R. - ?SMEK - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi

130
“El”imizdeki Sanat;
Osmanlý Misk Sabunlarý
Oteller, büyük maðazalar, ofisler gibi pek çok mekanda karþýlaþtýðýmýz
mis sabunlarý, dekorasyon amaçlý kullanýmýyla birlikte
hoþ kokusuyla da farklý bir atmosfer yaratýyor. Bu sabunlarýn
farký ise meyve þeklinde olmasý ve þekillendirilen meyvenin
kokusunu taþýmasý.
Mis sabunlarýnýn yenilik olarak hayatýmýza girdiði düþünülse de
aslýnda yüzlerce yýllýk bir geçmiþi var. Osmanlý döneminde mis
sabunu üretimi, bir sanayi kolu olan ‘sabunculuk’la baþlamýþ.
Sabunhane adý verilen imalathanelerde kullanýma yönelik birçok
sabun türünün yaný sýra mis sabunlarý da üretiliyormuþ.
Üretim aþamasýnda mis sabunlarýný diðer sabunlardan ayýran
özellik, tamamen elde þekil verilmesiymiþ. Hoþ kokulu bu sabunlar
zamanla saray eþrafý hanýmlarýnýn, kýzlarýnýn odalarýný
bezeyen özel bir süs eþyasý halini almýþ. Sabun, saflýðý, temizliði
temsil ettiðinden kýz çeyizlerine de mutlaka mis sabunu
konurmuþ. Cariyelerin, sandýklarýna sinen kokusuna hayran
kaldýklarý bu sabunlar, padiþahlarýn dýþarýdan gelen özel misafirlerine
sunduklarý hediyelerin baþýnda gelir olmuþ. Raðbet
arttýkça mis sabunlarýnýn
yapýmý da Kudüs’e
deðin
uzanmýþ.
Kezban KARAKAÞ
Osmanlý’da hayatýn her alanýna yansýyan sanat anlayýþýndan, günlük yaþamýn vazgeçilmezi
sabun da payýný alýr. O dönem, yapýmý Edirne’de gerçekleþtirilen hoþ kokulu
mis sabunlarý, sultanlara, devlet erkânýna sunulan hediyeler içindedir. Osmanlý yadigârý
bu sabunlar, þimdilerde ise Edirneli hanýmlarýn “el”iyle hem ülkemize, hem
dünyaya tanýtýlýyor.
Edirne’de Devam Eden Mis Sabunculuðu
Yüzyýllar önce Edirne’de baþlayan mis sabununun hikayesi,
günümüze gelindiðinde, Edirne halkýnýn çabalarý sonucu yine
bu þehirde devam ediyor. Valilik ve belediyenin saðladýðý mis
sabunculuðu eðitimleri sayesinde Edirneliler, kendilerine miras
kalan bu sanatý yaþatýyorlar.
Meyve þekilli, enfes kokulu bu sabunlarla ilgili bilgi alabilmek
için Edirne’de çalýþmalarýný sürdüren Sultan Mis Sabunlarý Atölyesi
sahibi Gökhan Kelleci ile görüþüyoruz. Üç yýllýk geçmiþi
olan atölyesinde çalýþanlarýyla mis sabunlarý üreten Gökhan
Bey, atölye fikrinin mimarý olarak kýz kardeþi ve ortaðý Bahar
Kelleci’yi gösteriyor. Bahar Haným, Edirne Valiliði’nin verdiði
mis sabunu eðitimleriyle bu sanat üzerine profesyonel anlamda
kendini geliþtirir. Bir süre mis sabunu eðitmeni olarak görev
yapar. Daha sonra, kardeþi Gökhan Bey’in de desteðini alarak,
kendilerine “Osmanlý misk sabunlarýný, Türkiye’ye ve dünyaya
tanýtmak” gibi büyük bir hedef belirlerler. Ýki kardeþ, zaman
içinde bu projeye birkaç Edirneli ev hanýmýný da dahil ederek
yollarýna devam ederler.
“Heykel Sanatçýsý Ýçin Çamur Neyse Bizim Ýçin de Sabun O…”
Mis sabunu ustasý Bahar Haným’dan bu konu hakkýnda bilgi
vermesini istiyoruz. Usta, “Öncelikle mis sabununun temizlik
amaçlý bir sabun olmadýðýný belirtmek
isterim.” diyor. “Bu
bir sabunsa neden sabun
olarak kullanýlmýyor?”
sorusuna, “Bir heykel
sanatçýsý için çamur
neyse sabun da bizim
için odur. Mis sabunlarý
sadece hoþ bir
görüntü oluþturmakla
kalmýyor, etrafa görüntülerine
eþlik eder
hoþlukta kokular yayýyor.
Mis sabununun olduðu
mekaný temizliðe eþdeðer,
pozitif bir enerji sarýyor.”