Mark Bray - IIEP - Unesco

Kölgə təhsil sisteminə qarşı müqavimət
Ireson (2007a) həmçinin müşahidə etmişdir ki, sorğu sualları bir qayda olaraq
respondentlərin aldıqları repetitor dərslərinin həcminə və qiymətinə dair xatırladıqlarının
dəqiqliyinə əsaslanır. Mövcud vəziyyətlə əlaqədar suallara verilən cavablar keçmişdə qalan
repetitor dərslərinə aid cavablara nisbətən daha dəqiq olur. Repetitor dərslərinin qiymətinə
dair verilən sualların cavabları dəqiq olmaya bilər, çünki çox vaxt şagirdlər valideynlərinin
ödədikləri məbləğləri dəqiq bilmirlər. Bundan başqa şagirdlər müxtəlif əlavə dərslərə və
fərdi repetitor dərslərinə getdikləri zaman pullu və pulsuz repetitor dərsləri arasında aydın
fərq görmürlər.
Bütün bu məsələlərdə sualların dəqiqliklə müəyyən edilməsi və cavabların etibarlı
olması üçün dərin bilik tələb olunur. Kiçik yaşlı uşaqlar üçün sualların müəyyən edilməsində
xüsusən diqqətli olmaq lazımdır. Ireson əlavə edir (2007a, s. 5) ki:
Gündəlik metodları şagirdlərin cavablarının dəqiqliyini artıra bilər, çünki burada
məlumat yaddaşa arxalanaraq deyil, real vaxtda verilir. Ancaq gündəlik yarımçıq ola
bilər, itə bilər və bu da hesablamaların etibarlılığını azaldır. Gündəlik geniş
araşdırmalar üçün uyğun olmaya bilər, ancaq anketlərdə verilən məlumatların
dəqiqliyinin yoxlanılması üçün bir sıra vasitələri təmin edəcək.
Valideynlər alternativ məlumat mənbəyi rolunu oynayırlar. Onların xüsusi şagirdlər üçün
məktəbdə verilən əlavə dərslər barədə məlumatları olmaya bilər, ancaq onlar repetitor
təhsilinin əhatəsinə dair etibarlı informasiya mənbəyi ola bilərlər, çünki onlar öz uşaqları
üçün repetitor təhsilini təmin edirlər və bunun qiymətini də bilirlər. İngiltərə məktəblərində
valideynlərin adları və ünvanları barədə məlumat verilmədiyindən, Iresonun araşdırma
strategiyası uşaqların evlərinə anketlərin göndərilməsindən ibarət olmuşdur. Bu, o qədər də
dəqiq metod deyildi, ancaq Ireson hesab edirdi ki, 6-cı sinif şagirdlərinin valideynlərindən
38%-in, 9 və 11-ci sinif şagirdlərinin valideynlərindən 29%-in cavab verməsi qənaətbəxş
olmuşdur. Digər ölkələrdə tətbiq edilən qaydalar o qədər sərt olmaya bilər, həmçinin başqa
yanaşmalar, o cümlədən valideynlərlə birbaşa əlaqə mümkündür.
Valideynlərdən məlumatların toplanılmasının başqa bir üsulu da ailə sorğularının
keçirilməsidir. Repetitor təhsili statistik sorğuların (məs., Vyetnam Həyat standartları
sorğusu (Dang, 2007)) mövzusunu təşkil edə bilər. Ancaq bir çox hökumətlərdə nazirlər
anketlərə öz sorğularını daxil etmək üçün yarışırlar və repetitor təhsili prioritet məsələ
sayılmadığından, sadəcə olaraq ümumi suallar soruşulur.
94
Təhsilin Planlaşdırılması üzrə Beynəlxalq İnstitut
www.iiep.unesco.org