Ekumenski zbornik 2006/07

Erdeljska unija iz 1608. godine, a tri parohije rumunskih Grkokatolička se nalaze u
Banatu u Srbiji, Makedonska unija iz 1858. godine, od koje su današnji Apostolski
egzarhati u Makedoniji i Bugarskoj. I u Grčkoj se nalazi određeni broj Grkokatolika
ujedinjenih u posebnom egzarhatu. Također i u Belorusiji.
Raseljavanjem stvorene su grkokatoličke eparhije pa čak i mitropolije u: SAD,
Kanadi, Australiji, Brazilu, Argentini, Hajdudorogu (Mađarska) i Prešovu (Slovačka), a
apostolski egzarhati u Velikoj Britaniji, Francuskoj Nemačkoj, Pragu (Češka),
Košicama (Slovačka) i drugde.
Svih Grkokatolika u svetu ima oko 20 miliona od čega najviše Ukrajinaca -
oko 10 miliona, od čega 5 miliona u Ukrajini, a drugih pet u dijaspori (najviše u SAD i
Kanadi).
Križevačka biskupija osnovana 1777. godine, nakon Prvog svetskog rata
ujedinila je sve Grkokatolike u Kraljevini Jugoslaviji, inače pripadnike pet narodnosti i
potomaka pet unija – Brestske (Ukrajinci u Bosni i Slavoniji), Marčanske (Hrvati u
Žumberku), Užgorodske (Rusini u Bačkoj i Sremu), Makedonske (Makedonci u
Makedoniji) i Erdeljske (Rumuni u Banatu).
Za grkokatolike u Makedoniji je 2001. godine osnovan Apostolski egzarhat, a
za grkokatolike u Srbiji i Crnoj Gori Apostolski egzarhat je osnovan 2003. godine.
Sedište mu je u Novom Sadu.
Taj egzarhat ima oko 22 hiljade vernika u 19 parohija u Bačkoj, Sremu,
Banatu i Beogradu. U njemu deluju monasi Vasilijanci (Kula) i monahinje
Službenice (Ruski Krstur, Kula, Kucura, Vrbas, Novi Sad zatim u Mukačevu i
Užgorodu u Ukrajini te još četiri misije u Ukrajini, Italiji, Nemačkoj i Hrvatskoj). U
Ruskom Krsturu nalazi se i manastir Malih sestara. U Egzarhatu izlaze tri periodične
publikacije: “Dzvoni” (“Zvona”), “Visnjik Apostolskoho egzarhatu” (“Vesnik,
Apostolskog egzarhata”), a sestre Službenice izdaju bilten “Holos Mariji” (“Glas
Marije”) - na rusinskom i ukrajinskom jeziku. Zajedno sa izdavačkom kućom “Ruske
slovo” izdaje se i godišnjak “Kalendar”. U Egzarhatu se godišnje izda preko deset
raznih publikacija. Tako je 2006. izašlo 16 izdanja. Izdaju se i kompakt-diskovi i
audio-kasete. Na Radio Novi Sad i Radio “Marija” emituju se emisije verskog
sadržaja na rusinskom i ukrajinskom jeziku.
Sveštenički kandidati za potrebe Egzarhata školuju se u Subotici (gimnazija) i
na Teološkim fakultetima u Zagrebu i Rimu.
Na Teološko-katehetskom institutu “Albert Veliki” u Subotici i Novom Sadu
predaju dvojica sveštenika i jedan laik iz Egzarhata, a u većima i komisijama
Međunarodne biskupske konferencije “Sveti Ćiril i Metodije” sa sedištem u Beogradu
uključena su takođe dva sveštenika i jedan laik.
Grkokatolici, iako su uključeni u zajednicu Katoličke Crkve, potpuno su
autonomni u svojoj delatnosti i ljubomorno čuvaju svoju tradiciju, baštinu i
specifičnost, a istovremeno su otvoreni i za sve novo, dobro i korisno.
U Srbiji, kao i u drugim zemljama, Grkokatolici su otvoreni za ekumenizam,
jer konačno svojim postojanjem svedoče jedinstvo i mogućnost jedinstva Crkve, iako
se danas već traže neki novi putevi i više naglašava međuverski
(interkonfesionalni) dijalog.