Ekumenski zbornik 2006/07

Poslednjih godina eklisiološka promišljanja su bila usmerena ka razrađivanju
odnosa crkve prema misteriji Svete Trojice. 6 Ali pre nego što kažem bilo šta
pokušaću da definišem pojam crkve.
U istoriji teologije bilo je mnogobrojnih i raznovrsnih pokušaja da se dâ
definicija crkve, ali do sada nije predložena ni jedna definicija koja bi bila
sveobuhvatna i pokrila sve bitne elemente svehrišćanske crkve, a u isto vreme bila
kratka, jasna i svima shvatljiva. Smatram da u traganju za pojmom crkve, značajno
bi bilo uzeti u obzir nazive kojim su prvi hrišćani oslovljavali svoju zajednicu. Crkva
(ekklesia) i pozvani (kletoi) jeste naziv koji Novi zavet preuzima iz Starog i prenosi ga
na novonastalu hrišćansku zajednicu. Dakle izraz ekklesia proističe iz reči kaleo
(pozvati) pred koji se stavlja predlog ek (iz). Na osnovu ove etimološke definicije
mnogi teolozi zaključuju da je misao „pozvani iz nečega“ sastavni deo imenice
ekklesia.
Sam naziv Ekklesia-crkva, u profanom grčkom je bio naziv za skupštinu
građana koji bi se sastajali na javnom trgu i raspravljali o tekućim pitanjima, tipa
mesne zajednice. Septuaginta (LXX) je upotrebila reč ekklesia da bi njome
protumačila jevrejsku reč „kahal“ (qahal, odnosno, skupština). Odabir ovakvog naziva
ukazuje da prvobitni novozavetni vernici nisu na crkvu gledali kao na građevinu niti
kao organizovanu instituciju, nego su bili narod –muškarci i žene okupljeni Svetim
Duhom, međusobno povezani Hristom - dakle narod koji stoji u savezu sa Bogom.
Iznad svega oni su bili Božji narod. 7
Smatrajući najprikladnijom definicijom crkve u odnosu na misteriju trojedinog
Boga, odlučio sam se na citat iz Kiprijanovog dela ″O molitvi Gospodnjoj″ u kojem se
kaže da je crkva ″narod ujedinjen jedinstvom Oca, Sina i Duha Svetog″. Zajednica
koja ima svoj koren i temelj u zajedništvu Svete Trojice; zajednica koja treba biti
jedna po uzoru na jedinstvo Oca, Sina i Duha Svetog. Ovakva trijadološka ideja
crkve koja ima svoj koren u zajednštvu Svete Trojice je svakako najpouzdanija i
jedina ispravna svetopisamska platforma na kojoj treba graditi eklisiološko
zajedništvo.
Dakle, polazna tačka poimanja crkve sastoji se u razumevanju odnosa crkve
prema prirodi Trojedinog Boga. Tri ličnosti Svete Trojice, Otac, Sin i Duh Sveti, i
svaka ljudska ličnost za crkvu su jedine i najveće vrednosti. Bog je trojstvo. On je
zajedništvo. Savršeno jedinstvo triju osoba. Poslednja tačka ovog jedinstva, kako
smatra Valter Kasper, jeste „...jedinstvo koje u ljubavi ostavlja prostor za drugog u
ljubavi Oca, Sina i Svetog Duha. To jedinstvo jeste jedintsvo u Trojici i Trojica u
jedinstvu, koje je za nas otkriveno u Svetom Duhu. Jedinstvo crkve može jedino da
bude shvaćeno kao odraz, ikona i učestvovanje u tom trojičnom jedinstvu, jedinstvu u
različitosti.“ 8
Čovek je stvoren na sliku Božiju, znači pre svega da je stvoren za zajedništvo.
Pošto je Bog društvena stvarnost, kako smo rekli, čovek je u stanju da samo u
zajednici verujućih odražava božansku prirodu. Dakle, u kontekstu zajedništva crkva
potpunije oslikava i daje primer božanske slike. Ovo i ovakvo iskustvo jedinstva u
ljubavi predstavlja model za hrišćansko i crkveno jedinstvo. Ono je pre svega
utemeljeno u trojičnoj ljubavi između Oca, Sina i Svetog Duha, koja je prototip
6
Vidi: Miroslav Volf, After Our Likeness: The Church as the Image of Trinity, (Grand Rapids: Michigan, 1998).
7
Poslednjih godina ovo shvatanje crkve kao naroda doprinelo je široj saglasnosti u Crkvi kao celini, što se na
primer vidi u jednom važnom ekumenskom dokumentu čiji je naslov Baptism, Eucharist and Ministry (World
Council of Churches 1982: 20).
8
Kasper Valter, Ne postoje dva Hrista, (Beograd: Beogradska nadbiskupija, 2004), 51-52.