R. - ?SMEK - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi

maya çalýþan platformlarda sembolik olarak kullanýlmaktadýr. Birçok
örneði ise þehir müzelerindeki vitrinlerde ve müzelerde temsili
olarak oluþturulmuþ Konya sofralarýnda yer bulmaktadýr.
Gerek günümüzde bakýr madeninin yerini farklý alternatiflerin almasý
gerekse tüm yerleþimlerde olduðu gibi Konya’da da sofra
kültürünün deðiþmesi ve geleneksellikten uzaklaþmasý ile bir zamanlar
zaruri bir ihtiyaç olan lengerler, birçok el sanatý ürünü eþya
gibi bugün kullanýmdan kalkmýþ yerini güncel malzemelerle
üretilmiþ servis tabaklarý almýþtýr. Ancak lengerlerden geriye, geleneksel
kültürümüzü ve Konya mutfaðýný tanýmlayýcý hoþ izler
kalmýþtýr.
Ýncelenen eserlerden üç adet örneði gözlem fiþleri ile detaylý tanýtacak
olursak;
Bir mutfak kullaným eþyasý olan lenger, dövme tekniði ile yapýlmýþ,
kazýma tekniði ile süslenmiþtir. Pilav tabaðý adýyla da anýlan ve pilav
servisinde kullanýlan eser, yuvarlak düz dip kaideli geniþ kenar
aðýzlýdýr. Taban kýsmý süslemesiz olan eserin aðýz kenarlarý motifler
ile bezelidir. Bu kýsýmda içleri rumilerle bezeli enginar motifleri,
nar meyvesi motifleri ve selviler, birbirini takip eder biçimde
belli bir kompozisyonda tüm çevreyi dolaþmaktadýr. Tabaðýn aðýz
kenarýnda bir madalyonun içinde sahibinin adý ve yapýldýðý yýlýn
yazýlý olduðu Arapça bir bildiri bulunmaktadýr. Eser kalaylýdýr.
Eser bakýr malzemeden yapýlmýþtýr. Yuvarlak düz dip kaideli, geniþ
kenar aðýzlýdýr. Taban kýsmý süslemesiz eserin geniþ aðýz kenarlarýnda
içleri rumilerle bezeli enginar motifleri, lale motifleri ve üç-
Örnek No : 1
Fotoðraf No : 1
Ýnceleme tarihi : 25. 05. 1999
Ýlgili Koleksiyon : Halil Küçükbakýrcý
Koleksiyonun açýk adresi : Ýstanbul Cad. No: 42 Konya
Tarihlendirme : 1149 Rumi (Osmanlý Dönemi)
Boyutlarý : Aðýz çapý 26 cm
: Kaide çapý 14 cm
: Maksimum yükseklik 2, 5 cm
Kullanýlan malzeme : Bakýr
Yapým tekniði : Dövme tekniði
Süsleme tekniði : Kazýma tekniði
Bugünkü durumu : Saðlam
genler belli bir kompozisyonda tüm çevreyi dolaþmaktadýr. Lengerin
bazý bölümlerinde özellikle taban kýsmýnda oksitlenme
mevcuttur.
Eser bakýr malzemeden yapýlmýþtýr. Yuvarlak düz dip kaideli, geniþ
kenar aðýzlýdýr. Büyük boy lenger grubunda incelenen bir eserdir.
Taban kýsmý süslemesiz eserin geniþ aðýz kenarlarýnda içleri rumilerle
bezeli enginar motifleri ve sürahi motifleri birbirini takip eder
biçimde tüm çevreyi dolaþmaktadýr. Bazý bölümlerinde oksitlenme
görülen eser kalaylý olarak muhafaza edilmektedir.
* Selçuk Ünv. Mesleki Eðitim Fak. El Sanatlarý Eðitimi Bölümü,
Araþtýrma Görevlisi.
KAYNAKÇA
ARLI, Mustafa. , “Beypazarý’nda Dövme Bakýrcýlýk”, Kültür Ve Turizm Bakanlýðý
Milli Folklor Araþtýrmasý Dergisi Yay: 54, Maddi Kültür Dizisi: 1 Ankara Üniversitesi
Basýmevi, Ankara, 1984.
ATASOY, Sümer. , “ Bizans Ve Osmanlý Devrinde Madenler”, Sanat Tarihi Yýllýðý:
11, Ýstanbul, 1982.
BELLÝ, Oktay. , KAYAOÐLU, Ý. Gündað. , Anadolu’da Türk Bakýrcýlýk Sanatýnýn Geliþimi,
Sandoz Kültür Yayýnlarý No: 14, Ýstanbul, 1993.
BÝROL, Ýnci. , DERMAN, Çiçek. , Türk Tezyini Sanatlarýnda Motifler, Ýstanbul, 1995.
KARPUZ, Emine. , Anadolu’da Türk Mutfak Mimarisi ve Madeni Kullaným Eþyalarý,
18-20. yy. , Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Basýlmamýþ Doktora Tezi,
Konya, 1996.
KAYA, Firdevs. , El Ve Köy El Sanatlarý Çerçevesinde Bakýrýn Ýþlenmesi, Bakýrcýlýk
Üzerine Bir Araþtýrma, Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayýnlarý, Ankara,
1981.
ODABAÞI, Sefa. , 20. Yüzyýl Baþlarýnda Konya’nýn Görünümü, T. C. Konya Valiliði,
Ýl Kültür Müdürlüðü Yayýnlarý, Konya, 1998.
Örnek No : 2
Fotoðraf No : 2
Ýnceleme tarihi : 25. 05. 1999
Ýlgili Koleksiyon : Nadir Gezgin
Koleksiyonun açýk adresi : Aziziye Cad. Ayanbey Sokak No: 23/c
Konya
Tarihlendirme : 150 yýllýk
Boyutlarý : Aðýz çapý: 37 cm
: Kaide çapý: 21 cm
: Maksimum yükseklik: 4 cm
Kullanýlan malzeme : Bakýr
Yapým tekniði : Dövme tekniði
Süsleme tekniði : Kazýma tekniði
Bugünkü durumu : Bazý kýsýmlarda oksitlenme mevcuttur.
105