R. - ?SMEK - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi

92
savunma mekanizmasý geliþtirerek, “ilkel geçmiþlerinden kurtulmak”
veya böyle olmadýklarýný ispatlamak çabasýna düþmüþlerdir.
Teþbihte hata olmaz ama modernleþme düþüncesi aynen bir insanýn
kendine, bir yabancýnýn, hatta hasmýnýn gözüyle bakmasýna,
kendini onun deðerlendirmeleri ve direktifleriyle yönlendirmesine
benzemektedir. En traji-komik olaný buna kendini mecbur zannetmesidir.
Bu bakýþýn benzetmedeki kiþinin hayrýna olmayacaðý çok
açýktýr. Baþka türlü bir yaþam ve düþünce tarzý olamazmýþ gibi
kendini çözümsüzlüðe mahkûm etmek, kargadan baþka kuþ tanýmayýp
bülbülün sesinden, kartalýn heybetinden, güvercinin sâfiyetinden
vb. her farklý güzellikten kendini mahrum etmektir. Nitekim
bu modernleþme hercümerci içinde gönüllü olarak reddi mirasla
kendi elimizle kendi hazinelerimizi talan ettiðimizden þimdi
maalesef yerine yenisini koyamayacaðýmýz çok þeyler kaybettik.
Bu mantýksýz anlayýþla bizim olmayan bir tarihe sahip çýkarak
onun sorunlarýný bile benimsemeye çalýþtýk ve dünyamýzý ýþýk ýþýk
aydýnlatan medeniyet çaðlarýmýzý Batý’nýn “karanlýk çaðý” diye biz
de karanlýk kabul ettik. Halbuki Batý’nýn kendisi için “karanlýk çað”
olarak adlandýrdýðý dönemde, Ýslâm toplumlarý görkemli bir medeniyetle
altýn bir “aydýnlýk çað” yaþamýþlardýr.
Ýslâm medeniyeti eþsiz yükseliþ dönemi olan 700 - 1200 yýllarý arasýnda;
toplumlarýn bilim ve kültür hayatýna önemli katkýlar saðlarken,
hayat seviyesi, iktidar kudreti, görgü, bilgi, insan haklarý, dini
müsamaha, ilim, edebiyat, sanat, týp ve felsefede dünyaya öncü-
Tezhipli, sülüs yazýlý kompozisyon “Türk Yýldýzlarý” (Ýlhan Özkeçeci-2001)
lük etmiþtir. Ýslâm'ýn girdiði her coðrafya, her toplum mutlaka geliþmiþ,
her alanda bulunduðu durumdan çok daha ileri bir yaþam
tarzýna kavuþmuþ ve bu beldeler bir daha geri dönmemek üzere
Ýslâmlaþmýþtýr. Dolayýsýyla Ýslâm'ýn toplumlara ilk kazandýrdýðý yüksek
bir medeniyet seviyesi olmuþtur. “Coþku, heyecan ve dinamizm”
bu dönemi anlatan en doðru kelimeler olacaktýr.
Ýslâm dünyasý, etnik yapý, dil, adetler, toplumsal ve siyasi teþkilâtlar,
kültür ve teknoloji þekilleri açýsýndan sayýsýz beþeri yaþantý
farklýlýklarý gösterir. Kendi içindeki tüm bu çeþitliliðe raðmen
Ýslâm, onlarý birleþtirerek, insanlýðýn büyük manevi ailelerinden birini
oluþturur. Ýslâm dünyasýna katýlan her yeni unsur kendi birikimlerini
de bu kültüre katarak zenginliðini artýrmýþtýr. Ýslâm'ýn kabul
edildiði ülkelerde o bölgenin sanat ve sanatçýsýndan yararlanýlarak
meydana getirilen sanat eserleri farklý üslûp ve karakterlere
sahip olmuþlardýr. Ýndus nehrinden Atlantik denizine kadar uçsuz
bucaksýz coðrafyada, bölge, zaman, toplum farklýlýklarýna raðmen
görülen sanat eserlerine birliðini veren, her þeyden önce Ýslâm dininin
vaz' ettiði kaidelerdir.
Ýslâm sanatý tabiri caizse “ölü topraðý saçýlmýþ” dünyaya, canlý ve
yeni bir ruh getirmiþtir. Muhteþem mimari eserler yanýnda Ýslâm
sanatý daha önceki medeniyet ve kültür çevreleri içinde farklý biçimlerde
görülen bezeme türlerine kendine özgü bir tarz ve kimlik
kazandýrarak, hârikulâde güzellikler meydana getirmiþtir. Ýnsanlýk
tarihinin geliþtirdiði farklý duygular ve estetik çizgileri birleþtiren
bu eserlerde sanatkârlar
neredeyse insanüstü tablolar
ortaya koymuþ, mimari
mekânlarda iç ve dýþ dekorasyonda
zengin kompozisyonlarla
yeni yeni eserler vücude getirmiþlerdir.
Ýslâm sanatýna özgü
bir geliþme olarak tasarýmlarda
yazýnýn kullanýmý ile düþünceler
ve mesajlar en güzel
biçimde aktarýlmýþtýr. Birçok
alanda görülen sanat eserleri
estetik güzelliklerinin yanýnda
mutlaka bir iþleve sahiptir ve
bu geliþmiþ, zengin kompozisyonlar
felsefi olarak derin anlamlar
ifade etmektedir.
Sanatý güzel ile bütünleyen
Ýslâm sanatýnýn olgun kompozisyonlarýný
tasavvufi öðretilerle
baðlantýlandýrarak yapýlan
açýklamalarda -Batýlý araþtýrmacýlarýn
yorumuyla- genel vurgu,
Ýslâm düþüncesi içinde yer alan
dünyanýn geçiciliði konusuna
odaklanýr. Bu yorumlara göre;
“Müslümanlar için herþey bir
hayalden ibarettir ve gelip geçicidir.
Baþlangýçsýz ve sonsuz
olan tek bir Allah vardýr. Bu
dünyada insanlar bir süre bulunduktan
sonra, ebedi dünyaya
göçeceklerdir. Ýnsanlara düþen
görev maddeye itibar etmemek,
ondan arýnmaða çalýþmaktýr.
Ýslâm sanatçýlarý eserle-