Mark Bray - IIEP - Unesco

4. Monitorinq və dəyərləndirmə
Qərarvericilər planlı və plansız dəyişikliklərin xarakterini müəyyən etmək üçün öz
ərazilərində təhsilin bütün formalarını müşahidə etməlidirlər. Bundan başqa konkret
müdaxilələrin təsirini müəyyən etmək üçün dəyərləndirmə mexanizmləri olmalıdır. Növbəti
bölmələrdə repetitor təhsili məsələsi ilə əlaqədar geniş təcrübələr təsvir olunur. Bu
fəaliyyətin bir çox səviyyələrdə: fərdi məktəb, bölgə, ölkə və beynəlxalq səviyyələrdə
mövcud olmasına dair göstəricilər zəruridir. Birinci bölmə ölkədaxili, ikinci bölmə isə
beynəlxalq dəyərləndirmələrdən bəhs edir.
Milli və yerli səviyyədə rəy bildirilməsi
Bu kitabın Diaqnoz bölməsində başlanğıcda qeyd edilir ki, repetitor təhsilinin ölçüsünə
və formasına dair dəqiq göstəricilər toplamaq çətindir. Ola bilər ki, repetitorlar, şagirdlər və
valideynlər müxtəlif səbəblərdən verdikləri, aldıqları və ya satın aldıqları fərdi dərslərin
formasına və həcminə dair açıqlama vermək istəməsinlər. Həmçinin ayrı-ayrı fəsillərdə
repetitorluğun intensivliyi və müddəti də dəyişir; göstəricilər çox olan zaman repetitor
təhsilinin təsirini müəyyən etmək çətin olur.
Bununla belə, repetitorluğun müşahidə edilməsinin və dəyərləndirilməsinin mümkün
olması bu kitabda istinad edilən çoxsaylı araşdırmalardan da aydın olur. Ireson qeyd
etmişdir ki (2007a, s. 3), təhsil müəssisələrindəki şagirdlər ən yaxşı informasiya mənbəyi
rolunu oynayırlar, çünki sinifdə onların arasında sorğu keçirmək nisbətən asandır. O, əlavə
edir ki:
Şagirdlər arasında keçirilmiş sorğularda repetitor təhsilinin xarakterinə və miqyasına,
ayrı-ayrı fənlər üzrə repetitor təhsilinin nə dərəcədə populyar olmasına, repetitor
dərslərinin intensivliyinə və dərs ili boyunca mövcud olan repetitorluq modellərinə
dair çoxlu faydalı məlumatlar əldə edilir. Bu sorğularda çox vaxt əlavə, demoqrafik
məlumatlar da əldə edilir və sorğularda repetitor xidmətlərinə nə üçün müraciət
edilməsinin səbəblərinə dair suallar və şagirdlərin məsələyə münasibəti öz əksini tapır.
Tədqiqatçılar kəmiyyət xarakterli sorğuları müsahibələrlə və digər keyfiyyət xarakterli
araşdırmalarla əvəz edə bilərlər. Sonuncu repetitor təhsilinin bir çox növlərinin
müəyyənləşdirilməsinə və qruplaşdırılmasına yardım edə bilər. Qeyri-təsadüfi nümunələrdə
faydalı məlumatlar olsa da, bu nümunələrin nəticələri ayrı-ayrı ölkələrdə repetitor təhsilinin
miqyasının və ya tendensiyaların müqayisə edilməsi üçün o qədər də dəyərli sayılmır.
93
Təhsilin Planlaşdırılması üzrə Beynəlxalq İnstitut
www.iiep.unesco.org