Języki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

n r 3/2008 m a j/czerwiec Języki Obce W Szkoleczyli że są jeszcze uczniowie wykazujący prawopółkulowystyl myślenia. Ich wykraczanie pozasystem nie jest jednak odbierane z uznaniemdla odmiennego stylu myślenia, lecz jako nieumiejętnośćdopasowania się. Drugi kierunekpowinien zmierzać ku zrozumieniu, że efektywneuczenie się wymaga integracji obu podejśćzarówno analitycznego, jak i całościowego. Bowiemtylko współpraca obu półkul mózgu, a niefaworyzowanie jednej kosztem drugiej, jest szansąosiągnięcia znaczących efektów w procesieedukacyjnym.Uczenie całościowe(Ganzheitliches Lernen)Opisane wyżej koncepcje pedagogiki Gestalt(Gestaltpädagogik) oraz interakcji wewnątrzpółkulowej(Interhemisphärische Interaktion) mają pomócwyjaśnić, czym jest uczenie całościowe (ganzheitlichesLernen).Mówiąc o uczeniu całościowym, mamy na myśliudział emocji w procesach kształcenia. Możliwośćoddziaływania na sferę emocjonalną sprawia,że JA jest subiektywnością w pełni, czyli w wymiarzenie tylko kognitywnym, ale także afektywnym.Aktywność emocjonalna decyduje często o działaniu(por. Fucke 1981:76). „Bez emocjonalnegobodźca nie ma akcji” – mówi L. Ciompi (1997:47).Również J. Kozielecki (2002:141) wskazuje na zależnośćmiędzy emocjami a działaniem, pisząc, żeto właśnie emocje „inicjują działania, decydują o wytrwałościsprawcy i finalizują je”. A I.C. Schwerdtfeger(2001:35) w końcu pyta: „Emocje towarzysząludziom zawsze – niezależnie, gdzie się znajdują –dlaczego więc mają być nieuwzględniane, niedostrzeganena zajęciach języka obcego?”. Tak silne podkreślenieznaczenia emocji w procesach kształcenianie jest oczywiście radykalną manifestacją przeciwkokognitywności. Nie chodzi teraz absolutnieo dominację sfery emocjonalnej nad poznawczą,ale raczej o zrównoważenie i właściwą proporcjępomiędzy nimi, aby wzmocnić intensywnośćprocesów kształcenia (Rozenberg 2006:105).Procesy te powinny być zatem wspomagane lubuzupełniane emocjami, „by umożliwić integralnyrozwój wszystkich sfer osobowości ucznia” (Popławska2001:417). Jak słusznie podkreśla H. Siebert(1999:12), „kognitywność i emocje nie są dla siebieprzeciwieństwem, lecz jak ogniwa elipsy nierozerwalnieze sobą połączone”.Uczenie całościowe przedstawia zatem koncepcjęczłowieka, która powinna zobowiązywać metodykęnauczania języków obcych do realizowaniacelów wyznaczanych czasem poza rzeczywistościąmetodyczną. Nie chodzi tu jednak o tworzenie nowychwzorców postępowania dydaktycznego, aleraczej o uświadomienie, że istnieje obawa przedich brakiem. Brak ten nie może być sporem w kontekściemożliwe – niemożliwe, da się – nie da się.Ma być przede wszystkim przedmiotem refleksjinad próbami poszukiwania twórczych tendencji,by dzięki nim zbliżyć się ku innej, metodycznejrzeczywistości. Wpisanie bowiem holistycznegopostrzegania człowieka (ucznia) w metodycznąrzeczywistość buduje rdzeń jego struktur osobowościowych,a ich uwzględnienie jest elementemprzełamującym często skostniałe i jakby raz nazawsze ustalone działania dydaktyczne. Należyjednak w tym miejscu zaznaczyć, że uczenie całościowenie jest gotową receptą na udane efektyw procesach kształcenia. Nie wystarczy zsumowaćkoncepcji je budujących (opisywanych wyżej), bywdrażanie go na obszar metodyki nauczania językówobcych stało się pewne i oczywiste. „Nieistnieje w nauce taki rodzaj wiedzy, który w gotowejpostaci byłby użyteczny” (Zawadzka 2004:100).Istotą uczenia całościowego nie jest oczekiwaniena jedyny pewnik, lecz refleksja nad skomplikowanązłożonością sytuacji pedagogicznych.Praca nauczyciela nie może bowiem „polegać nawyuczonej technice działania, lecz na rozumnej interpretacji,wyjaśnianiu istoty i sensu pedagogicznychdecyzji, gdyż sytuacje pedagogiczne są nieprzewidywalne,wieloaspektowe i niepowtarzalne”(Zawadzka 2004:101).Metodyka nauczania językówobcych z perspektywyantropologicznejOpisane tu uczenie całościowe pociąga za sobąpedagogiczne konsekwencje i stawia metodykęjęzyków obcych w wymiarze antropologicznym.Dzięki antropologicznemu punktowi widzeniakoncepcja uczenia całościowego uzupełnia, po-13