Mark Bray - IIEP - Unesco

Kölgə təhsil sisteminə qarşı müqavimət
Elə həmin il növbəti geniş təhlil Cavet (2006) tərəfindən aparıldı. Bu analiz Milli
Pedaqoji Araşdırmalar İnstitutu (MPAİ) adından aparıldı. Sənəddə 2003-cü ildə aparılmış
rəsmi sorğunun nəticələri öz əksini tapmışdı. Həmin nəticələrdən müəyyən olurdu ki,
repetitor dərsləri əsasən orta məktəb səviyyəsində istifadə olunur və daha yuxarı pillələrdə
intensivliyi artır. Orta məktəbin aşağı siniflərində şagirdlər müəyyən bir fəndən (xüsusən
riyaziyyatdan) geri qalan zaman bu yardım vasitəsinə əl atırdılar, ancaq sorğuya cəlb edilən
şagirdlərin 25%-i onsuz da yaxşı oxuduqlarını və repetitor dərslərinin daha üstün səviyyəyə
nail olmağın yolu olduğunu bildirmişlər (Cavet, 2006, s. 2). Nadir hallarda şagirdlərin fərdi
dərs almasının arxasında müəllim dururdu. Təşəbbüs daha çox valideynlərdən (23% orta
məktəbin aşağı siniflərində, 40% yuxarı siniflərində) və ya şagirdlərin özlərindən gəlirdi.
Repetitor dərslərinə pul sərf edən əksər valideynlər nisbətən imtiyazlı sosial qruplara aid
idilər və repetitor dərslərinə ya vaxtları olmadığı üçün ya da dərs proqramı ilə ayaqlaşa
bilmədikləri üçün müraciət edirdilər. Nadir hallarda fərdi dərs şagirdin məktəbdəki müəllimi
tərəfindən verilirdi. Fərdi dərs daha çox başqa bir tələbə (34%), başqa bir müəllim (31%) və
ya repetitorluq şirkəti (21%) tərəfindən verilirdi. Cavet (s. 4) Glasman ilə müsahibədən sitat
gətirir. Glasman qeyd edir ki, bəzən valideynlər uşaqlarla aralarındakı gərginliyi aradan
qaldırmaq üçün fərdi müəllim tuturlar. Uşaqların dərsləri ilə əlaqədar yaranan münaqişələrin
kənardan həll edilməsi ailə münasibətlərinin daha uyumlu olmasına imkan verir.
Növbəti sənəd 2007-ci ildə bazar analizləri ilə məşğul olan şirkət tərəfindən irəli sürüldü.
Hesabatda (Melot, 2007, s. 104) sektorun «partlama» həddinə gəlib çatdığı göstərilirdi və
qeyd edilirdi ki, “məktəb sistemində mövcud olan nöqsanlardan və çox əlverişli maliyyə
mühitindən qaynaqlanan repetitor təhsilinin 2006-cı ildə altı il ərzində 15% artdığı qeydə
alınmışdı”.
Bazarın həcminə gəlincə, Melot qeyd edirdi ki, orta məktəbin aşağı sinif şagirdlərinin
25%-i, yuxarı sinif şagirdlərinin isə, 33%-i xüsusilə riyaziyyatdan fərdi dərs alırlar, ancaq o,
regional fərqləri də vurğulayırdı. Xüsusən, Melot qeyd edirdi ki, Paris üzrə göstərici daha
yüksəkdir və o, (s. 105) Acadomia şirkəti tərəfindən aparılmış hesablamaya istinadən qeyd
edirdi ki, Parisin böyük liseylərində təhsil alan şagirdlərin 75%-i fərdi dərs alırlar. 2008-ci
ildə ölkə miqyasında bir milyondan çox şagirdin repetitor dərsi aldığı müəyyən edilmişdi
(Pech, 2008).
Bazarda repetitor təhsili verən təminatçıların iki əsas növü mövcud idi:
66
Təhsilin Planlaşdırılması üzrə Beynəlxalq İnstitut
www.iiep.unesco.org