R. - ?SMEK - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi

Sap Çýkmalarý, Budaklar, Sap Fiskilleri
Yeni yetiþen aðaçlarda, çiçek saplarýnda genelde bahar mevsimiyle
birlikte görülen budaklar, tomurcuklar, fiskiller, stilize edilerek
tezhip sanatýmýzda da kullanýlmýþtýr. Sap çýkmalarýnýn uzun saplarý
örtmek, saplarýn kesiþme noktalarýný kapatmak, boþluk doldurmak
gibi vazifeleri vardýr. Bu stilize edilmiþ tomurcuklar üst üste,
yan yana simetrik olarak, yapraklarla ve penç tomurcuklarýyla bir
arada kullanýlarak þekil almýþlardýr. Boþluk doldurmak kadar dal
üzerinde kullanýlarak kompozisyon içinde bir denge unsuru yaratan
bu motifler kullanan kiþinin tecrübesi ile þekil alýr. Diðer tezyini
elemanlar, unsurlar gibi kullanýmý son derece dikkat isteyen bir
motiftir.
Sap Üstü Süsleme Elemanlarý; Salyangoz Týrtýl
Kompozisyon içinde dallardaki boþluklarý
dolduran, tek veya birkaçý
bir araya gelerek kullanýlabilen
spiral þeklindeki
yuvarlak süsleme unsurlarý
doðadaki
çeþitli hayvanlarabenzetilebilir.
Bu anlam-
da bu süsleme elemaný en çok salyangoza benzetilir. Dal üstünde
kullanýlmasý, dala sarýlmýþ olmasý, salyangozun kabuðu gibi stilize
þekil almasý bu kanýyý da kuvvetlendirir. Benim izlenimlerimde de
büyükten küçüðe bir dal üzerinde dizilerek kullanýldýðýnda bu tezyini
eleman “týrtýl”a da benzetilebilir. Bu yuvarlak spiral motif duruma
göre þekillenerek deðiþik þekillerde olabilir.
Taþlar (Kaya Motifi)
Bulut motifine benzeyen, küçük yýðma süsleme unsuruna kaya
motifi denir. Bu motif çiçeklerin çýkýþ noktasý olarak kullanýlýr.
Halkâr, tezhip kompozisyonlarýnda kullanýldýðý gibi, minyatür çalýþmalarýnda
da karþýmýza çýkar.
Doðada hafif bir rüzgarla uçuþan bu yapraklar,
motif kompozisyonlarý içinde yarattýklarý
akýcýlýkla Türk Süsleme Sanatý’nýn
önemli unsurlarý olmuþlardýr.
Bu uçuþan yapraklarý
sanatýmýzda hep görmek
ve gelecek
nesillerin de
görmesini
saðlamak
amacýyla…
17