R. - ?SMEK - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi
R. - ?SMEK - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi
R. - ?SMEK - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Piyalepaþa Camii restorasyonu bir yýl boyunca devam etti.<br />
lerinde yer alan bu çalýþmalarý yapýldýðý yüzyýlýn özelliklerini taþýmakla<br />
beraber yarý stilize motif özelikleriyle de ayrý bir önem taþýmaktadýr.<br />
Seperenin kafes sistemi dýþýnda kalan her yerinin bezendiði<br />
bu kalem iþi örneðinin benzerleri az da görülse Ýstanbul’un çeþitli<br />
yerlerinde karþýmýza çýkar. Anadolu Hisarý’ndaki Amcazade Yalýsý<br />
ve Esat Paþa Yalýsý, Topkapý Sarayý Yemiþ Odasý, Valide Sultan<br />
Dua Odasý, III. Ahmet Kütüphanesi süslemeleriyle benzerlik gösterir.<br />
Yarý stilize çiçek motiflerinin kullanýldýðý bu süslemelerde lale,<br />
gül, karanfil, nergis, menekþe, gelincik, yavru aðzý, siklamen ve bu<br />
çiçeklere ait yapraklarý bordürler içinde yoðun olarak kullanýlmýþtýr.<br />
Topkapý Sarayý Kütüphanesi H. 2365 Takvim-i lale kitabýnda iyi bir<br />
Ýstanbul lalesinin tarif edildiði varaklarýndaki lale tarifine uyan Ýstanbul<br />
laleleri de desenler içinde yer almaktadýr.<br />
Vazo içinde yer alan çiçek kompozisyonlarý da bire bir Topkapý Sarayý<br />
Yemiþ Odasý desenleriyle bütünlük gösterir. Ýþte bu deðerde<br />
desenler arasýnda altýn varak yapýþtýrýlmýþ zeminler üzerinde çalýþýlmýþ<br />
kýrmýzý renk ve siyah konturlü stilize çiçekler yer alýr. Bir enteresan<br />
nokta da altýn varaklý bu kemer kýsýmlarýnýn simetrilerinde<br />
sadece zýrnýk sarýsý üzerine yapýlmýþ rumi motifini andýran desenlerin<br />
iþlendiði kompozisyonlarýn olmasýdýr. Bilindiði üzere sülyen<br />
çekilen ahþap üstüne altýn varak yapýþtýrýlacaksa ya kilermeni<br />
ya da zýrnýk sarýsý sürmek gelenektendi. Bu sistemde hat yazýlarýnda<br />
da zýrnýklý yazýlar kaðýt üzerinde mevcuttur. Bu ahþap seperelere<br />
1978 yýlýndaki restorasyon sýrasýnda aðýr bir vernik sürüldüðünü<br />
gözlemledik ve temizlenmesi için kimyasal bir metod uygulayarak<br />
renklerini gerçek kimliðine kavuþturduk. Ve daha uzun<br />
bir süre yaþayacak hale getirdik. Dünya restorasyon kriterlerinde<br />
ilaçlama ve koruma formüllerinin kullanýldýðý bu kýsma bir mücevher<br />
edasýyla muamele yapýlmasýný saðladýk. Cami içinde bulunan<br />
ahþap direkler restorasyona baþladýðýmýzda yeþil bir renk ile boyalýydý.<br />
Araþtýrma amaçlý yaptýðýmýz kimyasal raspa sonucunda<br />
boya altýnda sülyen renk zemin üzerinde yapýldýðý devir için ve<br />
hatta günümüz modern sanatýnda bile kullanýlacak rahatlýkta iþlenmiþ<br />
mermer taklidini andýran süslemelere rastladýk. Bu enteresan<br />
desenleri tamamlamaya baþladýðýmýz noktada, araþtýrmalarýmýzda<br />
devam ediyordu. Karþýmýza en enteresan uygulama çýktý.<br />
Bugün biz yeni bir cami uygulamasýnda böyle birþey yapsak her-<br />
halde otoriteler bizi tefe koyar ve olmadýk eleþtirileri alýrýz herhalde.<br />
Ama iþte eski zamanlarda bu iþi yapanlarýn konularýna nasýl<br />
vakýf olduklarýný gösteren, yaratýcý, cesaretli ve de esprili uygulamalarýný<br />
tüm açýklýðýyla göz önüne sunuyor bu çalýþma. Aslýnda<br />
restorasyonda; kalem iþi sanatýnda raspa yapmak macera filmi gibidir.<br />
Karþýnýza ne çýkacaðýný neyle karþýlacaðýnýzý bilmeden araþtýrmaya<br />
baþlarsýnýz ve bu her araþtýrmada standardý olmayan heyecan<br />
verici bir süreçtir. Bulduðumuz “elif” harfi de bizim gibi bu<br />
iþe gönül vermiþler için bulunmaz bir deðerdir. Hem uygulama ilginçti<br />
hem de fikir.<br />
Camiye girdiðinizde sað üst köþesinden baþlayan bordür yazý cami<br />
içinde dönmekte idi. Ama bu dönüþ caminin arka duvarlarýnda<br />
gelindiðinde kesiliyor, karþý cephesinde tekrar baþlýyordu. “Elif”<br />
harfiyle biten bu çini bordür, diðer tarafta kaldýðý yerden devam<br />
ediyordu. Ýþte ilginç nokta burada çýktý. Çinide son harf olarak “elif”<br />
harfiyle biten yazýnýn devam edip baþlanan kýsmýnda araþtýrmalarýmýz<br />
sonucu yeþil boya temizlendiðinde altýndan sülyen renk çýkan<br />
mermer taklidini andýran desenli ahþap direðin hemen dibinden<br />
baþlýyordu. Ýþte bu noktada temizlikten önce yazý çiniden devam<br />
ediyordu. Hatta bir noktada eksik duruyordu ama ahþap direk<br />
üstünde diðer tarafta biten “elif” harfinin hatýrlatma ya da kelimeyi<br />
tamamlayan eksik harf gibi iþlendiðini gördükten sonra, çiniyi<br />
tamamlayan eksik noktanýn yarýsý çinide yarýsý ahþap direkte<br />
karþýmýza çýktý.<br />
Ýþte fikir, yaratýcýlýk, cesaretli ve akýllý uygulamacýlýk ve her uygulamaya<br />
deðer katan bir çalýþma… Rabbim hepimize böyle çalýþmalar<br />
içinde olmayý nasip etsin demekten kendimi alamýyorum.<br />
Cami’nin kalem iþi restorasyonunun sonuna gelmekteyiz ve ben<br />
bu uygulamanýn bir çalýþaný, yöneteni olarak sizlerle çok önemli bir<br />
sanat tarihi belgesini paylaþmak istedim. Ülkemizin geleceði, milli<br />
kültürüne sahip çýkan ve onu dünya ile entegre edebilen gençliðin<br />
elinde olacak. Bu baðlamda ülke ekonomisini de turizm yolu ile<br />
kalkýndýracak tarihi eserlerimizin restorasyonuna önem vermeli ve<br />
bilinçli yetiþmiþ elemanlarla gelecek yüzyýllara taþýmalýyýz…<br />
* Ý<strong>SMEK</strong> Kalem Ýþi Usta Öðreticisi.<br />
141
Change language