Ekumenski zbornik 2006/07

Prva međunarodna konferencija crkava za mir i prijateljstvo u
Konstancu 1914. godine
Petrik Ondrej
„Ličnosti koje su osnovale svetski savez za međunarodnu prijateljsku saradnju
crkava u avgustu 1914. u Konstancu (Konstanz, Nemačka) su velikim delom očevi i
majke ekumenskog pokreta našeg stoleća.“
U maju 1914. berlinski teolog i sekretar Nemačkog crkvenog komiteta napisao
je pismo svom prijatelju u Drezden. Pisao je o prijateljskim odnosima između Velike
Britanije i Nemačke: “U prvoj nedelji avgusta ove godine održaće se u Konstancu
konferencija protestantskih crkava svih zemalja na kojoj će se ljudi izjasniti kakav će
stav zauzeti crkve po pitanju svetskog mira. Konferencija će se održati 03. i 04.
avgusta u hotelu “Insel” u Konstancu.”
Pre samog izbijanja Prvog svetskog rata 1914. g. tema mira i međunarodnog
prijateljstva bila je dominantna u crkvenim krugovima pre svega u SAD, Velikoj
Britaniji i Nemačkoj. Na konferenciji o miru u Hagu 1907. g. bio je osnovan 1910. g.
stalni crkveni komitet za negovanje prijateljskih odnosa među crkvama. Bila je velika
potreba da se sazove prva svetska konferencija hrišćanskih crkava koja bi se bavila i
međunarodnim mirom. O tome se dosta pisalo 1908. g. u SAD. Po pitanju mira je
sazvana letnja konferencija 1911. g. u Lejk Mohonk (Lake Mohonk), odakle su
poznate ličnosti Dž. Alana Bejker (J. Allan Baker), Dekan Vustera (Dean of
Worcester). Zaključeno je:
1. Pitanje međunarodnog mira i pomirenja je od crkvenog značaja i odgovornost
za to snosi svaka pojedinačna crkva;
2. da koordinaciju (vođstvo) za međunarodni mir preuzmu američke crkve, zato
što je u to vreme u Evropi pred Prvi svetski rat prisutna netrpeljivost i napetost
među državama i narodima.
U februaru 1914. g. na inicijativu američkog industrijalca Endru Karnegija
(Andrew Carnegie) osnovana je „Unija Crkva i mir“ (Church Peace Union) sa fondom
od dva miliona dolara za konferencije zbog međunarodnih konflikata. On je inicijator
da se sazove “Svetska konferencija predstavnika svih crkava sveta i svih nacija.”
Tako se na konferenciji Reformatske crkve januara 1914. g. u Švajcarskoj
rodila i namera da se po pitanju mira objedine sve hrišćanske crkve u Evropi.
Obzirom da je rat bio na pomolu, crkve su htele zajednički doprineti da se rat spreči.
Ovakvom idejom zajedničkog dogovora crkava pod pritiskom vremena i sa željom da
se sazove svetska konferencija crkava po pitanju mira prednjačile su crkve iz Velike
Britanije, Nemačke i SAD.
Odlučujuće pripreme za međunarodnu konferenciju crkava o miru i pomirenju
vršene su 08. i 09. maja 1914. g. u kući Dž. Alana Bejkera u Londonu uz učešće
engleskih, nemačkih i švajcarskih evangelističkih crkava. Glavni zadatak je bio
saradnja crkava sveta na uspostavljanju bratstva i mira u svetu sa ciljem slobodne
razmene mišljenja među različitim crkvama i nacijama. Tada je planirana
međunarodna konferencija katoličkih crkava radi uspostavljanja mira u mestu Litih
(Lüttich). Svetska konferencija crkava je u početku planirana da se održi u Bernu ili u
Cirihu, da bi konačno preovladalo mišljenje da se ona održi u mestu Konstanc u
Nemačkoj u drugoj polovini maja 1914. g. Poslate su pozivnice za svakog delegata
posebno iz raznih evangelističkih crkava Velike Britanije, Francuske, Nemačke, USA,
Austro-Ugarske, Belgije, Italije, Holandije, Švajcarske, Danske, Norveške i Švedske.