit Ahmet Paþa, Sultan Ahmet Camileri, Topkapý Sarayý, Baðdat Revan Köþkleri ilk akla gelen klasik dönem diye adlandýrdýðýmýz kalem iþi örneklerini içinde ba-
Caminin restorasyon sonrasý ve önceki görünümü rýndýrmaktadýr. Belirli kurallar içinde uygulanan ve belirli renklerle kullanýlan klasik dönem kalem iþi süslemelerinde rumi, hatai, penç gonca, bulut gibi motifler, sade bir uyum içinde ama bir o kadarda ihtiþamlý bir görüntü oluþturularak kullanýlmýþtýr. Pek çok kiþi tarafýndan bozulma döneminin baþlangýcý olarak kabul edilen 17. yüzyýl kalem iþi ve Türk Geleneksel Sanatlarý’nda, Osmanlý Ýmparatorluðu’nun batýya açýlmasýnýn etkisi çok büyük olmuþtur. Gelenek ve göreneklerimiz içinde önemli bir yer tutan, büyüklerimize olan saygý, hürmet geleneði de bu sanat akýmlarýnýn hýzla yayýlmasýnda etkili olmuþtur. “Ne akalasý var caným” der gibi bakan yüz ifadelerinizi görür gibiyim! Batýlýlaþma dönemiyle sanatýmýza nüfus eden barok, rokoko, ampir gibi üsluplar, geçirdikleri Türk sanatý ile kaynaþma evrelerinden sonra, Türk Rokokosu gibi isimler bile almýþtý. Ya da günümüz sanat tarihçilerinin yakýþtýrmasýyla “eklektik” adý altýnda yorumlandý. Ýþte Osmanlý’nýn hala zengin olduðu bu devirlerde bir moda olarak yayýlan bu eklektik akým, önemli cami, türbe ve mimari mekanlarýmýzda da sýkça kullanýldý. Ýþte büyüklerimize olan saygý sebebiyle yayýlmasý da bu döneme rastlar. Örneðin bugün Bursa’daki türbe ve camilerin 16. yüzyýlda yapýlanlarýný bile gezin, bu tür elektrik akýmda yapýlmýþ uygulamalar görürsünüz. Bir moda olarak yayýlan bu akýmda üzerinden 100-150 sene geçmiþ, bir büyüðümüzün yaptýrdýðý cami ya da yapýlmýþ olan türbesindeki süslemele- rin eskimiþ olmasý ve artýk o desenlere, süslemelere itibar edilmez bir dönemde olunmasý moda olan bu çalýþmalarýn, eskilerin üstüne sýva, boya çekilip, yerlerine yenilerinin yapýlmasýna neden olmuþtur. Ýþte siz bir padiþahsýnýz ve dedenizin türbesini ya da camiini onartmak, bakýmýný ona olan saygýnýzdan yaptýrmak istiyorsunuz, o an moda olan tarzý uygulatýyorsunuz ve bu sayede Anadolu’nun veya imparatorluðun en ücra köþesine kadar bu tarz uygulamalar böylece yayýlýyordu. 18. yüzyýlda da zirveye çýkan elektirik uygulamalarda barok, rokoko, Türk rokokosu, ampir gibi tarzlarýn karýþýmlarý, kalem iþi desenlerinde yer aldý. Kelime anlamý Tavan süslemelerinin eski ve restorasyon sonrasý görünümü 139
Page 8 and 9:
6 Anadolu’nun Gizemi Evlere Taþ
Page 10 and 11:
8 KALEYDESKOP 16. Yüzyýl baþýnd
Page 12 and 13:
10 KUTSAL Ustalýkla Üretilen El Y
Page 14 and 15:
12 Fýrçanýn Uçuþan Yapraklarý
Page 16 and 17:
14 Halkâr tekniðinde yapraklar s
Page 19 and 20:
Sap Çýkmalarý, Budaklar, Sap Fis
Page 23 and 24:
Makine nakýþý branþýnýn tekni
Page 25 and 26:
Makine nakýþýnda gravür sanatý
Page 27 and 28:
Sanatçýlýk üstün meziyetler is
Page 29 and 30:
En çok koleksiyonerlerin tesbihler
Page 31 and 32:
Feyzullah Usta tesbihi “gönül y
Page 33 and 34:
“Safranbolu’da Zaman”… Safr
Page 36 and 37:
34 güzelliklerin yer aldýðý Une
Page 38 and 39:
36 Yazý ve Tezhip Þaheseri Dervi
Page 42 and 43:
40 ve özel koleksiyonlarý süsley
Page 44 and 45:
42 Altmýþtan fazla Kur’ân-ý K
Page 46 and 47:
44 Seramiðin Evrensel Ustasý Sýt
Page 48:
46 Onun yaptýklarý da “Sýtký
Page 51 and 52:
Çeþmenin 1930’lardaki durumu 49
Page 53:
Menba'-ý âb-ý zülâl-i merhamet
Page 56 and 57:
54 Osmanlý Saray Ata sanatý olara
Page 58 and 59:
56 Fotoðraf 7, 8, 9: Hereke Ýpek
Page 60 and 61:
58 Konya’da Naht Sanatý ve Köse
Page 62 and 63:
60 ðer tarafta parlatmak amacýyla
Page 64 and 65:
62 PEMBE GÜLLER Kullanýlan Teknik
Page 66 and 67:
64 TAVUS KUÞU Kullanýlan teknikle
Page 68 and 69:
66 Rahle Sanatýnýn Büyük Ustas
Page 70 and 71:
68 Ömer Bilge, oymaya elveriþli s
Page 72 and 73:
70 Doða’nýn Sanata Yansýmasý;
Page 74 and 75:
72 bekliyorum. Presledikten ve bitk
Page 76 and 77:
74 Mantýðýn Küçük Kýzkardeþ
Page 78 and 79:
76 üflenen, duygusal-ruhsal akis,
Page 80 and 81:
78 Toplum, San’at ve Estetik Gene
Page 82 and 83:
80 san’atkarýn ruh dünyasýna d
Page 84 and 85:
82 Ýllustrasyon: Mehmet MÝyasoðl
Page 86 and 87:
84 El Sanatlarý ve Estetik Üzerin
Page 88 and 89:
86 El sanatlarýný canlandýrmak i
Page 90 and 91: 88 þiirler yazacaðým ama kendi
Page 92 and 93: 90 Sanatýn Ruhu Toplumlarýn hayat
Page 94 and 95: 92 savunma mekanizmasý geliþtirer
Page 96 and 97: 94 Sanatta yeni açýlýmlar arayan
Page 98 and 99: 96 Geometrik alan bölmeleri üzeri
Page 100 and 101: 98 Sazyolu kompozisyon (Ýlhan Özk
Page 102 and 103: 100 Gönülden Kumaþa Dökülen Da
Page 104 and 105: 102 desenin adýdýr. Burada sanatk
Page 106 and 107: 104 Ayrýca mideye alýnan bakýr
Page 108 and 109: 106 Geleceðin Antikalarý Kabara S
Page 110 and 111: 108 Hasankeyf’in Direnmeye Çalý
Page 112 and 113: 110
Page 114 and 115: 112 “Yaklaþýk 70 yýl öncesine
Page 116 and 117: 114 Beyþehir Eþrefoðlu Külliyes
Page 118 and 119: 116 almaktadýr. Dýþtan yapýya b
Page 120 and 121: 118 Çocuk Geliþiminde Sanat Eðit
Page 122 and 123: 120 lik olumlu benlik algýsý geli
Page 124 and 125: 122 Bitlis’in Yöresel Ayakkabýs
Page 126 and 127: 124 Urfa Culhalarý Yerleþim merke
Page 128 and 129: 126 (levent) baðlanmasýdýr. Bu i
Page 130 and 131: 128 Geleneksel Türk Ahþap Yontu S
Page 132 and 133: 130 “El”imizdeki Sanat; Osmanl
Page 134 and 135: 132 Ýznik’ten Dünyaya Uzanan Ze
Page 136 and 137: 134 Yazmacýlýk Sanatý ve Konya
Page 138 and 139: 136 boyalar yýllardan beri her tü
Page 142 and 143: 140 18. yüzyýl sepere restorasyon
Page 144 and 145: 142 Rabia Özsoy: “Aþk Olmadan A
Page 146 and 147: 144 Buldan’da Semerciliðin Son D
Page 148 and 149: 146 Devekuþu Yumurtasýndan Sanat
Page 150 and 151: 148 Orta Asya’dan Günümüze Bü
Page 152 and 153: 150 Tuvali Un Eleði, Boyalarý Ýp
Page 154 and 155: 152 Fatma Fisunoðlu: “Benim Tak
Page 156 and 157: 154 Keçe Külahýn Semazenlerin se
Page 158 and 159: 156 Masallardan Süzülen Billur K
Page 160 and 161: 158 Sanatçý Bir Aile Portresi: Ce
Page 162: 160
show all

R. - ?SMEK - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?